Vikan - 15.11.1973, Blaðsíða 24

KULDAMPER
Kuldamper Absalon hafði verið
i Lundúnum að lesta kol og plægði
nú upp með Signu, sem var gul og
þrúngin lifi og efnum.
Utanfrá sjó benti i rauninni
ey?ert til þess, að þarna væri
skipgeng á, sem hægt væri að
sigla til Parisar. Ströndin var
samfelld og öldurnar misstu fót-
anna i drullunni og sandinum, og
féllu framyfir sig með drunum og
formælingum. Svo^á flóðinu tóku
skipin ósinn og runnu i skarð i
mjúkum sveig, gegnum háa
bakka, og fyrir innan varð landið
svo jafnhátt sjónum, eða þvi sem
næst. Garðurinn lá einsog
breiöur faldur meöfram sjónum
svo langt sem augað eygði,
einsog til að skilja júgurmiklar
sveitakýrnar frá sækúnum og
katanesdýrunum, sem röltu
sjávarfjöruna á nóttunni, eða til
að forða bændunum frá þvi að
horfa á stööugan brimrassinn
fyrir utan.
Það var eins og að missa onum
sig buxurnar að sigla allt i einu á
stóru járnskipi gegnum akurlönd,
og fara upp úr þurru að veifa
gæsastúlkum, sem sátu með
fangið fullt af blómum á árbakk-
anum i stað þess að hafa blæðandi
vetrarhafið, einsog hundsrass
fyrir augunum, si og æ, laufþúng
trén skýldu Kuldampernum fyrir
fáorðum köldum vindinum.
Eftir átta tima siglingu á ánni,
bundu þeir Kuldamper Absalon
íraman við gasverkið i Rúðuborg,
og þá var komið logn og reyk-
urinn úr skipunum, og frá
húsunum i kring, steig kilómetra
upp i loftið, þráðbeint, og skipin
og húsin voru eins og litil dýr meö
löng svört skott, sem náöu upp i
himininn.
Austan við gasverkið var Rúða:
Rúðuborg.
Upp úr húsaþyrpingunni i
Rúðu, stóð dómkirkjan Notre
Dame, með tveimur turnum. Hún
var áberandi stærri en aðrar
byggingar i bænum. Til að sjá
minnti hún þá á tvö stórvaxin for-
etdri með sæg af smávöxnum
afkvæmum. Rúða var samt
hafnarborg, þrátt fyrir þetta guð-
iega yfirbragð.
Skipshöfninni leiö vel. Hér var
lif og fjör. Vinið flaut og þeir
gleymdu kuldanum i Kaupmann-
höfn, kuidanum i Noröursjónum
og kuldanum i London. Gleymdu
konúnni og börnunum. Lika
kreppupni. öllu nema sjálfum sér
óg tittlingnum, sagði brytinn.
Hann var ekki hrifinn af Frans.
Frúkostsákavitið hans, sem var ,
tært eins og vigt vatn, var
óseljanlegt hér, þrátt fyrir ótal
medaliur innanúr Þýzkalandi. Nú
hét það Beaujolais, sem menn
drukku og hreyfingar þeirra uröu
fjaðurmagnaðri með hverjum
degi, og lúkarinn minnti meira á
riddarasal i kastala, en fátæklega
vistarveru i Kuldamper með
járnnöglum, og þeir voru fullir
tillitssemi og þokka. Akaviti var
„Dauð skáld ættu að leggjast í bai
Jónis Guðmundsson, stýri-
maður, sendir frá sér nýja bók á
þessu hausti, skáidsöguna
Kuidamper Absalon. Þetta er
niunda bók hans, en fyrsta
skáldsagan. Áður hefur hann
gefið út smásagnasafn og ýmiss
konar frásagnir um sjó-
mennsku. Nýja skáldsagan er
skreytt af höfundinum, en hann
hefur fengizt töluvert við mynd-
list og haldið nokkrar sýningar
á undanförnum árum.
Vikan leit inn tii Jónasar á
dögunum og spjallaði við hann
um nýju bókina og sitthvaö
fleira. Jónas er alltaf hress I taii
og óhræddur við að segja
meiningu sina um menn og mál-
efni. Við báðum hann fyrst að
segja okkur nánar frá.
Kuldampfer Absalon:
— Ég skrifaði þessa sögu I
Kaupmannahöfn, Kanada og
vfðar á árunum 1969 og 70. Ég
var þá á stóru, dönsku skipi.
Vorið 1970 réði ég mig siöan á
grænlandsfar og sneri mér þá
Jíjótlega að þvi að skrifa aðra
bók, sem segir frá Græniend-
ingum og reynslu minni um
borð i þessu grænlandsfari. Það
frestaðist um eitt ár, að sú bók
kæmi út, en á meðan tók ég að
endurskrifa Kuldamper. Eins
og nafnið bendir til fjallar sagan
um gufuskip og lifið um borð i
þvl. Ég hef verið á gufuskipi,
meira að segja fleiri en einu, og
þekki það þvi vel. Þaö er af-
skaplega mikill munur á gufu-
skipi og vélskipi. Það er miklu
stærri sál I gufuskipunum.
Ég kýs að láta þessa sögu ger-
ast I Suöurborg á Jótlandi og á
dönsku skipi vegna þes$ að hún
lýsir sérstökum gufuskipastil.
Hann var að visu til hjá
Eimskipafélagi islands, þegar
það byrjaði, en þetta er dansk-
ur siglingastill, og þess vegna
var miklu eölilegra að láta sög-
una gerast þar. Annars er þetta
alþjóöleg saga, sem lýsir
alþjóölegu sjómannaiifi: Það
er maður sem fer, kveður sitt
föðurland, fimmtán eða sextán
ára, eins og algengt er, og kem-
ur svo kannski aftur á gamals-
aldri. Hann afsalar sér landi
sinu og eignast aldrei neitt land
aftur. Mér hefur alltaf fundizt
mjög athyglisvert að skoða
manneskjuna I þessu tilbúna,
hreyfanlega samfélagi, sem
skipið er.
— Hvernig gengur að vera
hvort tveggja I senn málari og
rithöfundur?
— Þaðgengur afskaplega vel.
tslendingum er eðlilegt að
mála, og þeim er Hka eðlilegt að
skrifa. En það hefur komizt
ruglingur á þessu mál á siðustu
árum. Við lifum I spánnýju
þjóöfélagi. Það þarf sérfræö-
inga til allra hluta, eða svo er
manni sagt. Við föllum I stafi af
aðdáun yfir myndlist hellisbúa,
en aldrei höfðu þeir verið I nein-
#jim my ndlistarskólum .
Myndlistin er upprunaleg og
hefur fylgt manneskjunni.
Skólagangan getur aldrei veriö
annaö en eins konar endurhæf-
ing.
— Tekst þér að lifa á listinni?
— Já, og ástinni. Ég er að ala
upp hvitvoðung. Við hjónin
erum með eitt lltið tlu mánaða.
Þegar fólk er orðið 25 ára eða
þar um bil, er eins og miðtauga-
kerfið og allt það sé löngu
lamaö. Það er orðið að
24 VIKAN 46. TBL.
Wtl'