Vikan - 22.09.1960, Page 6

í Efri-Lág gaf að líta snör
Þorsteinn frá Hamri:
9
handtök; Bjarni Bjarnason
var að starfi við bse sinn
og mátti sjá, að þau
h ITS A
II I I |fl
I. j-Margrét höfðu fararsnið,
Var Bjarni í óða kappi að
mölva amboð og innan-
stokksmuni. Kistur og
kirnur braut hann í mél,
bita og sperrur úr bað-
Einn snauður skelmir eingist á jörðinni meðan böðullinn reigist við
og Ivih.-adir hrísið á beinaberum hryggnum. Yfirvaldið telur liöggin,
1 rjú fjögur fimm og áfram; forvitnir sveitúngar standa í hnapp og
virða fyrir sér holdið þegar það tálgast uppúr hryggleingju náungans,
sem titrrr snöggt við hvert liögg og gefur annað veifið frá sér veika
stunu; unz piningargleði stjórnarvalda og böðuls lætur manntötrið
kyrrt Iiggja á flötinni með blóðugt bakið og lætur til skarar skriða
við næsta bófa.
Að þessu sinni gánga þrír hvinnskir bændur undir kagstrýkíngu.
Og hetja dagsins strýkur svitann af enninu og geingur hróðug til
sýslumanns með blóðugan vönd í hcndi.
I'etta skeði að Staðarbakka í Helgáfejlssveit um góulokin 1749. Sýslu-
maður þíngar þar um nokkur mil; og .heizt frægðarverk réttvisinnar
þennan dag er kagstrýking þrjggja manna: Ormur Vigfússon í Kol-
gröfum hafði stolið til tveggja liundraða eða meira i Akureyjum í Helga-
fellssveit, og Bjarni bóndi í Akureyjum hafði árið áður framið þjófnað
að Seijum f Helgafellssveit ásamt mótbýlismanni sinum Guðmundi
Gunnlaugssyni.
Sýslumaðurinn var Guðmundur .Sigurðsson á fngjaldshóli. Hann
hafði haft sýsluna frá 1739, ríklundaður kallaður og ekki vinsæll af
sumum mönnum; sagður hinn fégráðugasti ef svo bar í veiði.
En á Bakkaþíngi skeður fleira jiennan dag; maður sver fyrir barn-
getnað.
stofunni, sex eða sjö potta,
þar aí einn sem tók fimm
eða sex fjózðunga, en
mælt er að honum haíi
t
sést í flýtinuift yfir einn
pott. — Fatnað allan gjör-
LEIÐIN Á BRIMARHÓLM.
Píslargánga íslenzkrar alþýðu var á hræðilegasta hjallanum. Á 18.
öld herjaði kúgun danskra ásamt eldplágum og drepsóttum og murkaði
líftóruna úr almúganum. Þeir aumustu og smæstu voru hraktir út á
gaddinn þarsem lífið tærðist úr j>eim á milli bæjanna. Flestir „afbrota-
mcnn“ þeirra tíma voru í tölu þessara lifandi breinagrinda sem af
veikum mætti hnupluðu einhverju smáræði, fáeinum fiskum eða snær-
isspottum. Búandi fólk svalt lika heilu húngri. Allir voru undir eina
sök seldir nema þeir sem sátu á gömlum merg auðs og metorða eða
voru leppar Dana.
Tugir þjófa voru hýddir og markaðir árlega I sumum sýslum. Þeir
sem meira var haft við voru heingdir eða sendir i þrælkunarhús
Brimarhólms þarsem böðlar lömdu og píndu oft lítið úr vesalingunum
á stuttum tíma. Þeir sem ekki voru dæmdir í ævilánga þrælkun komu
því sjaldnast aftur nema dvölin væri því skemmri; og þeir sem feingu
að sjá sína voluðu ættjörð á ný — menn sem tæpast var hægt að drepa
—, voru þá bæklaðir og brotnir.
Það var mjög algeingt á þessum áruin að ruplað var úr verzlunar-
húsum Dana meðan ]>au biðu læst og mannlaus yfir vetrartimann. Þeir
sem hlýddu á kveinstafi barna sinna í matarlausum kofunum tóku
stundum til sinna ráða þarsem kornvaran beið innsigluð á næsta leiti.
eyðilagði hann, utan þann
er hann bjóst til að hafa
með í fözina og kýrnar
stakk hann allar með
hnífi til dauðs. —
ÞÓRDÍS ÞJÓFAMÓÐIR OG BÖRN HENNAR.
Á fyrstu áratugum aldarinnar bjó sá maður að Grund í Eyrarsveit
er Jón hét og var Þorleiksson. Kona hans hét Þórdís og var Bjarna-
dóttir frá Saurum í Helgafellssveit Hannessonar. Dagfarsleg deili vitum
við eingin á þeim hjónum, en það er í frásögur i'ært að Þórdls var
almennt kölluð þjófamóðir; enda er það mergur málsins að þeim hjón-
um varð barna auðíð, átta að tölu. Hannes hét sonur þeirra, annar
Einar, þriðji Bjarni, fjórði Bjarni ýngri, hann var kallaður öskubak,
fimmti Jón, er alla jafna var kallaður Grundari; en dætur Margrét,
Sigriður og Björg.
Það segir af þeim systkinum að þau voru miður vel þokkuð og
snemma kennd við margvíslegan skelmisskap.
Hannes kvæntist Guðrúnu Ólafsdóttur Helgasonar frá Draungum á
Skógarströnd, og bjuggu þau fyrst að Straumi á Skógarströnd en síðan
að Vatnabúðum í Eyrarsveit. Hannes var sagður harðdrægur og aðsjáll.
Margrét var þcim manni gefin er Bjarni Bjarnason hét, og bjuggu
þau i Efri-Lág.