Vikan - 28.04.1960, Blaðsíða 12

Þetta er
þátturinn
Þú og
barnið
eftir
Dr. Matthías
Jónasson
KYNFYLGJUR OG MAIÍAVAL.
Hin rólega skynsemi ræður ekki
alltaf atferli okkar. Oft ráöast á-
kvarðanir, sem valda miklu um lifs-
hamingju okkar, af djúpstæðum, ó-
ræðum eðlisávísunum. Framar öllu
á þetta við um makaval. Það ákvarða
tilfinningar miklu fremur en skyn-
semin. í hinum vestræna heimi er
sú skoðun almenn nú á dögum, að
makaval, sem ákvarðast af sterkri
ást, leiði að jafnaði til meiri h,am
ingju en skynsemishjónaband.
Forfeður okkar voru þó ekki auð-
trúa á óskeikulleik eðlisávisunar í
svo vandasömu máli sem makaval
er, og enn á vel þroskuð skynsemi
jafnan nokkurn þátt í vali makans.
Hún uppgötvar kosti og galla í fari
manna, setur okkur fyrir sjónir
.væntanlegar afleiðingar þeirra og
varnar þannig ásthneigð okkar að
beinast að þeim, sem haldnir eru
áberandi göllum. Hér er um að
ræða viturlega lieilsuverndar-
ráðstöfun náttúrunnar kynstofnin-
um til handa. Stórvægilega fatlaður
eða lýttur einstaklingur er lítt eftir-
sóttur maki, einkum ef fötlun og
lýti' eru honum ásköpuð og með-
fædd. Því nánar sem slíkir ágallar
eru tengdir eðli manns, t. d. kyn-
ferðileg vanhæfni og sýnilegar geð-
veilur, þvi sterkar hrinda þær frá
við makaval.
Hér er að verki ævaforn og eðlis-
læg vitund mannsins, að sjúklegir
eiginleikar foreldris birtist að nýju
í afkvæminu. Við frjóvgun ákvarð-
ast i örsmárri frumu örlög heillar
mannsævi og jafnvel margra kyn-
slóða.
ÖRLAGAVALD BLÓÐSINS.
Vegna þeirrar kynfylgju, sem for-
eldrar bera i sér, ráðast öriög af-
kvæmisins að miklu leyti með maka-
valinu. Foreldrar sjálfir koma
sjaldnast auga á þetta né viija við-
urkenna það, þótt þeir sjái. Hins
vegar eru þess fjölmörg dæmi, að
foreldrar berjast hatrammlega gegn
uggvænlegum tilhneigingum af-
kvæmis síns, þó að þær séu ótví-
ræður arfur frá þeim sjálfum, báð-
um eða öðru. En jjegar sama til-
hneigingin, sem foreldrar vilja upp-
ræta hjá barni sínu, dyist ómeðvit-
uð i eðli sjálfra þeirra, geta dulvituð
áhrif hennar á barnið orðið sterk-
ari en hin meðvitaða uppeldisvið-
leitni.
Frá sjónarmiði erfðaliollustu
virðist eðlilegt, að fyrsta boðorð við
makaval væri krafan um líkamlega
og andlega heilbrigði. Svo er þó
ekki að öllti leyti, enda liggur það
ekki ætíð ljóst fyrir, hvorí ákveð-
inn einstaklingur er heilbrigður eða
haldinn sjúklegum tilhneigingum.
Fjöldi fólks gengur með meir og
miður duldar geðveilur og jafnvel
auðsæja geðvillu, án þess að taldar
séu til sjúklegra fyrirbæra. Hin af-
brigðilega tilhneiging finnur e. t.
v. framrás í hegðun, sem ekki er
talin sjúkleg vegna þess, hve algeng
liún er.
Það er því ekki auðvelt fyrir ungt
fólk, sem lætur hrifningu og ytra
álit ráða makavali sínu, að tryggja
væntanlegu afkvæmi heilbrigðar
kynfylgjur. Eftir á er sýnilegt, að
margur maður og mörg kona, sem
virtust eiga allra kosta völ, inn-
sigluðu ævilanga óhamingju einmitt
með makavalinu. Sú skoðun hefir
jafnvei komið fram, að gölluð kyn-
Framhald á bls. 31.
12
V í K A N