Fréttablaðið - 20.10.2009, Blaðsíða 14

14 20. október 2009 ÞRIÐJUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRI: Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is
og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Frá árinu 1996 og til ársloka 2008 sóttu rúmlega 650 ein-
staklingar um hæli á Íslandi.
Þar af dró rúmlega fjórðungur
umsóknir sínar til baka eða hvarf
af landi brott. Íslensk stjórn-
völd hafa því einungis þurft að
afgreiða um fjörutíu umsóknir
um hæli á ári að meðaltali undan-
farin tólf ár – vissulega nokkru
fleiri á síðustu árum. Þrátt fyrir
það virðast þau veigra sér við það
verk því að einungis tæpur helm-
ingur þessara umsækjenda fékk
efnislega meðferð á málefnaleg-
um forsendum. Hinir voru sendir
úr landi á grundvelli svo kallaðr-
ar „Dyflinnarreglu“ sem ætlað
er að koma í veg fyrir að einn
einstaklingur geti átt umsókn-
ir í mörgum ríkjum samtímis. Í
henni felst engin skylda heldur
heimild til stjórnvalda á hverjum
stað til að skjóta sér undan því
að meðhöndla umsóknir hælis-
leitenda efnislega heldur senda
þá þess í stað til annars lands á
Schengen-svæðinu. Þess eru fá
dæmi að hælisleitendur hafi verið
sendir til Íslands frá öðrum lönd-
um á grundvelli þessarar reglu
– umferðin hefur verið í hina átt-
ina. Aðalatriðið er þó að íslensk
stjórnvöld eru ekki neydd til neins
á grundvelli Dyflinnarreglunnar.
Þegar vitnað er í hana er einungis
verið að víkja sér undan alvarleg-
um spurningum um hvers vegna
Útlendingastofnun treystir sér
ekki til að meðhöndla mál allra
hælisleitenda á Íslandi efnislega í
ljósi þess hversu fáir þeir eru.
Meðferð hælisleitenda er ekki
tæknilegt úrlausnarefni heldur
hápólitískt mál. Því var þess lítil
von að mikil breyting yrði í stefnu
Íslands gagnvart hælisleitend-
um á þessu tímabili þar sem sami
flokkur, Sjálfstæðisflokkurinn,
fór með dómsmálaráðuneytið í
átján ár samfleytt. Á hinn bóginn
urðu tímamót þegar mynduð var
vinstri stjórn á Íslandi 1. febrú-
ar sl. og sú stjórn vann svo þing-
meirihluta í alþingiskosningum
25. apríl sl. Þau úrslit mætti skilja
sem vísbendingu um breyttan
vilja þjóðarinnar, í þessum mála-
flokki sem öðrum. Hin nýja rík-
isstjórn setti enda breytingar í
þessum málaflokki á oddinn þar
sem í stjórnarsáttmála segir að
„lög um hælisleitendur verði end-
urskoðuð“ og með nafnbreytingu
á dómsmálaráðuneyti í mannrétt-
indaráðuneyti var gefið í skyn að
virðing fyrir manneskjunni yrði
hér eftir sett í öndvegi. Það er erf-
itt að rökstyðja að það sé sérstakt
framlag til mannréttinda að halda
áfram að senda helming hælisleit-
enda úr landi án þess að taka mál
þeirra fyrir efnislega.
Það er eigi að síður það sem
hin nýja vinstri stjórn hefur gert.
Steininn tók þó úr í seinustu viku
þegar þrír hælisleitendur frá
Írak og Afganistan fengu þessa
snautlegu meðferð. Það dylst þó
engum hvílíkt skelfingarástand
er ríkjandi í þessum löndum. Þar
að auki bera íslensk stjórnvöld
ríka ábyrgð á því ástandi, haf-
andi stutt við bakið á innrásunum
sem leitt hafa ómælda hörmung
yfir Írak og Afganistan. Ekkert
er síður sæmandi en að reka
fólk frá þessum tveimur löndum
frá Íslandi án þess að taka mál
þess fyrir. Þessi vinnubrögð eru
nákvæmlega eins og þau sem ríkt
hafa undir fyrri hægri stjórnum
og voru þá harðlega gagnrýnd
af vinstrisinnuðum stjórnarand-
stæðingum. Þau ómerkja þar að
auki fullkomlega hina nýlegu
nafnbreytingu dómsmálaráðu-
neytisins og afhjúpa hana sem
hræsnisfullt froðusnakk.
Við stofnun vinstri stjórnar
voru þau nýmæli viðhöfð innan
framkvæmdarvaldsins að tvö
ráðuneyti voru falin ópólitísk-
um ráðherrum og átti að vera til
marks um aukna fagmennsku
innan stjórnsýslunnar. Þess-
ir ráðherrar bera eftir sem áður
pólitíska ábyrgð og sitja í skjóli
sama þingmeirihluta og aðrir
ráðherrar. Dómsmálaráðherra
hefur sömu pólitísku skyldur við
almenning og þeir ráðherrar sem
eru þjóðkjörnir alþingismenn og
sækir umboð sitt til flokkanna
sem mynda þingmeirihlutann.
Eru þessir flokkar, Samfylking-
in og Vinstrihreyfingin-grænt
framboð, sáttir við að vinnu-
brögð gagnvart hælisleitendum
hafi ekkert breyst við valdatöku
þeirra? Reka þessir flokkar sömu
stefnu gagnvart þeim og sjálf-
stæðismennirnir sem áður voru
gagnrýndir af þeim?
Kjarni málsins er þó sá að það
virðingarleysi sem hælisleitend-
um er sýnt á Íslandi er hvorki
góð fagmennska né góð pólitík.
Þjóðarbúið hefur vissulega tekið
ýmsar dýfur að undanförnu en oft
hefur ræst betur úr en á horfðist
og Íslendingar eru svo sannarlega
enn þá í hópi ríkustu þjóða heims
í efnahagslegu tilliti. Þjóð sem
ekki ræður við að taka árlega við
fjörutíu manneskjum sem biðja
hér um hæli skortir ekki peninga
heldur gott hjartalag.
Virkisborgin Ísland
SVERRIR JAKOBSSON
Í DAG | Hælisleitendur
bílaperur
Quarts
allt að 80% meira ljós
NÝJAR bílaperur frá
UMRÆÐAN
Arnar Þorsteinsson skrifar
um menntun
Í dag, 20. október, stend-ur Félag náms- og starfs-
ráðgjafa fyrir degi náms-
og starfsráðgjafar í fjórða
sinn. Þetta er í fyrsta skipti
sem náms- og starfsráðgjaf-
ar geta á þeim degi glaðst
yfir nýfenginni lögverndun
á starfsheiti þeirra sem færð
var í lög á Alþingi síðastliðið vor. Var þar loks
stigið skref sem stéttin hefur lengi beðið eftir.
Lögverndunin er ekki aðeins viðurkenning fyrir
fagstéttina. Hún er ekki síður mikilvæg fyrir
þá sem sækja þjónustu náms- og starfsráðgjafa
hvort heldur í atvinnulífinu eða skólakerfinu.
Mikilvægi þess að fólk taki upplýstar ákvarð-
anir um nám og starf verður seint ofmetið enda
vinnan ekki aðeins leið til að komast af heldur
afar mikilvægur þáttur í öllu okkar lífi, í sjálfs-
mynd okkar og félagslegu umhverfi. Starfsfer-
ill er flókið fyrirbæri og síbreytilegt. Í dag er
langt í frá víst að starfsferill okkar samanstandi
af svipuðum þáttum og segjum skáldsaga þar
sem upphaf, miðja og endir fléttast saman í eina
huggulega heild. Kannski má líkja starfsferli
margra í dag við smásagnasafn; ein saga byrjar
og þegar hún endar tekur næsta saga við. Mik-
ilvægi ráðgjafar um nám og starf er því alltaf
að aukast og slík ráðgjöf að sama skapi alltaf að
verða fjölbreytilegri og eftirsóttari. Á síðustu
árum hefur náms- og starfsráðgjöf í auknum
mæli færst nær fólki á hinum almenna vinnu-
markaði, á vinnumiðlanir og símenntunarmið-
stöðvar. Einnig hefur náms- og starfsráðgjöfum
fjölgað talsvert innan skólakerfisins þó enn megi
þar gera betur, ekki síst hvað varðar almenna
náms- og starfsfræðslu í grunn- og framhalds-
skólum.
Náms- og starfsráðgjöf fæst við hvort tveggja;
möguleika og hindranir. Nú sem aldrei fyrr er
mikilvægt að fólk eigi kost á aðstoð fagfólks við
að skilgreina og nálgast það sem hentar hverj-
um og einum í námi og starfi. Þjónusta náms- og
starfsráðgjafa ætti raunar að vera sjálfsögð og
aðgengileg öllum í nútímaþjóðfélagi.
Höfundur er náms- og starfsráðgjafi.
Náms- og starfsráðgjöf
ARNAR
ÞORSTEINSSON
Hár eða ekki hár
Steingrímur J. Sigfússon fjármálaráð-
herra henti gaman að hæð Tryggva
Þórs Herbertssonar, þingmanns
Sjálfstæðisflokksins, í ræðustól í gær
þegar hann sagði að Tryggvi væri
„hár í loftinu“. Þetta fór fyrir brjóstið
á Birgi Ármannssyni, þingmanni
Sjálfstæðisflokksins, sem móðgað-
ist fyrir hönd Tryggva. Hann sagði
að Steingrímur hefði
átt að fá tiltal fyrir
ummælin og að þau
væru ráðherranum til
skammar. Ragnheiður
Ríkharðsdóttir stýrði
þingfundi og
bað þingmenn
að gæta hófs
í málflutningi. Undir það fellur vænt-
anlega að gera ekki meira úr hæð
þingmanna en efni eru til.
Stórmannlegt
Tryggva virðist hins vegar ekki hafa
sárnað jafn mikið og Birgi. Þegar
hann steig í ræðustól byrjaði hann á
því að lækka ræðupúltið og kvaðst
enda vera svo hár í loftinu. Og var
þar með hártogunum Steingríms
og Tryggva um hæð þess
síðarnefnda lokið.
Heimurinn
undir
42. þing
Bandalags
starfs-
manna ríkis og bæja hefst á morgun
á Grand hóteli í Reykjavík. Á þinginu
hættir Ögmundur Jónasson sem
formaður BSRB eftir 20 ára starf og
verður hátíðardagskrá honum til
heiðurs í Háskólabíói á morgun. Á
fimmtudaginn ber hins vegar svo við
að Páll Skúlason, prófessor í heim-
speki og fyrrverandi rektor Háskóla
Íslands, heldur erindi fyrir
fundargesti. Óhætt er að segja
að Páll ráðist ekki á garðinn þar
sem hann er lægstur því erindi
fyrirlestursins er: „Staða mála í
heiminum. Hvað er til ráða?“
Að því komast félagar
í BSRB eftir hádegi á
fimmtudag.
bergsteinn@frettabladid.isF
áar þjóðir hafa fengið annað eins tækifæri upp í hend-
urnar og það sem Íslendingar hafa nú. Kreppan er ekki
bara vond. Hún felur í sér möguleika á að hugsa upp á
nýtt og bæta samfélagið.
Laugardaginn 14. nóvember eru 1.500 Íslendingar
boðaðir til Þjóðfundar. Gert er ráð fyrir að 1.200 manns, sem
valdir eru af handahófi úr þjóðskrá, mæti til fundarins auk
300 fulltrúa stofnana og samtaka. Sem fulltrúar þjóðarinnar
munu þeir virkja sameiginlega visku sína og freista þess að ná
samstöðu um grunngildi, framtíðarsýn og aðgerðir til endur-
reisnar.
Slíkt stefnumótunarferli er alþekkt hjá fyrirtækjum og félaga-
samtökum, en ekki er vitað til þess að þjóð hafi með sambæri-
legum hætti virkjað þegna sína til þátttöku og því er um ein-
stakan atburð að ræða. Nánast daglega er talað við slembiúrtak
þjóðarinnar í síma og fólk spurt fáeinna spurninga um afstöðu
sína til mála. Hins vegar er ekki vitað til að áður hafi verið
reynt að kalla svo stórt úrtak saman til fundar, þar sem málin
eru rædd í heilan dag.
Undirbúningshópur Þjóðfundar kallar sig Mauraþúfuna með
vísan í sameiginlega visku fjöldans. Maurarnir eru sjálfboðalið-
ar með ólíkan bakgrunn og skoðanir en eiga það sameiginlegt að
telja kaflaskil nauðsynleg og treysta þjóðinni sjálfri til að leita
lausna og skipuleggja framtíðina.
Á fundinum verður fylgt aðferðafræði sem tryggir að öll sjón-
armið komast að og niðurstöðurnar verða skýrar og skiljanlega
fram settar þannig að hægt sé að nota þær í áframhaldandi
endurreisnarstarfi. Enginn stjórnmálaflokkur, hagsmunasamtök
eða skoðanahópur getur eignað sér framtakið eða stýrt útkom-
unni. Allir sem vilja taka þátt í endurreisn samfélags okkar geta
nýtt sér niðurstöðurnar.
Þessa dagana fá fjölmargir Íslendingar boðsbréf á Þjóðfund.
Vonandi hugsar hver og einn vandlega út í það hvílíkt tækifæri
felst í að fá að taka þátt í þessum einstaka viðburði. Kannski
hugsa margir sem svo að þeir hafi ekki tíma til að mæta eða
fátt fram að færa. Slík hugsun er þó alröng og gefur þeim sem
hingað til hafa verið mest áberandi í samfélagsumræðunni færi
á að einoka hana áfram. Markmið Þjóðfundarins er einmitt að
draga fram vilja Íslendinga allra með því að kalla saman þver-
skurð af þjóðinni.
Hugsun Mauraþúfunnar sem undirbýr fundinn er að í sam-
einingu sé hægt að færa til hlöss sem einstaklingurinn ræður
ekki við. Í þeirri trú hefur sú sem hér heldur á penna tekið þátt
í þessu starfi. Á sömu forsendum er óhætt að hvetja alla, sem fá
þetta einstaka tækifæri upp í hendurnar, til að grípa það og taka
þátt í að leggja inn í hugmyndabanka framtíðarinnar.
Við skulum ekki vanmeta kraftinn og hugmyndaauðgina
sem býr í Íslendingum. Ef við viljum breytingar, eru orð til
alls fyrst.
Virkjum sameiginlega visku þjóðarinnar.
Lagt inn í hug-
myndabankann
HALLA TÓMASDÓTTIR SKRIFAR