Tímarit iðnaðarmanna - 01.04.1947, Blaðsíða 16

Iðnaðarritið 3.-4. XX. 1947
Egil Einarsen, Oslo:
Sérkenni og samstarf verkMngs og iðnaðarmanns
Ef dænia á um samstarf milli iðnaSarmanns
ot>' verkfræðings og benda á sérkenni beggja
þ'essara stélla, eins og þær birtast okkur í
þjóðfélaginu, er ekki að ófyrirsynju að kynna
sér þroskasögu þeirra. Okkur verður þegar
ljóst, að iðnaðarmaðurinn stendur á alda-
gömlum merg, en verkfræðingurinn getur aft-
ur á móti naumast hælt sér af stéttarlegri
fortíð nema eins og iiundrað ár aftur í tím-
ann. Á öllum krossgötum sögunnar er iðnað-
urinn talandi tákn. Fornmenjar frá timum
binna gömlu menningarrikja í ítaliu, Grikk-
landi, Egyptalandi og Asíu sýna, að iðnað-
urinn hefur staðið jafnfætis öðrum greinum
ínenningarinnar í hvívetna og raunar verið
snar þáttur liennar. Iðnaðarmennirnir smíð-
uðu örkina hans Nóa og stól þann, er Salómó
konungur sat á, er Jiaun dæmdi dóma sína.
Þeir gerðu og ilskóna á fætur Periklesar,
sverð og skjöld Júlíusar Cæsar, og þeir
steyptu kertin, sem stóðu á skrifborði Voll-
aires. Á öllum sviðum albafnarlífsins koina
þeir við sögu, þeir reistu musteri, píramída,
konungshallir, dómkirkjur, —fornmeuningar-
verðmæti, er lýnt hafa tölunni í Iiildarleik
síðustu ára.
Iðnaðurinn liefur ávallt verið fulJkomlega
samkeppnisfær við aðrar greinar menningar-
innar, og má með sanni segja, að bann liafi
liafl listirnar, skáldskapinn og vísindin að
förunautum. Jóhann Gutenberg, sá er fann
upp prentlistina, var I. d., ósvikinn fulltrúi
iðnaðarmanna. Uppfinning hans varð til þess
að'menningin tók stærri stökk fram á við, en
dæmi eru til um áður. En Gutenberg fór sem
öðrum iðnaðarmönnum, að liaun lét ekki
nafn sitl njóta verks. Það er ekki lil neitt rit,
sem ber nafn lians. En aftur ó móti yrði ekki
bjá því komizt að rita menningarsögu síðustu
alda, ef skrifa á um mikilvægi bóka fyrir
listir og vísindi og áhrif hins ritaða orðs i
þjóðfélaginu. Atburðir síðustu finnn ára bafa
fært okluir Norðmönnum heim sanninn um,
liversu mikilvægt prentfrelsið og dreifing hins
prentaða máls var fyrir þjóðina.
Frá þrettándu öld og framundir átján
bundruð var iðnfélagsgildi mjög einkennandi
fvrir iðnaðarmálin. Iðnaðarmaður mátti því
aðeins slunda iðn sína, að liann væri gildis-
félagi, en upptaka í þau félög kostaði ærið
l'é og erfið próf,'og er þó ekki allt talið. Gildið
var í raun og veru félagsskapur framleiðenda
og starfsbræðra, sem b'eittu ströngum iðnfé-
lagshöftum. Og flökkuár sveiuanna og sveins-
prófin setja sérstakan blæ á þetta thnabil.
Það var ekki beiglum bent a'ð fá sveinsbréf
í þá daga, því að prófsmíðin var ærið verk
og vandasamt, og i kjölfar liennar fóru svo
allskonar „seremoníur", sem áttu rót sína að
rekja lil stéttarvitundar og stéttardrambs. Það
var ófrávíkjanlegt lögmál, að klastrarinn
skyldi ófriðlielgur i vinnustofum, gildum og
öðriun félagsskap.
I veizlum, sem sigldu í kjölfar sveinsprófs-
ins, var iðnaðarmaðurinn vígður til köllun-
ar sinnar á sérstakan bátt, sem bar binni
fornu menningu og sjálfstrausti iðnstéttarinn-
ar órækt vitni. ög nýsveinunum þótti sem
þeir hefðu með eldskýrninni verið vígðir lil
þátttöku í ævafornum og voldugum menn-
ingarsamlökum. Og áhorfendurnir kynntust
þó anda félagsins, viðleitni þess og dugnaði
iðnaðarmanna. Allt jietla hefur orðið til þess
að setja jiann svip á iðnaðarmannasléttina,
sem var einkenni fyrir þana svo að öldum
skipti, því að oft tók sonur við af föður. Eu
|>að varð og lil að efla samtökin og sjálfs-
traustið.
Er gildin voru afnumin með lögum (í Nor-
egi 1839), lóku iðnaðarmenn til sinna ráða
og létu bvergi bugast. Þeir gættu sameigin-
legra bagsmuna sinna og stofnuðu „Iðuaðar-
34