Fálkinn - 30.04.1938, Blaðsíða 14

14
F Á L K 1 N N
SKÍÐAVIKAN.
/■>/). af bls. 3.
vérið ■ fegursl af liáfjöliiiixi í
vétrarskrúða. Nesti var snætt
oí>' síðan var nær því óslitin
brekka fvrir norðan, alt niður
að Skíðheiimun. Snjórinn þyrl-
aðisl kringum skíðafólkið á
]>arin liátt, sem alla, er skíða-
ferðum unna, ávalt dreymir um
en sem þvi miður á sjer svo
sjaldan stað lijer í grend við
Heykjavík. Aðrir hjeldu niður
að Valhöll og her þeim saman
* tji t niHtttti
A leið upp á Kistufell.
a.a, að aðrar eins skíðahrekkur
hefðu þeir ekki farið áður.
Allir voru sammála um að þessi
dagur liéfði vérið ógleymanleg-
ur, enda þótt afleiðingarnar
sýndu sig síðar hjá sumum sem
snjóhlinda.
Á páskadag var þýðviðri en
skíðafæri ágætt fram vfir há-
degi. Fjölmenni var mikið á
Seljalandsdal eins og undan-
farna daga. Keppni átti að
fara fram í flugskriði „Utforr-
ériri“ og svigi „Slalom“ en er
keppnin hófst var skíðafæri
mikið farið að spillast, og flest-
ii farnir heim áður en henni
var lokið.
Kcppninni Iauk svo að fyrstu
verðlaun i svigi karla hlaut
Magnús Kristjánsson úr Ein-
lierjum. Önnur verðlaun Cfuð-
níundur Guðnnmdsson úr Ar-
manni i Skutulsfirði, og þriðju
verðlaun Gísli Kristjánsson úr
Einherjum.
í svigi kvenna hlaut fyrstu
verðlaun Frú Vilhorg Hjalte-
sled, og bjargaði þannig heiðri
Á Kistufelli.
okkar Revkvíkinga á móti
þ’éssú.
Eftir að heim var komið i
Rírkihlíð var matasl í skvndi,
pakkað saman farangrinum og
stefnt lil Súðarinnar.
Kl. 12 á miðnætti hófst dans-
leikur í Alþýðuhúsinu. Þar var
úthlutað verðlaunum á afreks-
verkum fvrir skíðakeppnina, og
skemmtu menn sjer lu'ð besta
lil kl. I um nóttina.
Annan páskadag um hádegi
var fjöldi mikill á bryggjunni
við hrottför Súðarinnar. Það
var veifað og sungið og hrópað
húrra.
Enn hafði Súðin mótvind.
Hlýr sunnanvindur bræddi óð-
um snjóinn úr fjöllunum, en á
þilfari Súðarinnar stóð hópur
af ánægðu skíðafólki og söng
hverl lagið á fætur öðru. „Kátir
voru karlar á gömlu Súðinni"
var vist efst á söngskránni en
annars er söngskráin of Iöng
lil þess að tclja hana upp hjer.
Hvild i ,,Skíðheimum“.
Bjarni Björnsson mælti þar
fvrir munn eins stjórnmála-
manns, að Súðin væri eiginlega
hest fallin til þess að vera
skemmtiferðaskip, því ungt fólk
vildi helst að ferðin vrði sem
leng'st, og Súðin uppfvlti vel
það skilyrði.
Eitt er vist að ekki voru það
óánægð 120 sólhrún andlit, sem
hrostu lil kunningjanna á
Sprengisandi, þegar Súðin
skreið inn Reykjavíkurhöfn eftir
25 stunda ferðalag frá ísafirði.
S.
Nýjar landvættir.
Jurtirnar þurfa næringu sjer Ii 1
vaxtar og viðhalds rjett eins og
dýrin, og þessa næringu taka þær
lil sín gegnum ræturnar og blöðin.
Rn jurtirnar eru það betur útbúnar
í matarstritið, að þær geta nærst á
dauðum efnum, en dýrin ekki nema
á lífrænum efnum, það er þeini
cfnum, er stafa frá öðrum dýruir:
eða jurtum.
Efnið i jörðinni, sem jurtirnar
draga til sin, eyðast eins og annað,
sem af er tekið, en út á víðavangi
skila jurtirnar aftur mestum hluti
þess, er þær tóku úr jörðinni, þegar
þær deyja, falla til jarðar og rotna.
Öðru máli er að gegna í görðum og
á túnum, þar sem alt, eða mestur
hluti þess, er upp vex af jurtunum
er flutt í burt, þar þarf jafnt og
þjett að færa jurtunum aftur nær-
ingu i staðinn fyrir það, sem tekið
var úr jarðveginum. Og þessi nær-
ing er jurtunum færð í áburðinum,
hvort sem það er nú húsdýra-
áburður eða tilbúinn áburður. Það
er óþarfi að telja upp öll efnin, er
jurtirnar þurfa, tit þess að getá
vaxið, því það'er nóg af þeim í svo
að segja öllum jarðvegi nema þrem
til fjórum. En þessi cfni eru: köfn-
unarefni, fosfórsýra, kalí, og stund-
um kalk. Af þessum efnum er kalkið
lang ódýrast, og kostar fáa aura
hvert kg. í tilbúnum áburði, sem
seldur er hjer á landi, kostar bvert
kg. af kati 43 aura, bvert kg. af
fosfórsýru 53 aura, og bvert kg. af
köfnunarefni 1.20 kr. KÖfnuriar-
efnið er því lang dýrast, en jafn-
framt það efnið, sem mest þarf
af. meðal annars al' því að það eyð-
ist á ýmsan bátt í moldinni, án
þess að jurtirnar nái því. En það
má ekkert af efnunum vanta, því
þá vex jurtin ekki, bvað mikið
sem er af binum efuunum. Þegar
jurtirnar vantar köfnunarefni, verða
þær fölar og rytjulegar, en fagur-
grænar og gildar, þegar þær fá
nóg af því. Eitt af næringarefnum
jurtanna er kolefnið, og vinna þær
það úr loftinu með blöðunum Mesi-
ur bluti af næringu þeirri, er trjen
taka til sín er kolefni, og þó er
ekki nema sáralítið af kolefni i
löftinu. Hinsvegar eru fjórir fimtu
hlutar af loftinu, sem umlykur jurt-
irnar (og við öndum að okkurt
köfnunarefni. En þær gela eklu
náð þessu köfnunarefni andrúms-
loftsins, sem er gegnsætt, bragð-
laust og litarlausf. Aftur á móti eru
örsmáár lífverur í moldinni, geríar,
sem eru svo litlir, að miljón beirra
kæmust fyrir innan i minsta sand-
korni, sem geta unnið köfnunar-
efnið úr loftinu. Sumir þessara svo-
uefndu köfnunarefnis-gerla, sem visi
eiga töluvert erfitt upþdráttar, þríf-
ast ágætlega ef þeir komast á rætur
ýmsra' jurta af belgjurta-k^ni. Fá
þeir þaðan að likindum kolvetni og
steinefni, en köfnunarefnið vinna
þeir sjálfír, og svo mikið af því,
að það er nóg líka banda jurt-
inni er þeir lifa á og þeim jurtum
er næstar vaxa, þó ekki sjeu það
belgjurtir.
Orðið belgjurt er ekki gamalt í
isienskunni og þarf því nokkrar
skýringar. Til belgjurtanna teljasl
um 15 þúsund tegundir og eru
meðat þeirra trje, runnar og vafn-
ingsviðir, og eru ýmsar þeirra helstu
nytjajurtir mannkynsins. Hjer á
landi er fátl þeirra: gullkollurinn,
með fagurgulum blómum (algengur
hjer í kringum Reykjavík, einkum
nálægt sjó), umfeðmingsgrasið og
giljaflækjan, með bláum eða fjólu—
bláum blómum, eitthvað þrjár teg-
undir al' baunagrasi, og svo smár-
inn, þessi stórmerka nytjajurl, sem
við íslendingar kunnum ekki enn-
þá að nota. (Við þetta má bæta
nokkrum útlendum tegundum, svo
sem úlfabaunum (lúpinum), síberiska
baunatrjenu o. fl.).
Af kvæði Virgils um jarðræktina,
má sjá, að Rómverjar hinir fornu
kunnu að rækta belgjurtir til þess
að auka með grómagn akranna. En
það var ekki fyr en á öldiniji sem
ieið, að menn skildu, að þessi aukna
frjósemi, stafaði af auknu köfnunar-
efni, og þvi síður skildu menn
áður, að það væru gerlar sem væru
valdir að þessu. Um svo að segja
heim allan eru nú belgjurtir rækt-
aðar í akurteigunum á víxl við
korntegundir eða ró.tarávexti, og
látnar þannig bera á köfnunarefni.
Eins er svo að segja í öllum menn-
ingarlöndum, ræktaðar belgjurtir
ívenjulega smári), með grasi, hvort
sem ætlunin er að birða töðufeng-
inn, eða hafa grasið til beitar.
Þegar grasrækt með fræsáningu
liófst hjer á landi fyrir um það
bil mannsaldri, var sáð nokkru al'
smára með grasfræinu, cins og siður
var erlendis. En þetta reyndist ekki
vel. Smárinn bvarf algerlega úr
sáðsljettunum á stuttum tíma, og
þeir sem við þessi mál fengusl þá,
athuguðu ekki hver væri orsökin
lil þess, enda var lítið fje veitt
til rannsókna, en viðfangsefnin
mörg. í meira en tuttugu ár var
grásfræi sáð bjer, án þess að menn
væru að brjóta heilann um, hvernig
ó því stæði, að þúsund ára gömul
reynsla, sem fengin væri erlendis,
ætti ekki við hjer. Eða rjettara
s;:gt, menn trúðu á Iitilfjörlegar til-
raunir, senr höfðu verið gerðar hjer,
þó þær kæmu í bága við alla er-
enda reynslu, og mun mestu hafa
valdið, að íslendingar hafa haft, og
hafa enn, alveg óbifanlega trú á,
að landið þeirra sje þannig, að
þar get.i helst ekkert vaxið, og
ckki einu sinni sömu meginregl-
urnar átt við um gróður, og er-
lendis.
Ekki er gotl að vila hvað lengi
þessi trú, að smári gæti ekki vaxið
i túnum hjer, hefði ríkt, liefði ekki
verið til þó einn maður, sem el'-
aðist um að þessi kenning væri
rjett. Og þessum eina manni er
það að þakká, að geysilega verð-
mætur sannleiki hefur verið.Ieiddur
í ljós. Þessi maður ei- Ólafur Jóns-
son, forstöðumaður lilraunastöðvar
Ræktunarfjelags Norðurlands á
Akureyri. Tilraunir þær er liann
gerði leiddu i ljós, að síst er minni
tiagnaðarvon af því, að rækta smára
með grastegundum hjer á landi, en
í öðrum löndum, því með því má
fá um 30 hestum meira af hekt-
aranum, eða um 10 heyhesta aukn-
ingu á dagsláttu. Þegar atliugað er,
að meðal heyfengur á túnum h.jer
á landi er ekki nema 12 hestar,
verður augljósl, hve geysimikln
aukningu hjer er um að ræða. Það
eru minst 30 þús. hektarar af túnum
a íslandi, sem enginn smári er í,
og gætu gefið af sjer 900 þús. hey-
liesta fram yfir það sem þau get'a
nú af sjer el' smári væri ræktaður
þar og jafngildir það 22 þús. kýr-
fóðrum. Það er auðvelt að gera
sjer í hugarluud hvað öll gras'-
ræktin er hægari þegar athugað er
að fá l'yrirhafnarlaust heyauka, er
nemur eins miklu, og ef bornir
hefðu verið fjórir pokar af kalksalt-
pjetri. Eftir útreikningi Árna Ey-
lands, vinna geríarnir á einum hekt-
ara af landi, sem smári er rækt-
aður á, árlega köfnunarefni sem
miðað við verð tilbúins áburðar.
er að minsta kosti 75 kr. virði
Það mundi því muna þjóðina tvær
til þr.jár miljóriir króna árlega, el'
smári væri kominn i öll tún á land-
inu, miðað við það sem kostar að
kíaipa tilbúinn áburð. Þess má geta
aft það kostar ekki meira að koma
smáranum ofan i túnin, en að bera
oíeu sinni á þau köfnunarefnis-
áburð, sem þó ekki gefur meira en
smárinn síðan gefur árlega. Það er
hægt að koma smáranum ofan í
gróin tún, án þess að brjóta |)a,i
upp, eftir því sem Stapledon próf-
essor, forstöðumaður tilraunar-
stöðvarinnar í Aberystwyth ritar,
en hefir að þvi er jeg best veit,
ekki verið reynt hjer.
Framtíðin er komin undir því, að
við kunnum að notfæra okkur vis-
indin, Jjað er galdur vorra tíma, til
þess að láta landvættina vinna að
okkar högum. Og það ætti ekki að
vera neitt kraftaverk, að koma smára
i öll tún ó landinu, og gefa þar
ineð hinum örsmáu lífverum, er
lifa í rótum hans, tækifæri til þess
að vinna miljóna virði handa okk-
ur af köfnunarefni loftsins.
%
Ólafiir Frifírikssoii.
LEIÐltJETTING.
í erindi Gretars Fells: „Sál
Reykjavíkur", í síðasta tölubl. eru
nokkrar prentvillur, og er þessi
meinlegust: Eftirhgffgja — en á að
vtra efnishyggja.