Vikan - 04.01.1979, Qupperneq 11

vakti mjög mikla athygli og vakti mikla
eftirvæntingu lesenda, enda var tímaritið
óspart lesið beggja megin Atlantshafsins.
Vonbrigði þeirra allra urðu því ekki lítil,
þegar fréttirnar af láti Dickens bárust um
heiminn. Myndu lesendur nú aldrei fá að
vita, hvernig þessi spennandi leynilögreglu-
saga endaði? Hvergi var að finna í plöggum
skáldsins drög að sögunni eða lausn
sakamálsins. Það leyndarmál tók Dickens
með sér í gröfina, eins og slíkt er stundum
orðað.
En lesendur þurftu ekki að örvænta,
svarið var á leiðinni. Og það átti eftir að
koma úr vægast sagt mjög óvæntri átt. Þeir
atburðir eru allir hinir furðulegustu.
Kemur hér glögglega fram, að það sem
gerist í sálrænum efnum er stundum með
svo miklum ólíkindum, að það er líkara efni
skáldsagna en raunveruleikanum sjálfum.
Hér kemur við sögu ungur prentari, sem
fluttist til Brattleboro réttu ári eftir lát
Dickens. Hann hét Thomas P. James.
Þetta var ungur, léttlyndur og
kvenhollur ungur maður og ágætur
prentari.
Þegar hann var nýfluttur til Brattleboro,
heillaðist hann af ungri, fallegri stúlku, sem
hann sá á gangi á götunni. Hann þekkti
hana auðvitað alls ekki, en langaði afar
mikið til þess að kynnast henni. Hann
ásetti sér þess vegna að týna ekki þessari
heillandi stúlku og fylgdi henni því eftir til
þess að komast að raun um hvar hún ætti
heima. Honum tókst það og til þess að
missa áreiðanlega ekki af henni tók hann
sér herbergi á leigu hinum megin við
götuna.
Prentarinn okkar, Thomas P. James, átti
eftir að lenda i mjög undarlegu ævintýri út
af þessum áhuga sínum á þessari ungu
stúlku. Og nú raðast upp atvik með svo
furðulegum hætti, að það verður eins og
vel skipulagt mynstur atburða, þegar það er
skoðað eftir á.
James komst fljótlega að því, að hin nýja
húsmóðir hans eða leigusali var mikill
aðdáandi spíritismans og hafði sterkan
áhuga á þeim málum. Þetta var ræðin og
mjög viðfelldin kona, sem oft tók leigjanda
sinn tali og bar þá þetta áhugamál hennar á
góma. Það endaði með því, að hún tók að
bjóða unga prentaranum á miðilsfundi,
sem hún hélt í húsi sínu.
Ungi maðurinn var forvitinn og tók boði
hennar og sótti nokkra sambandsfundi hjá
henni.
Þegar James var síðar spurður nánar um
þetta, kvaðst hann aldrei hafa orðið
persónulega fyrir neinum áhrifum fyrr en í
október 1872, að hann hefði komist í
samband við anda Charles Dickens sjálfs,
og er skemmst frá því að segja, að þessi
frægi rithöfundur hefði falið sér að ljúka
við ófullgerðu sakamálasöguna um Edwin
Drood (það var nafn söguhetjunnar).
Húsmóðir James varð alveg furðu lostin,
að hinn mikli Dickens skyldi virða þennan
lífsglaða leigjanda hennar svo mikils að fela
honum svona mikilvægt hlutverk. En
vitanlega hefur þessi ungi maður orðið fyrir
valinu af þeim sökum einum, að hann hafði
til þess rétta sálræna hæfileika. Frúin varð
stórhrifin af þessu og áleit það skyldu sína
að koma til móts við óskir skáldjöfursins,
og bauðst hún þess vegna til þess að gefa
James frítt fæði, þangað til hann lyki þessu
merkilega verkefni.
Mörg vitni skýrðu síðar frá því, að James
hefði eftir þetta jafnan fallið í djúpan trans,
sem stundum varaði í margar
klukkustundir. Og þegar hann vaknaði tók
hann að skrifa.
Hann sagðist ekki vera að semja neitt,
einungis skrifa það sem Dickens segði
honum, meðan hann væri í dásvefninum.
Stundum skrifaði hann margar
blaðsiður, stundum aðeins örfáar linur.
Loks kom bókin á markaðinn tæpu ári
eftir að James byrjaði á henni. Bókmennta-
gagnrýnendur voru sem steini lostnir. Hér
var ritverk eftir ungan höfund, sem skrifaði
nákvæmlega eins og hinn látni Dickens. En
allir luku miklu lofsorði á bókina.
í blaði einu í Springfield i Massachussetts
var Thomas P. James kallaður verðugur
eftirmaður Dickens, og blað eitt í Boston
lofaði bókina hástemmdum orðum.
Greinin endaði á þessum orðum: „James
hefði aldrei getað skrifað þessa bók án
aðstoðar Charles Dickens.”
Arthur Conan Doyle, höfundur
sagnanna um hinn ódauðlega Sherlock
Holmes, skrifaði grein um Thomas P.
James í tímaritið Fortnightly Review í
desember 1927. Hann segir þar, að James
hafi hvorki fyrr né síðar sýnt neina
rithöfundarhæfileika, nema rétt á meðan
hann skrifaði þessa sögu. Hann hefði
engrar menntunar notið, nema fimm vetra
skólagöngu í barnaskóla, en samt hafði
hann á valdi sínu, þegar hann skrifaði þessa
bók, ritstíl, orðaforða og jafnvel hugsana-
gang Charles Dickens. Það var sannarlega
vel af sér vikið.
Og hvað varð svo um Thomas James?
Frægð hans varð skammvinn, og er hans
að engu getið, hvorki i sambandi við
ritstörf né spíritisma eftir þetta. Þegar hann
andaðist var hann öllum gleymdur.
En í nokkrum bókasöfnum eru til eintök
af bók sem nefnist: Sagan af Edwin Drood,
sakamálasaga eftir Charles Dickens og
Thomas P. James.
I.tbl. Vikan II