Rauðir pennar - 01.10.1938, Blaðsíða 43

cinkum lianda ferðafólki til að skoða, lianda héraðshú-
«m til að lyfta sér upp til í vor- og sumarblíðunni og til
Jþess að halda lifandi minningu Hallgríms Péturssonar.
En þetta er þó ekki lakasti pósturinn i greininni. Hitt
virðist miklu vesælla, að greinin sýnist öll vera rituð
■án hins minnsta skilnings á því, sem gerzt hefur i
kirkju- og mannfélagsmálum á tímabilinu, sem ligg'-
•ur milli miðaldamusteranna og módelsins af Hall-
grímskirkju. Ef greinarhöfundurinn liefði sýnt einhvern
iit á að skilja þær róttælcu umturnanir og draga af
þeim réttar ályktanir, mundi hann hafa lagt út af texta
«ýningardaganna hér um bil á þessa leið:
Á miðöldunum mátti heita, að kristin kirkja væri
meginþorra almennings svo að segja allt í andlegum
efnum og að nokkru leyti einnig i þessa heims gæðum.
Hún var trúarstofnun lians og hin eina fræðslulind í
hinum svo nefndu eilífðarmálum. Hún var uppeldis-
stofnun lians og hinn eini uppfræðari í öllum vanda-
málum sálarinnar. Hún var að nokkru leyti réttarstofn-
un lians. Hún var lækningastofnun hans. Hún var hin
-eina líknar- og góðgerðastofnun hans. Og kirkjan,
hyggingin, var hinn sýnilegi brennidepill þessara mik-
ilvægu verðmæta. Kirkja miðaldanna var með öðrum
■orðum svo nátengd andlegu lífi og limum múgsins, að
hún mátti næstum teljast hluti af hans eigin tilveru.
Þess. vegna voru kirkjuhyggingar miðaldanna brennandi
:hugðarmál fjöldans. Af sömu ástæðum fórnuðu snill-
ingar þessara tírna kirkjugerðinni svo miklu liugviti og
frúarlegum hátíðleik. Og fyrir því eru margar kirkj-
nr fyrri alda ein liin mestu meistaraverk, sem krist-
inn heimur þekkir í liúsgerðarlist.
Þessi yfirráð kirkjunnar voru að sönnu ekki reist
á þeirri undirstöðu, að hún væri fær um að leysa þau
sæmilega af hendi. Til þess liafði hún livorki tækni
né þekkingu. Oft og tíðum ekki lieldur vilja né siðferði-
legt þrek. Þau lielguðust einfaldlega af því menningar-
43