Vikan - 01.02.1973, Blaðsíða 45

■þressur til að þrykkja í plaköt
og bæklinga með undirstöðu-
atriðum fræðanna, sem dreift
var á meðal fólks eftir föng-
um. Þá flutti herinn einnig
með sér verktól ýmiss konar
og áhöld til saumaskapar, til
að hægt væri að halda við
vopnum og flutningatækjum
liðsins og staga í einkennisbún-
ingana. En þessi starfsemi varð
þó smám saman að leggjast
niður, því að menn þeir og dýr,
er höfð voru til að bera þetta,
týndu fljótt tölunni. Engu að
síður leiddi þessi starfsemi til
þess, að talað var um „ráð-
stjórnarlýðveldi á ferðalagi“.
Til allrar hamingju var
gönguliðinu marghrjáða víðast
vel fagnað af almenningi, enda
hefði það að öðrum kosti áreið-
anlega aldrei komizt á leiðar-
enda. Kommúnistar komu sér
í mjúkinn hjá sveitaalþýðunni
með því að skipta stórjarð-
eignum milli bænda, hvar sem
þeir fóru um, og þar að auki
fór rauði herinn ekki með rán-
um, nauðgunum og rupli, og
var það í fyrsta sinni í allri
sinni löngu sögu, að Kínverj-
ar kynntust þvílíkum her. Ag-
inn í rauða hernum var svo
strangur, að til kynja má
telja, og slaknaði aldrei á hon-
um hversu mjög sem syrti í
álinn. Maó hafði innrætt liði
sínu átta boðorð, sem voru
áreiðanlega haldin betur en
flest önnur boðorð, sem sagan
kann frá að greina. Fyrsta:
Lokaðu alltaf á eftir þér, þeg-
ar þú yfirgefur hús, sem þú
hefur heimsótt. Annað: Hafir
þú verið næturgestur í húsi,
vefðu þá svefnmottuna snyrti-
lega saman og skilaðu henni.
Þriðja: Vertu alltaf vinsam-
legur og. kurteis við fólkið og
réttu því hönd til hjálpar.
Fjórða: Ef þú færð einhvern
hlut lánaðan, mundu þá eftir
að skila honum. Fimmta: Verði
þér á að skemma eitthvað,
bættu það þá fullum bótum.
Sjötta: Sýndu heiðarleika og
sanngirni í öllum viðskiptum
við bændurna. Sjöunda: Borg-
aðu tafarlaust allt, sem þú
kaupir. Áttunda: Vertu hrein-
látur og sýndu snyrtimennsku
í umgengni! Gættu þess að
koma þér ekki upp salerni
nema í skikkanlegri fjarlægð
frá íbúðarhúsum.
Það er eftirtektarvert, að
þrátt fyrir þær óhemju þraut-
ir, sem herinn varð að þola á
göngunni, þá voru liðhlaup
næstum óþekkt. Hermennirnir
börðust og gengu möglunar-
laust, og dóu æðrulaust hvort
heldur vopn óvinanna eða sult-
ur og ofþreyta unnu bug á
þeim. Margar konur höfðu
fylgt eiginmönnum sínum í
gönguna. Meðlimir kommún-
istaflokksins, sérstaklega þeir
sem háttsettir töldust, gátu
ekki hætt á að skilja fjölskyld-
ur sínar eftir, því að víst mátti
telja að þjóðernissinnar myndu
myrða þær. Á hinn bóginn
hlutu þeir, sem höfðu konur
sínar og börn með í göngunni,
að lifa í stöðugri sálarkvöl
vegna þeirra þrauta, sem þau
urðu að þola, því að auðvitað
varð ekki hjá því komizt að
eitt gengi yfir alla.
Maó Tse-túng fór ekki var-
hluta af þess konar áhyggjum.
í einni af óteljandi loftárásum,
sem gerðar voru á göngufólkið,
tókst honum ekki að koma
konu sinni, þeirri þriðju í röð-
inni, Hó Tse-níen að nafni,
nógu fljótt í skjól. Hún fékk í
sig mörg sprengjubrot, en hélt
þó lífi. Eftir þetta var hún
flutt á frumstæðri bóndakerru,
sem tilheyrði hjúkrunarliði
hersins, en þegar farnir voru
fjallastígar svo þröngir, að
kerrum, varð naumlega komið
við, lét bóndi hennar binda
hana upp á múlasna.
Tvö börn sín höfðu þau hjón
með sér. Eftir eina loftárásina,
sem var sérlega svæsin og olli
miklu tjóni, þótti þeim ekki
lengur á það hættandi að
hafa þau með í förinni og
skildi þau eftir í umsjá bónda-
fjölskyldna nokkurra. Börnin
lifðu bæði af stríðið og náðu
fundi móður sinnar mörgum
árum síðar.
Otto Braun hafði líka eigin-
konu með í för, töfrandi fal-
lega kínverska konu, sem hann
hafði kynnzt í Kíangsí. Hún
var engu slakari í baráttunni
eða úthaldsverri en maður
hennar.
Þeir Maó og Braun áttu auk
annars við ákveðið vandamál
að stríða, sem þeir mörgu, sem
gerzt hafa þrælar tóbaksnautn-
arinnar, ættu að minnsta kosti
að skilja. Báðir voru þeir
keðjureykjendur, en á göng-
unni reyndist erfitt að afla
tóbaks sem annars. Þeir félag-
ar reyndu að bæta þetta upp
með því að tína jurtir, sem þeir
af lærdómi sínum í jurtafræði
vonuðu að komið gætu í tó-
baks stað, og svæla þær.
Meðal verstu þröskuldanna í
vegi göngunnar voru stórfljót-
in, sem mörg falla í djúpum
gljúfrum. Eitt þeirra var Tatú
í Setsjúan vestanverðu, straum-
hart og háskalegt. Svo að
segja óhugsandi er að komast
yfir það á báti. Kommúnistar
þurftu að komast norðuryfir
fljótið, en á norðurbakka þess
hafði Sjang Kaí-sék staðsett
mikið lið á öllum þeim stöð-
um, sem hvað vænlegastir
þóttu til yfirferðar.
Maó Tse-túng, Sjú Te og Lí
Te/Otto Braun ákváðu þá sam-
eiginlega að halda göngunni
áfram lengra vestur á bóginn,
að landamærum Tíbets. Þar
var yfir gljúfrin hengibrú,
fræg frá fornu fari. Hún var
úr járnkeðjum, sem viðar-
plankar höfðu verið lagðir á.
Gljúfrin eru á þessum stað
óvenju djúp og fljótið sjálft
hvergi straumharðara. Þar á
ofan voru við stað þennan
bundnar óheillavænlegar minn-
ingar úr annarri kínverskri
bændauppreisn á fyrri öld, svo-
kallaðri Taíping-uppreisn. Ein-
mitt þarna hafði síðasti foringi
Taípinga, Tsjí Da-kaí prins,
verið króaður inni af kínverska
keisarahernum í nóvember
1866 og felldur ásamt leifum
liðs síns.
Þegar gönguliðið kom að
brúnni, sá það sér til hrelling-
ar að margir plankanna þeirra
megin voru horfnir, og að yfir-
ferð yrði óhugsandi unz brúin
hefði verið bætt. Þar á ofan
stóðu hermenn frá þjóðernis-
sinnum vörð við hinn brúar-
sporðinn og höfðu komið þar
upp vélbyssuhreiðrum. Þeir
voru þó fáir, þar eð Sjang
hafði talið nær óhugsandi að
kommúnistar færu í alvöru að
reyna að komast yfir fljótið á
jafn hættulegum stað.
Maó og félagar hans sáu hins
vegar fram á, að nú væri að-
eins um það að velja að
hrökkva eþa stökkva. Ef þeir
hikuðu og biðu, var ekki við
öðru að 'Kúast en að Sjang
sendi meira lið á vettvang.
Þrjátíu menn gáfu sig fram og
buðust til að reyna að komast
yfir brúna og yfirbuga óvinina
hinum megin. Þeir vopnuðust
handsprengjum og lögðu svo
af stað. Þar sem plankana vant-
aði fyrsta spölinn, urðu þeir
að stíga þar eins konar línu-
dans á keðjunum, en í gljúfr-
unum djúpt undir þrumaði
fljótið. Varðmenn þjóðernis-
sinna hinum megin hófu þegar
vélbyssuskothríð, og þrír sjálf-
boðaliðanna voru hæfðir og
steyptust niður í djúpið. Hinir
tuttugu og sjö komust fram á
brúna miðja, þar sem plank-
arnir voru ennþá á sínum stað,
tóku á sprett og köstuðu hand-
sprengjunum af banvænni ná-
kvæmni að vélbyssuhreiðrun-
um. Varðmennirnir skutu sem
óðir væru, en það var engu
líkara en blýið hrykki af görp-
unum, sem æddu af þeim eftir
brúnni. í örvæntingu kveiktu
varðmennirnir í plönkunum við
sporðinn sín megin. En áhlaups-
mennirnir óðu eldinn eins og
ekkert væri. Þá tóku varð-
menn þjóðernissinna til fót-
anna. Þeir, sem ekki reyndust
nógu sprettharðir, þurftu ekki
griða að biðja.
Göngumenn gátu síðan lagt
á keðjurnar nýja planka í stað
þeirra, sem horfnir voru, og
komið síðan yfir fljótið öllu
liði sínu og farangri. Það tók
talsverðan tíma og á meðan
komu flugvélar frá þjóðemis-
sinnum og köstuðu sprengjum,
en hittu ekki brúna.
Hefði hinna hugdjörfu þrjá-
tíu manna, sem buðu dauðan-
um byrginn á brúnni, ekki not-
íð við og yfirferðin ekki tek-
izt, er trúlegast að það hefði
þýtt endalok kínversku bylt-
ingarinnar. Rauði herinn hefði
þá hrakizt undan upp í háfjöll
Tibets, þar sem hann hefði orð-
ið úti á jöklunum.
Frá Tatú-fljóti lá leiðin norð-
ur í fylkið Kansú, norðvestast
í hinu eiginlega Kína. Þegar
þangað kom, hafði Maó aðeins
um tuttugu þúsund vígra
manna eftir í liði sínu. Eftir
þetta slapp göngufólkið að
mestu við áreitni hers þjóð-
ernissinna. Þetta svæði er
strjálbýlt og óhemju erfitt yf-
irferðar, svo að hersveitir þær,
sem Sjang sendi þangað á eft-
ir kommúnistum, urðu flestar
sjálfdauðar áður en þær næðu
til þeirra. Hins vegar gerði hin
óblíða náttúra svæðisins að
verkum að kommúnistar sáu
sér ekki fært að grundvalla þar
nýtt kínverskt sovétríki. Gang-
an hélt því áfram — nú til
norðvesturs. Liðið var nú flest
að þrotum komið, og hrundi
niður unnvörpum úr kulda,
hungri, sjúkdómum eða ein-
faldlega þreytu. Blóðkreppu-
sótt og taugaveiki hjuggu sér-
staklega stór skörð í fylking-
arnar.
í október 1935 náði Gangan
langa loksins fram til Sénsí.
Flestir hermannanna voru þá
orðnir gangandi beinagrindur,
einkennisbúningar þeirra drusl-
ur og flestir gengu berfættir,
þar eð allur skófatnaður göngu-
manna var fyrir löngu úr sér
genginn. En nú voru skelfileg-
ustu mannraunirnar á enda.
Sénsí reyndist göngumönnum
öruggt hæli; þar gátu þeir loks-
5. TBL. VIKAN 45