Fálkinn - 02.12.1963, Blaðsíða 41

De Gaulle
Framhald af bls 29
stæðar skoðanir og frjótt hug-
myndaflug.
Viðræður og fyrirlestrar Pé-
tains hrifu de Gaulle álíka
mikið og honum höfðu leiðzt
fyrirlestrarnir í Saint-Cyr.
Borgin Arras hafði eins og
svo margir aðrir staðir Frakk-
lands átt sína sögulegu orustu.
Hún var háð í styrjöld konungs-
valds og háaðals á öld Richi-
Jieus kardínála. Tveir fremstu
pershöfðingjar Frakka, sem
skömmu áður höfðu unnið eins
og bræður saman fyrir föður-
jandið, mættust hér sem and-
^tæðingar, Turenne hershöfð-
jngi konungs varði Arras, Con-
dé sótti að með her aðals-
manna.
Pétain stóð fyrir framan
jiðsforing j askarann, lýsti or-
ustunni og teiknaði skýringar-
Uppdrætti á töflu, meðan hinir
hlýddu á í virðingarfullri þögn.
Allir nema einn liðsforingi.
Einn þeirra hafði áður kynnt
sér þeasa orustu niður í kjöl-
inn og velt henni fyrir sér frá
bllum hliðum.
Allt í einu heyrðist rödd aft-
an úr salnum, yngsti foringinn
Charles de Gaulle leyfði sér að
andmæla foringja sínum.
„Þér segið, sveitarforingi, að
Condé hafi átt að láta kné
fylgja kviði eftir að hann náði
La Forté og ráðast á Hocquin-
court. En sannleikurinn er sá,
að það var vonlaust, því að
Túrenne var þarna fyrir með
stórskotalið sitt og beitti fall-
byssunum af sérstakri snilld.“
Dauðaþögn ríkti í salnum.
Menn hrukku við yfir furðu-
legri dirfsku þessa unga manns.
Pétain horfði orðlaus yfir sal-
inn og síðan á uppdráttinn, sem
hann hafði gert á töfluna, og
allt í einu rann upp Ijós fyrir
honum. Hér var atriði, sem
hann hafði ekki sjálfur athug-
að.
i Þegar fyrirlestrinum lauk,
gekk hann til unga liðsforingj-
ans, tók innilega undir arm
hans og leiddi hann út. Það var
síður en svo, að hann hefði
móðgazt af athugasemd hans.
Hann gladdist þvert á móti af
því, að þessi hugmynd liðsfor-
ingjans féll saman við hans
eigin umdeildu kenningar um
vígstyrk stórskotaliðsins.
Þeir urðu upp frá þessu
miklir og óaðskiljanlegir vinir.
Skömmu síðar sáust þeir vera
saman á gangi á bökkum
Scarpe-árinnar, þar sem fyrr-
greind orusta hafði staðið, og
mú. var það Pétain, sem frædd-
ist af de Gaulle um alla stað-
hætti orustunnar. Þar sem þeir
gengu eftir bökkum Scarpe-ár-
innar, var eins og þeim fylgdi
skuggi hinna fornu herskör-
unga Turennes og Condés.
Þannig kynntist Pétain fróð-
leik, hugkvæmni og áhuga hins
unga manns. í sérstöku atviki
kynntist hann og skapfestu
hans.
Á þjóðhátíðardegi Frakka,
Bastilludeginum 1913, skipaði
setluliðið í Arras sér í fylkingu
og gekk skrautbúið um aðaltorg
borgarinnar. Þetta var hátíðar-
og gleðidagur. De Gaulle skálm-
aði fyrir sínum herdeildar-
flokki hnarreistur og stásslegur
með upplyftu glampandi sverði.
Þá gerðist óhapp. Pétain sat
á baki stríðsfáki sínum, hvöss
augu hans litu yfir hópinn og
fylgdist með því, að fylkingar
hermannanna væri skipulegar.
En allt í einu ákvað hann að
ríða þvert yfir brautina, rétt
fyrir framan deild de Gaulles,
með þeim afleiðingum, að fylk-
ingin stöðvaðist, riðlaðist og
missti göngutaktinn. í öllu
öngþveitinu heyrðist reiðileg
rödd Pétains eins og þruma
gegnum gnýinn. „De Gaulle
liðsforingi, þér eruð dæmdur til
átta daga innisetu í herbúðun-
um.“
De Gaulle varð að kingja
beiskum bita. Hann gaf deild
sinni skipun um að snúa þegar
til herbúða. Honum sárnaði, að
hann hafði orðið að athlægi
frammi fyrir allri hersveitinni
og borgarbúum, en mest af öllu
sveið honum þó, að hann taldi
sig hafa verið beittan ranglæti.
Um helgar fengu foringjar,
sem ekki voru á vakt, leyfi til
að fara til Parísar. Helgin kom,
síðasta lestin, sem hægt var að
taka til höfuðborgarinnar fór
snemma á sunnudagsmorgun.
En de Gaulle var bundinn vé-
banni innan girðingar.
Allt í einu, á síðustu mínútu,
komu bog hersveitarforingjans,
að hann væri leystur úr banni.
De Gaulle hljóp eins og hann
mátti á sínum longu löppum og
klifraðist upp í aftasta vagninn
um leið og lestin rann af stað.
Og hvern hitti hann þar inni
í aftasta klefanum? — Hvern
nema Pétain hersveitarfor-
ingja, sem glotti kýmileitur til
hans.
„Jæja, ungi maður. Þér hafið
ekki búizt við að ná þessari
lest?“
„Þvert á móti, hersveitarfor-
ingi, svaraði de Gaulle rólega.
— Ég var viss um það, og var
tilbúinn til farar.“
. „Hvernig gátuð þér verið viss ■
um það?“
„Vegna þess, að ;refsing mín
var óréttlát, og ég vissi að her-
sveitarforingi minn var réttlát-
ur maður.“
í vináttu þeirra sýndi Pétain
honum vaxandi trúnað í starfi
og fól honum margháttuð
ábyrgðarverkefni. Eitt af þeim
var að uppfræða nýliða í her-
sögu þjóðarinnar. Má geta
nærri, að það starf vann de
Gaulle með mikilli gleði. Hann
undi sér við að segja ungu
mönnunum söguna um glæsi-
brag Frakklands. Hann komst
að því, að sú saga féll í góðan
jarðveg í brjóstum ungra
manna. Pétain sá sérstaka
ástæðu til að þakka honum
fyrir þetta mikilvæga „upp-
eldi“ ungu mannanna og þann
anda, sem það skapaði í her-
sveitinni.
Aðdáun de Gaulle á Pétain
á þessum árum var næstum
takmarkalaus. Hann dýrkaði
hann sem læriföður og meist-
ara. Þótt síðar kastaðist í kekki
milli þeirra, gleymdi de Gaulle
aldrei þessari gömlu aðdáun
sinni á honum. Fram að þessu
hafði de Gaulle sjálfur verið
eins og eigin kennari. Nú hafði
hann eignazt sinn fyrsta meist-
ara og fyrirmynd, Philippe Pé-
tain.
Þrátt fyrir afburða hæfileika
sína, gáfur og framsýni hafði
Pétain ekki hlotnazt mikill
frami. Hann var sem fyrr seg-
ir orðinn 56 ára og enn aðeins
hersveitarforingi. Og allt í
einu skall reiðarslag yfir hann.
Tilkynning var gefin út um,
að honum hefði verið veittur
kross frönsku heiðursfylkingar-
innar. Að vísu mikill heiður,
æðsta virðingartákn franska
hersins, en um leið vissu allir,
að krossinn var aðeins veittur
sem plástur á sár. Tilkynningin
þýddi í rauninni, að ferill hans
í hernum væri á enda. Hann
gæti ekki gert sér vonir um að
hljóta hershöfðingjatign.
Liðsforingjar hans söfnuðust
saman í samkomusalnum til að
bera fram hamingjuóskir sínar.
Þetta myndi verða hátíðleg at-
höfn, en hamingjuóskirnar inn-
antómar. Menn voru vandræða-
legir að velta því fyrir sér,
hvernig þeir ættu að orða ham-
ingjuóskirnar.
En allt í einu var hann kom-
inn mitt á milli þeirra eins og
þrumuský. Augu hans skutu
gneistum undan þungum brún-
unum, og hvert hár í yfirvarar-
skeggi hans stóð reist eins og
kampar á ketti. Áður en nokkr-
um gæfist tækifæri til að opna
munninn, fnæsti hann: „Hér
þarf enga athöfn, herrar mínir,
engar hamingjuóskir. Ég hef
verið beittyr rangindum.“ Þar
með var það mál útrætt.
En aðeins þremur árum s ðp”
vann þessi kempa úrslitasig -
inn við "Verdun og reis upp til
æðstu tignar, varð marskálkur
og æðsti yfirmaður franska
hersins.
litilegumenn
Framhald af bls. 40.
allgildur í Geldingaholti í
Gnúpverj ahreppi. Mælt er, að
Erlendur hafi fengið honum til
varðveizlu kistil allsterklega
smíðaðan, allan járnsleginn og
læstan ramlega. En annað veif-
ið kom Erlendur í Geldingaholt
og athugaði kistilinn, svo eng-
inn sá, og stundum hvarf hann
með hann á braut um hríð.
Mælt var, að Erlendur græfi
fjársjóði sína í jörðu. Eitt sinn
urðu menn þess áskynja, að
hann eigraði dögum saman um
Stóruvallahraun fram og aftur,
eins og hann leitaði einhvers.
Hélt fólk, að hann hefði þar
fólgið peninga, en misst kenni-
leiti af staðnum. Enginn vissi,
hvort hann nokkurn tíma fann
þessa peninga eða ekki.
Erlendur var talsvert fyrir
vín, án þess að verða drykkju-
maður. Þegar hann var hreyfur
af víni, varð hann ekki eins
dulur og einrænn og venju-
lega. Svo er mælt, að þegar
hann var kenndur, hafi hann
stundum gefið í skyn, er hann
var inntur eftir einslega, að
hann hefði komizt í hann krapp-
an við útilegumenn á fjöllum.
En oftar sagði hann frá vin-
samlegum skiptum sínum við
þá. Eitt sinn er mælt, að hann
hafi sagt frá því, að útilegu-
menn nokkrir hefðu elt sig á
suðurleið og ætlað að fanga.
Hann reið sem mest hann gat
á undan þeim, en sá brátt, að
þeir myndu draga hann uppi.
Honum varð það þá til happs,
að hann kom að Köldukvísl, þar
sem hún var ill eða nær ófær
yfirferðar. Tók hann þá það til
ráðs, upp á líf og dauða, að
hleypa í kvíslina. Honum tókst
að ná klakklaust yfir hana. En
útilegumenn treystust ekki að
hleypa á eftir honum. En í
fylgd með þeim var hundur,
stór og grimmur á að sjá. Þeir
tóku það nú til bragðs, að þe' •
sendu hundinn á eftir Erle"
yfir kvíslina, og átti hann ' ð
ráða niðurlögum hans. En F. -
lendur varð ekki ráðala”s.
Framhald á bls. 42
FÁLKINN 41