Fálkinn - 13.11.1937, Side 14

14
F Á L K I N N
Tfirimrðir Japans
og undirgefni Kinverja.
Frh. af bls. 5.
keinur ei,í>i sá dagur, að Vestur-
Evrópa verði fyrir japanskri
iimrás; að minsta kosli verður
hið mikla Rússland fyrsl til
jjess áð „laka í hornin á l)ola“.
Það einvígi, sem nú er liáð
milli hins siðmenta hvíta heims
og Japana er viðskiftalegs eðl-
is, og við verðum að eiga þol
til að viðurkenna, að hingað lil
hafa Japanar haft betur í
þeirri viðureign. Það kemur ef
til vill at' því, að lifsspeki
þeirra er vorri fremri, og að
þar sem Japan hefir lærl að
nota okkar vopn gegn oss þá
liöfum við ekki lært að nota
þeirra vopn gegn þeim.
Eiginlega hefir livíta sið-
menningin „japönsku ógæfuna“
á samviskunni. Japan vai- lokuð
askja, sem við opnuðum með
vakh' og þvert ofan í vilja þess,
Og nú fyrst sjáum við með
skelfingu, að við hefðum aldrei
átt að opna þessa öskju. Það
er ekki lengra að leita en til
ársins 1853. Þá kom amerí-
kanski aðmírállinn Perry á
herskipum sínmn til Yeddos,
þar sem nú er Tokío, með
hrjel' frá Bandaríkjaforseta,
sem krafðist þess að Japanar
byrjuðu,verslun við U. S. A. og
ógnaði með fallbyssunum að
öðrum kosli. Þá var Japan enn
ljenslierraríki. í stafni stóð
liinn guðdómlegi keisari, míka-
dóinn, en undir honum ein-
angraðar stjettir, daimo, sem
ráðgjafar keisarans og æðstu
embættismenn voru valdir úr,
samurai, sem liðsforingjarnir í
hernum áttu rót sína að rekja
lil og undir þessum stjettum
voru svo kaupmannastjettin,
iðnaðarmannastjettin og bænda
stjettin. Hver þessara stjetta
liafði liljómlisl fyrir sig, leik-
hús fyrir sig, mállýsku fyrir sig
og ýms sjerrjettindi. Óskrifuð
lög voru fyrir ])vi, hvernig þess-
ar stjettir ætlu að umgangast
liver aðra og venjurnar höfðu
á sjer mörg þúsund ára helgi.
Eilt dæmi má nefna úr versl-
unarlífinu. Árið 1853 |)ektist
greiðsla út i hönd ekki í Japan,
en allir reikningar voru gerðir
upp um áramót, |)vi að Jap-
aninn vill ekki koma skuldugur
inn í nýja árið fremur en Kín-
verjinn. Það var ekki fyr en
eftir að Perry aðmíráll var far-
inn heim og Japanar höfðu
neyðst til að hyrja verslun við
Bandaríkin, að greiðsla út í
hönd fór að tíðkasl. Það var
stórverslunin Mitsui (sem nú
sjer liernaðarflokknum jap-
anska fyrir fje), sein innleiddi
horgun út í hönd i verslun Jap-
ana.
Japanar sáu þegar, að ef þeir
ættu ekki að verða livitum
mönnum að bráð, þá vrðu þeir
að læra tækni þeirra, aðferðir
og siði. Og með stoð hinnar
„guðdómlegu orku“ breytti
Meiji keisari með einum penna-
drætti allri þjóðfjelagsskipun
Japana: stjettaskiftingin var
afnumin og jafnvel úrhrakið
paria fjekk borgaralegt jafn-
rjetti. Þessi bylting gekk hljóða-
laust, svo var fórnfýsi allra
stjettanna fvrir að þakka.
Eftir 1870 var orðið krökt af
japönskum stúdentum við alla
háskóla hvítra manna. Opinber-
lega komu þeir til að læra, eins
og hVerjir aðrir fróðleiksfúsir
nemendur. En raunyerulega
komu þeir til að kynna sjer
leyndardóminn i allri þessari
mentun, sem þeir litu niður á
í hjarta sínu, til þess að eign-
ast vopnin, sem þeir ætluðu að
nota gegn oss.
Þetta tók Japana tæp 50 ár.
í fyrstu hermdu þeir eftir, en
nú starfa þeir sjálfstætt og gera
uppgötvanir og taka fram fvrir
hendurnar á hvitu mönnunum
og hafa gert að engu frumhugs-
un hvítra manna, sem Perry
var boðberi fyrir: að gera Jap-
an að markaðslandi fvrir of-
framleiðslu og Ijelegustu vörur
hvitu þjóðanna, á sama hátt og
Kína og Indland. Það voru ekki
hestu tegundir af framleiðslu
Breta og Amerikumanna, sem
'yltu markaðina i nýlendunum
markaðina, sem Japanar eru
nú að ná undir sig. En Japanar
láta sjer ekki nægja að herma
eftir á þessu sviði. Þeir hafa
gengið lengra og nú fylla þeir
Evrópumarkaðina með vörum,
svo að ])röngt er orðið fyrir
dyrum hjá hvítu þjóðunum
sjálfum, vegna japönsku sam-
kepninnar.
Hvað hófum við gert lil þess
að verjast þessari japönsku
samkepni? Okkur er gjarnt að
líta niður á Japana og við köll-
um vörurnar þeirra rusl, en
lokum augunum fyrir því, að
þrátt fyrir það eru Japanar
altaf að auka útflutningsversl-
un sina. Þetta kemur fyrst og
fremst af ])vi, að japanskar
vörur eru í rauninni ekkert
rusl eu minsta kosti verðar tvö-
földu verði sinu i peningum
þess lands, sem þær eru seldar
í Japönsku verksmiðjurnar
])ekkja nefnilega Evrópumark-
aðinn og smekk Evrópumanna
og þarfir, betur en framleið-
endurnir í Evrópu. Þetta er sár-
grætilegt en samt er það satt,
og ]iví fer sem fer.
Við verðum því að horfast í
augu við staðreyndirnar og
grípa til rjettra ráða áður cn
það er orðið of seint. Sem dæmi
um „smartness“ Japana má
nefna, að þeir búa til ýmsar
vörur, sem seldar eru sem inn-
lendar vörur á Norðurlöndum
og eru svo vel stældar, að ef
ekki stæði einhversstaðar á þeim
„Made in Japan“ mundu flestir
láta blekkjast.
Ilvað segja menn um ljós-
Líf og heilsa.
-fjorefm.
Éftir Dr. G. Claessen
í greinarkorni um D-fjörefn-
ið, sem birtist í „Fálkanum“
hjer á dögunum, var þess getið
að vísindalegum rannsóknum á
el'nagreiningu vítaminanna mið-
aði vel áfram. D-fjörefnið
reyndist vera fitukenda efnið
crgosterol. Gáta C-efnisins er
Iíka ráðin. Þetta vitamín er
sjerstök sýra, sem vísindamenn
nefna ascorbinsýru, og má
framleiða hana í hreinu formi,
sem krystalla, úr nýjum ávöxt-
um, en ekki þurkuðum nje nið-
ursoðnum. Likaminn geymir
])etla efni i sjer m. a. í nýrna-
hettunum, sem eru dálitlir sep-
ar, er sitja hver á sinum nýrna-
pól.
C-vítamín er í grænmeli og
öllum nýjum ávöxtum; en eink-
um er það i ríkum mæli í
tómat, appelsínum, sítrónum og
„grape“-ávexti. C-efnið er líka
i nýju, ógeymdu kjöti og i ný-
mjólk úr fjósinu. Vítamingildið
minkar, ef mjólkin er geymd i
1 2 sólarhringa, og' við liitun.
Það getur farið alveg forgörð-
um þegar mæður þrautsjóða
jjelamjólk. Það er lífskilyrði
fyrir sveitafólkið, að það haldi
áfram að drekka nýmjólkina
úr fjósinu, en láti sjer ekki
nægja undanrennugutl og' marg-
arín. Jarðepli halda einkenni-
lega vel vítamíngildi sínu, þrátt
fyrir matreiðsluna, og má mæla
mjög með, að landsmenn auki
lietur kartöfluræklina.
Vöntun á C-efni veldur fjör-
Ieysi og slappleika, tannlosi og
mari hjer og hvar um líkam-
ann; menn verða magnlitlir og
úthaldslausir. Erlendis eru þessi
myndavjelarnar frá Japan, sem
seldar eru um allar Kyrrahafs-
evjar nýlendur hvítu stór-
veklanna. Jeg liefi einu sinni
nolað svona Ijósmvndavjel
sjálf. Hún kostaði 25 cent, eða
eina krónu, og það var ekki að
eins, að maður gæti lekið á-
gætar myndir með henni heldur
fylgdu vjelinni öll tæki lil
t'ramkölhmar og kopieringar.
Máske græða Japanar nokkur
cent á hverri vjel, eða þeir selja
]>ær eingöngu í auglýsingaskyni
fyrir aðrar japanskar vörur,
sem eru að leggja undir sig
heiminn. Að minsta kosti er
salan á þessum vjelum stórkost-
lega mikil, ekki sist meðal lit-
aða fólksins, sem ekki hefir
efni á að láta Ijósmyndarana
framkalla fyrir sig og gerir það
þessvegna sjálft. Þetta vita jap-
önsku iðjuhöldarnir, sem virð-
ast hyggja á skapeinkennum
fólksins ekki síður en markaðs-
liorfunum yfirleítl.
sjúkdómseinkenni nefnd „pip-
arsveina-skyrbjúgur“, hjá ein-
hley])iim, rosknum karlmönn-
um, sem matselda sjálfir, en
hafa sem minst fyrir, og lifa
mikið til á niðursoðnum mat,
kaffi, hrauði og smjörlíki. Það
vill síldarstúlkumun íslensku til,
að vertíðin er stutt. En aðhúð
þeirra í mat er víst ljeleg' að
jafnaði, m. till. I. fjörefna i
fæðinu.
Þegar ascorhínsýruna C-
efnið — vantar, gera vart við
sig varasöm sjúkdómseinkenni
í beinmergnum, þar sem m. a.
framleiðast, rauðu blóðkornin;
þessi dýrmætu smákorn eru i
miljónatali í hverjum hlóð-
dropa, og flytja um líkamann
lífsloftið úr lungunum. Með á-
stungu á bringubeinið geta
læknar náð úl merg, og kannað
hann í smásjá. Þegar C-vönt-
unin kemst á liæsta’ stig, gera
vart við sig regluleg skyrhjúgs-
einkenni, t. d. munn- og góm-
hólga, tannlos, mar og blóðhlaup
hjer og livar, og aflaga beina-
vöxtur og kalkskifti,ef maðurinn
er á barnsáldri. Pelabörn, sem
eingöngu nærast á þrautsoðinni
mjólk, geta fengið miklar hein-
h.imnuhlæðingar. En þau lækn-
ast eins og fyrir kraftaverk
- með því að gefa þeim nokkr-
ar teskeiðar af appelsinusafa á
dag!
Skyrbjúgseinkenni á lágu stigi
eru varasöm, og oft misskilin,
hæði af lækni og sjúklingi.
Menn veiða óupplagðir, slappir
og' daiifir, blóðlausir, og næm-
ir fyrir ýmsum lasleika. í Norð-
ur-Svíþjóð eru þessir kvillar al-
gengir, veg'na þess að alrnúga-
l'ólk, víða norður þar, á ekki
kost á nýmjólk, nje grænmeti
eða ávöxtum. Ríkisstjórnin
sænska gerði i haust ráðstaf-
anir til þess að ahuenningur i
þessuin landshluta gæti fengið
nýja ávexti fyrir sáralitið verð.
Það hefir verið svo mikil hlíðu-
lið á Norðurlöndum i sumar,
að grænmeti og nýja ávexti má
i'á þar hræódýra, og gætu íslend-
ingar nolið þess, ef þeir vildu,
sem ráðin hafa.
Af því, sém sagl er hjer á
undan, er auðsætl hverskonar
fæði er Iieppilegast lil þess að
fá með því næg G-vítamín:
Nýtt kjöt - ekki fryst eða salt-
að nýmjólk, sem ekki er
s])i 111 af langri geymslu eða
upphitun, jarðepli, grænmeti og
nýir ávextir. En það er hæg-
ara að segja það, Iieldur en
fyrir almenning að veita sjer
]>essa hollu fæðu!
liimi sinni þekti jeg , .skipstjóra,
sein ekki gat þolaS menn nieð brún
augu. Ef brúneygður inaður var
skráSur á skipið hjá lionuin, fór
hann attaf þaðan meS I>Iá.
Hansen er einkennilegur njaS-
úr. Hann safnar fiSrildum.
Og á hverju lifir hann ])á á
veturna?