Tímarit iðnaðarmanna - 01.04.1947, Blaðsíða 17

Iðnaðarritið 3.-4. XX. 1947
mannafélag Kristjaníu". Fleira cr og tii vitn-
is um vöxt og viðgang stéttarinnar um þess-
ar mundir, og má þá nefna „Tæknifélagið“,
er stofnað var i Kristjaníu árið 1847 í þeim
tilgangi „að styðja að aukinni þekkingu og
velmegun framleiðenda höfuðstaðarins". En
atvinnurekendur voru þá einkum liverskonar
iðnaðarmenn. Helmingur iðnaðarmanna höf-
uðborgai’innar var í félaginu. En ekki leið
á löngu, unz þessi tvö félög voru sameiuuð
í eilt undir stefnu „Deu norslce Haandverks
og Ind:ustriforening“. Á þessu má sjá að hand-
iðnaðarmenn höfðu lvomið vel fvrir sig fót-
um i Noregi og báru gæfu til þess að taka
höndum saman við þá, er stunduðu verk-
smiðjuiðnað.
En svo að við snúum okkur að verkfræð-
ingunum og starfsviði þeirra í þjóðfélaginu,
er sýnt, að ólíku er saman að jafna, að þvi
er varðar viðgang séttar þeirra annars vegar
og iðnaðarmannastéttarinnar liins vegar. Yeik-
fræðingastéttin er, til ])ess að gera, á bernsku-
skeiði samanborið við aðrar stéttir, svo sem
kaupmannastéttina, lælcnastéttina og iðnað-
armannastéttina. Tæknilegar uppfinningar og
iðnbyltingar lögðu grundvöllinn að verkfræð-
ingastéttinni, og hennar vej'ður fyrst vart í
Noregi um miðbilc síðustu aldar. Vegagerð
var meira að segja mjög frumstæð i Noregi
allt fam undir 1850. Samkvæmt löggjöf um
vcgamál frá 1824 áttu amtmennirnir að fara
með stjórn þeirra, og það voru einkum liðs-
foringjar, sem liöfðu veg og vanda af tækni-
blið starfsins. Það er naumast Iiægt að tala um
verkfræðinga i Noregi fyrr cn eftir 1850, er
tæknin með bættum samgöngum fór að ryðja
sér til rúms, að fráskildum þeim verkfræð-
ingum, er lokið böfðu prófi i námufræði við
háskólann. En nú hefur verkfræðingastéttin
eflzt í rétlu hlutfalli við iðnaðinn.
Það cr ekki um lieina jafna þróun að ræða
frá liandiðnaði lil tæknilegs iðnaðar. Það kom
til samkeppni milli þessara tveggja greina, og
margar iðngreinar handiðnaðarmanna máttu
sín ekki gegn vaxandi tækni og liðu undir lok.
Af ])ví fengu lil dæmis lása-, lmífa- og nála-
gerðarmenn að súpa seyðið, svo að fátt eitt
sé til týnt. En þess eru líka dæmi, að liand-
iðnaðarmenn hal'i fengið atvinnu innan vé-
banda liins nýja verksmiðjuiðnaðar, og má
þar til nefna gler- og leirvarningsiðnaðinn.
En ])egar öll kurl koma til grafar, er sýnt, að
handiðnaðurinn stóð aldrei höllum fæli, og
má sín mikils á mörgum sviðum enn þann
dag í dag.
I Noregi var enginn fullkominn tæknisskóli,
og framan af stóð það menntun verkfræðinga-
stéttarinnar mjög fyrir þrifum. Að námafræð-
inni undanskilinni, var hvorlci tæknilegum
námsgreinum né skógræktar- og landbúnað-
arvísindum sá sómi sýndur við háskólann,
er vera bar og ákveðið hafði verið við stofn-
un Iians. Auðsætt er, að norsk menning hefur
beðið mikinn hnekki við þetta, þar eð fræði-
mennskan var svo einhliða, lögfræðileg, guð-
fræðileg eða málfræðileg, eins og bún hafði
verið um hundrað ára skeið og betur þó, og'
enn eimir eftir af þessu, og ber það órækt
vitni um skilning þjóðfélagsins á verkfræð-
ingunum sem stétt í Noregi.
Iðnaðarmenn höfðu stofnað Handíða- og
Iðnskóla árið 1811, en þegar stungið var upp
á því árið 1833 að koma á fót tækniskólá, var
daufheyrzt við. Og því var það, að Noregur
fór lengi á mis við þá fræðslu í náttúruvís-
indum, sem tengd eru ýmsum greinum tækn-
innar. Það er ekki fyrr en árið 1855, að fyrsti
vísir að tækniskóla komst á stofn, og var
hann starfræktur ásamt vélasmiðju í Ilorten.
En nú urðu kröfur um tækniháskóla stöðugt
liáværari og loks var stofnaður tækniskóli í
Þrándheimi árið 1870, og nokkrum árum síðar
voru stofnaðir tækniskólar hæði i Osló og
Bergen. En skólinn í Bergen var i rauninni
stofnaður að frumkvæði Iðnaðármannasam-
bandsins þar í borg.
Þessir skólar komu þegar i góðar þarfir,
])ví að tækniþróuninni fleygði fram í Noregi
1870. íbúatala höfuðborgarinnar tvöfaldaðist
á árunum frá 1875—1890, en af þvi leiddi aft-
ur stórauknar byggingaframkvæmdir. Fram-
lög til járnbrautalagninga hækkuðu mjög i
35