Vikan - 11.11.1976, Blaðsíða 18

um, að upp komi erfið vandamál,
Þegar barnið vex upp, kemst á tan-
ingaaldurinn og vill verða frjálst.
Skyndilega stendur móðirin ein, án
eigin áhugamála eða möguleika á að
fá svörun við tilfinningum sinum
hjá nokkrum öðrum. Það má ekki
hlekkja börnin við sig. Snemma
eiga þau að fá að leika sér við önnur
börn, strax sem ungbörn þarfnast
þau leikfélaga. Því miður er það oft
svo, að börn sofa í sama rúmi og
móðirin í mörg ár. Það er auðvitað
ekkr óeðlile.gt í vrasum tilvikum. til
dæmis þegar barnið er órólegt þó
það fái að skríða upp í, en það á að
flytja það í sitt rúm eftir, þegar það
er orðið rólegt. (Þá er maður nú
oftast löngu sofnaður sjálfur —
innskot þýð.) Það getur vel full-
nægt bliðuþörf að leyfa barninu að
kúra hjá sér, en það er of nær-
göngult við tilfinningarlíf barnsins.
Það er ótrúlega algengt, að konur
vilja sleppa við kynlíf. Þá er auðvelt
að snúa sér til barnsins og leggja
það á milli sin og mannsins til að fá
frið. En það er auðvitað bæði rangt
og skaðlegt.
Sjötta boðorðið: Gerðu heimilið
ekki að virki:
Margir Ieggja alltof mikla áherslu
á heimilið sem hinn trygga griðar-
stað. Við eigum að halda saman og
lifa saman eins og einn maður, bara
við í fjölskyldunni... Þetta má ekki
ganga of langt. Börnin verða að
geta farið út. hitt vini sina og verið
þátttakendur i lífinu utan veggja
heimilisins. Dyr hússins verða að
standa opnar, svo auðvelt sé að fara.
út og inn, það er jafn nauðsynlegt,
að öðrum finnist þeir boðnir vel-
komnir inn. Við lokum alltof mikið
að okkur í okkar eigin hreiðri og
þekkjum varla næstu nágranna í
stigahúsinu hvað þá meira.
Lifsgæðakapphlaupið kemur nið-
ur á börnunum. Við kunnum að
meta fallega hluti, og foreldrar
smábarna eiga oft svo fínar stofur,
að börn mega ekki leika sér þar.
Þetta er ósanngjarnt. Barnið vill
vera þar sem fullorðna fólkið er, og
það er alltof sjaldan í barna-
herbergjum. Margar mæður hleypa
ekki inn börnum af hræðslu við rusl
og sóðaskap. En á meðan börnin eru
lítil, er miklu nauðsynlegra, að þau
fái að leika sér og ærslast en að
heimilið sé óaðfinnanlegt i útliti.
Jafnvel þó tengdamamma sé að-
finnslusöm, leyfið henni bara að
gagnrýna...
Sjöunda boðorðið: Börn þarfnast
föður síns, og faðir þarfnast barna
sinna.
Þegar fjallað er um yngstu börn-
in, hefur hingað til verið lögð rikust
áhersla á tengsl barnsins við móður-
ina, á kostnað föðursins. En faðir
þarfnast barna sinna, þau vekja hjá
honum hlýjar og kaldar tilfinning-
ar, þau striða, hamast, vilja sitja
hjá honum, þegar hann les blaðið,
þau vilja ólmast og hnoðast. Ef
faðirinn vill njóta þess, getur það
losað um hömlur í tilfinningalífi
hans. Við norðurlandabúar eigum
svo erfitt með að sýna tilfinningar
okkar, vera notalegir og kelnir. En
jafnvel hinn stoltasti karlmaður
getur leyft sér að kela við Iítil börn.
Börn þarfnast ekki föður síns
eingöngu á frídögum hans,
skemmtilega mannsins, sem leikur
sér við börnin sin á laugardögum og
sunnudögum. Takið börnin t.d.
stöku sinnum með í vinnuna, svo að
þau viti, hvað þið eruð að gera,
meðan þið eruð að heiman. Margir
halda, að þeir verði að gera eitthvað
sérstakt, þá sjaldan þeir eruheima,
gefa gjafir, ólmast við börnin og
leggja sig alla fram, í staðinn fyrir
að einfaldlega láta það nægja að
vera til staðar. Sitja og lesa blaðið
t.d. inni í barnaherbergi, meðan
barnið sýslar við sitt. Þá finnst
barninu faðirinn falla inn í mynd-
ina. Hversu margir feður, sem þetta
lesa, skyldu t.d. hafa farið í bað
með börnunum sínum? í baði er
tækifæri til að leika sér frjálst og til
eðlilegrar líkamlegrar snertingar.
Áttunda boðorðið: Fullkomið upp-
eldi væri óbærilegt fyrir börnin.
Fullkomið hjónaband væri jafn
óbærilegt. Oft segjum við og gerum
eitthvað, sem við sjáum eftir.tökum
of hart á einhverju, skömmum
börnin kannski að ósekju. Við
gerum rangt og sjáum eftir því. Og
það er gott fyrir börn að kynnast
foreldrum, sem gera vitleysur og
viðurkenna það. Ef börn verða
aldrei vör við að foreldrar geri
axarsköft, hvernig fer þá fyrir þeim,
þegar þau verða fullorðin og kóma
út í lifið. Ef forstjórinn röflar eða
vinirnir rifast, þá fellur heimurinn í
rúst hjá fólki, sem aldrei hefur
upplifað slíkar sennur. Það er
nauðsynlegt, að rifrildi heyrist á
heimilunum, i hæfilegum skömmt-
um þó.
Foreldrar vilja gjarnan vera börn-
unum til fyrirmyndar, og þegar
börnin komast á táningaaldurinn,
uppástanda þeir að sjálfir hafi þeir
verið hin mestu dyggðablóð á þeim
árum. Venjulega er það tilbúningur.
Nei, segið bara eins og var, segið að
þið hafið líka gert ykkar asnastrik.
Níunda boðorðið: Uppeldi barna á
foreldrum sínum er jafn mikilvægt
og uppeldi foreldra á börnunum.
Þetta verðum við að skoða í ljósi
þróunar samfélagsins. Við, sem
eigum börn núna, höldum oft, að
heimurinn sé sá sami og þegar við
ólumst upp. En það er nú eitthvað
annað. Skólakerfið er breytt, tóm-
stundir meiri en áður, kynlíf hefur
breyst mjög mikið. Ég las nýlega
smágrein, þar sem foreldrar og
unglingar voru spurðir að því, hvort
þeim þætti rétt, að 16—18 ára
unglingar hefðu samfarir. 95%
unglinganna svöruðu játandi, en
aftur á móti svöruðu 95% foreldr-
anna neitandi. Hvernig geta þá
foreldrar og unglingar skilið hvert
annað? í fyrsta lagi hljóta þessir
foreldrar að hafa gleymt sinni eigin
æsku, og auk þess verða þeir að láta
sér skiljast, að ungt fólk í dag lifir
eðlilegra lifi á þessu sviði en við
gerðum á þeirra aldri. Við ættum að
læra meira af æskunni. Margir
kvarta undan því, að krakkar
ærslist og ólátist í skólunum, en
það er heilbrigðara en að vera bæld
eins og æskan var gjarnan hér áður
fyrr. Við verðum að læra að meta
hreinskilni æskunnar, bæði hið
jákvæða ákaflyndi hennar og hina
neikvæðu gagnrýni, og ekki má
gleyma einlægninni. Við eigum ekki
alltaf að þenkja um, hvort ungling-
arnir séu að gera rétt eða rangt, en
reyna að vera jákvæðari gagnvart
þeim. Börn okkar og þeirra vinir
ættu að fá að hafa áhrif á okkur og
gjaman breyta okkur. Sjálfur hefi
ég lært óendanlega mikið af mínum
börnum. Stundum hitti ég jafn-
aldra, sem aldrei hafa eignast börn,
þeir eru oftast staðnaðir í úreltum,
íhaldssömum skoðunum um allt og
alla.
Við þörfnumst sannarlega barn-
anna okkar — okkar vegna.
Tíunda boðorðið: Leyfum bömun-
um að verða fullorðin og losna
undan foreldravaldinu.
Sjálfstæðisþörf barna er fyrr á
ferðinni en áður. Líkamlegur þroski
kemur mörgum árum fyrr og það
fylgist að, að börnin þroskast einnig
fyrr andlega og þar með fylgja
frelsiskröfurnar og þörfin til að
verða sjálfstæður einstaklingur.
Margir foreldrar hafa einhvers-
konar rómantiska skoðun á því, að
þeir eigi að vera félagar barna sinna
á þann veg, að barnið segi þeim allt,
sem fyrir það kemur. En þá erum
við að troða okkur inn i þeirra heim
og krefjast trúnaðar, sem þau vilja
kannski ekki alltaf veita. Slík
forvitni leiðir ekki til hreinskilni.
Unglingar vilja fá að vera í friði.
Þeir vilja eiga fyrstu ástina fyrir
sig, þeir kæra sig ekki um segja frá
fyrstu misheppnuðu samförunum
o.s.frv. Sá dagur verður að koma,
að klippt sé á naflastrenginn og
börnin látin sjá um sín vandamál
sjálf. I dag fara unglingar saman í
útilegur, ferðast á puttanum, fara
saman i siglingar — og heima sitja
foreldrarnir dauðskelkaðir og mála
skrattann á vegginn. En við verð-
um að sætta okkur við þörf unga
fólksins til frjálsræðis. Það fer sínar
leiðir, hvað sem við segjum.
Það er ekki þar með sagt, að við
eigum að kæra okkur kollótt um
hvað unglingarnir hafast að. Ein-
hverjar reglur verða að gilda, það
vilja þau líka sjálf. Ef ung stúlka er
að heiman yfir nótt, er eðlilegt að
við spyrjum, hvað hún hafi verið og
sýnum að okkur sé alls ekki sama,
hvar hún liggi um nætur. Skrökvi
hún, höfum við rétt til að reiðast.
Oft verðum við að geta rökrætt
þær, það er ekki nóg að segja bara
þú átt að vera komin heim klukkan
þetta eða hitt, punktur og basta,
heldur þarf að vera hægt að segja
sína meiningu á báða bóga, ræða
málið.
Börn verða fullorðin, ekki með
foreldrum sínum, heldur vinum
sínum. Það er meðal þeirra, sem
þau öðlast sjálfstæði sitt. Ef upp
koma svo erfið vandamál í fjöl-
skyldum, að allt sigli í strand, ætti
að fá þriðja aðila til að ræða málin
milli foreldranna og barna þeirra,
það gæti leyst vandann.
Mér finnst unglingar í dag miklu
betra fólk en hér fyrrum. Við höfum
ekki fylgst með og erum of þvinguð
og hrædd. Stærsti galli minn er, að
ég er svo Iokaður tilfinningalega, ég
á erfitt með að sýna gleði og reiði.
Oft hefur mér mistekist sem faðir.
Ég vona þó, að ég hafi skánað með
árunum.
18 VIKAN 46. TBL.