Vikan - 28.08.1980, Blaðsíða 43

Frásögn Rúdis
Þar kom að móðir min var handtekin
ogsend til Varsjár.
Ég held að hún hafi allt að þvi verið
fegin að fá skellinn. Þó hun hefði getað
verið nokkra mánuði í viðbót í gömlu
vinnustofunni hans Karls var hún að
brotna niður vegna dauða Önnu og fjar-
veru sona sinna og eiginmanns. Ef til vill
var það einhver úr Helms-fjölskyldunni
sem sagði til hennar. Inga sver og sárt
við leggur að foreldrar hennar hafi
ekkert sagt þó þeir færu ekki í felur með
óbeit sina á móður minni.
Hvað sem því líður var hún hand-
tekin um leið og hreinsað var til í
þessum bæjarhluta. rekin upp á nístings-
kaldan kvikfjárflutningavagn ásamt
hundruðum annarra Berlínargyðinga,
aðallega kvenna og barna. og send til
Varsjár.
Faðir minn var við störf á barnadeild
gyðingaspítalans þegar hann frétti að
Berta Weiss, sem segðist vera konan
hans, væri komin á Umschlagplatz
skammt frá brautarstöðinni í gettóinu.
Max Lowy, prentarinn og gamall
sjúklingur föður míns, kom hlaupandi
með fréttirnar. Faðir minn og kona sem
hét Sarah Olenick og var hjúkrunarkona
voru að leita að mat og lyfjum fyrir
veiku börnin. Þau dóu nokkur á
hverjum degi, samanhnipruð við kaldan
ofninn, stynjandi og kveinandi og höfðu
ekki mótstöðuafl gegn sjúkdómunum
sem hrjáðu gettóið.
Lowy hélt því fram að hann hefði séð
móður mina. Faðir minn rauk um-
svifalaust út af spitalanum og hálf-
hljóp alla leiðina að skráningarskrif-
stofunni á stöðinni.
Og þannig fundust þau á ný, rúmu ári
eftir að faðir minn var fluttur burt.
í bréfum sem móðir mín skrifaði Karli
(þau virðast aldrei hafa verið send, eða
að þau voru endursend og Inga geymdi
þaul kemur í ljós hve tilfinningar
hennar til föður míns voru djúpar. Fyrir
framan börnin var hún alltaf dul, sönn
dóttir gamals herforingja.
En bréfin sögðu aðra sögu. I einu
þeirra skrifaði hún:
Ef til vill er það min sök, elsku Karl. að
þú ert jafnfeiminn og — hvað á ég að
kalla það — bældur eins og þú ert. Ég
sýndi aldrei djúpa ást mína eða nokkrar
tilfinningar til föður þíns blessaðs eða
ykkar bamanna. Þetta merkir ekki að ég
hafi ekki elskað hann eða ykkur.
Hvemig gæti ég annað? Faðir þinn er
hreinlega þannig góðmenni að gæska
hans er sjálfsagður hlutur. Hann
auðsýnir hinum aumasta sjúklinga
sinna, verstu betlurum, þorpurum og
væluskjóðum sömu virðingu og hann
myndi sýna prinsi. Og ógreiddu
reikningarnir! Og hæfileikinn sem hann
hefur að innheimta þá ekki!
Stundum ruglar hann mig í ríminu og
ég veit að hann er betri manneskja en ég.
Ást mín á honum er blandin eins konar
undrun, furðu á óþrjótandi gæsku hans.’
Þúátt þetta líka til, Karl...
Móðir min hafði aldrei verið gædd
þeim hæfileika að sýna djúpar tilfinning-
ar eða hlýju út á við. Hún var einkabarn
og alin upp i gróðrarstöðvarandrúms-
lofti hjá ströngum foreldrum, þannig að
hún gætti sín á kossum, faðmlögum og
hvað þá kynferðislegum dylgjum opin-
berlega.
En nú kysstust þau faðir minn
blygðunarlaust eins og ungir elskendur.
Hann striddi henni á því að hún vildi
standa í biðröð og láta skrá sig, kallaði
hana löghlýðinn Berlínarbúa. Hann full-
vissaði hana um að jafnvel i aumu Var-
sjárgettóinu væri skrifræðið ófullkomið
og að hún gæti beðið með að láta skrá
sig stutta stund meðan þau settust inn á '
stað sem nefndur var kaffihús og
þættust vera á Adlon hóteli.
„Þar sem gyðingar eru, þar verður að
vera staður fyrir fólk að sitja á, haldast í
hendur og tala saman," sagði faðir minn.
„Jafnvel þó ekkert kaffi sé til á
kaffihúsinu.”
Þau horfðu hvort á annað nokkur
andartök. Þau höfðu elst. Þjáningarnar
höfðu skilið eftir sig merki, grópai
drætti i andlit þeirra.
„Þú dylur mig einhvers,” sagði faðir
minn. Hann þekkti geðbrigði hennar,
viðbrögð hennar.
„Jósef... Anna er dáin.”
Hún sagði honum frá bréfinu skrýtna
um dauða Önnu af völdum lungnabólgu
á hælinu. Inga reyndi að komast að
fleiru, finna gröfina, en varð ekkert
ágengt.
Faðir minn grét óhindrað, hann gat
ekki haft hemil á sorg sinni. Móðir mín
laug að honum um aðdraganda andláts
Önnu. Hann fékk ekkert að vita um
hvernig fullir fantar nauðguðu henni og
misþyrmdu og hvernig það braut hana
niður andlega.
„Það var sársaukalaust,” sagði móðir
mín. „Hjúkrunarfólkið sagði að lyfin
hefðu deyft allar kvalir og að hún hefði
dáiðá friðsælan hátt."
„Ég trúi þessu ekki," kjökraði hann.
„Barnið mitt, Anna mín. Hvað vilja þeir
okkur í Guðs nafni? Hvaða fórnargjöf
heimta þeir? Lif barna okkar?”
Hann sagði ekkert lengi vel, hneigði
höfuðið og þrýsti höndunum að augum
sér meðan mamma laug um Önnu.
Hann var ofgóður læknir til að trúa því
að hún hefði misst vitið upp úr þurru.
Þegar fólk brotnaði svona andlega, sagði
hann og reyndi að hemja takmarkalausa
sorg sína með sjúkdómsgreiningu, þá
var það yfirleitt vegna einhvers áfalls.
Hafði eitthvað komið fyrir Önnu? Nei,
sagði móðir min — bara síaukið þung-
lyndi.
„Lífið i henni. lífið í henni,” grét hann.
„Þeirdrápu það."
Nú gerði hann sér grein fyrir þvi að
okkur átti ekki að hlí'fa viði neinni skömm,
neinni auðmýkingu, neinni kvöl —
hvorki Weiss-fjölskyldunni eða
gyðingum Evrópu. Hann myndi ekki
losna við mynd dóttur sinnar látinnar
það sem hann átti ólifað.
Móðir mín reyndi að breyta um um-
ræðuefni. Hún spurði um aðstæður í
Varsjárgettóinu. Hafði hann vinnu?
Hvar áttu þau að búa? Með ótæmandi
gáfu sinni til bjartsýni og að sjá Ijósu
hliðamar á öllu sagði hún að hún ætlaði
að bjóðast til að taka að sér kennslu.
Hún hefði heyrt að skólarnir í gettóinu
væru mjög virkir og fullir af námsglöðu
fólki, þrátt fyrir allan skortinn og eymd-
ina. Hún vildi gjarnan kenna tónlist og
ef til vill líka bókmenntir.
Faðir minn samsinnti þessu en hann
gat ekki hætt að tala um Önnu. „Ég
trúi því ekki að hún sé horfin. Þú hefur
ekki sagt mér allt af létta. Hvar var
spítalinn? Hver var læknir hennar?”
Hún tók um hönd hans. „Jósef,
gráttu, ef það er einhver hjálp. En það
færir okkur ekki dóttur okkar aftur.
Kannski . . . kannski . . . er það best
þannig."
„Best? Lífið er alltaf betra en
dauðinn."
„Ég er ekki viss um það. Ekki spyrja
mig að meiru.”
„Drengirnir?"
„Karl er enn í fangelsinu. Já, hann er
á lífi og þraukar. Inga segist enn vera að
reyna að hitta hann, reyna að kippa i
spotta og fá hann látinn lausan.”
„Rúdí?”
„Stunginn af. Villingurinn okkar.
Götustrákurinn. Hann hvarf eina
nóttina, skildi eftir bréf handa mér og
sagði að við mættum ekki hafa
áhyggjur af honum en að hann vildi ekki
vera kyrr og biða þess að þeir hand-
tækju hann."
Faðir minn hristi höfuðið. „Mikið
sakna ég þeirra. Ég talaði aldrei nóg við
þá, var ekki nóg með þeim. Mikið vildi ég að
þeir væru komnir hingað, svo að ég
gæti bætt þeim það. Einu sinni olli ég
Rúdí svo miklum vonbrigðum. Það var í
fyrsta skiptið sem hann lék miðherja i
stórleik, sextán ára gamall og yngsti leik-
maðurinn í liðinu. Og ég fór á einhvern
35. tbl. Vlkan 43