Vikan - 31.08.1939, Blaðsíða 9

Nr. 35, 1939
VIK AN
9
— við skoðum skepnurnar og kölsum svo
kaupin við þann, sem okkur lízt betur á.
Við getum tekið næsta sunnudag til þess.
Sleit þar með fundi.
Næsta sunnudag, eftir messu, riðu
stjórnarmeðlimirnir þrír suður mýrar og
fóru engar mannaleiðir. Þeir þræddu sig
milli bæja, og tóku annað kastið langa út-
úrkróka eins og þeir væru að sveigja fyrir
ófærar og endalausar keldur. En það var
nú ekki tilfellið. Smalastrákur, sem stadd-
ur var upp á hæsta hólnum á þessum slóð-
um, Strýthóll hét hann, sagði svo frá, að
þeir hefðu ellt uppi hvern einasta kúahóp,
sem sjáanlegur var á öllu svæðinu, líklega
hefðu þeir verið að leita að kálfi.
— Ojæja, sagði fólkið í Flatahreppi og
brosti vantrúarfullt út í annað munnvikið.
Litlu seinna fréttist það út um sveitina, að
þeir væru búnir að kaupa naut hreppstjór-
ans. En dýr hafði boli verið, — og það var
nú skrambi! Ritarinn hafði heldur mælt
með að fá naut kaupfélagsstjórans, þó það
væri ívið þynnra um bógana, því það var
dauðmeinlaust og spakt, aftur á móti var
hitt glettið og lét ekki klóra sér út á víða-
vangi, en formaðurinn og gjaldkerinn
börðu það algjörlega niður, minntu á sýn-
inguna og verðlaunin. Auk þess var kaup-
félagsstjórinn þekktur að bölvaðri sér-
vizku, sem meðal annars sýndi sig í því, að
hann skyldi eiga þetta naut, án þess þó
að hafa bú eða nokkra skepnu aðra. Þá
var hreppstjórinn skárri viðskiptis, þó
gyðingur væri og á móti félagsskap af
flestu tagi.
Nú var rokið í að setja upp girðingu.
Sambandið lánaði efnið með vildarkjörum,
félagsmenn gáfu vinnuna við að koma
henni upp, og það var von á 50 krónum
á ári.
— Náttúrlega hefði maður, sko, átt að
fá þetta eitthvað borgað, sagði gjaldker-
inn og strauk snoturt skeggið.
— Það sýndist nú vera, viðurkenndi rit-
arinn og snýtti sér.
— Nei, og andskotinn, mótmælti for-
maðurinn, — félagið hefir ekki efni á svo-
leiðis, eða er ekki kassinn tómur, Jón?
— Náttúrlega er ég ekki búinn að rukka
inn félagsgjöldin enn þá, svaraði gjaldker-
inn, og svo kepptust þeir bullsveittir við
að girða, því það var bráðum kominn slátt-
ur. —
Upp úr réttunum um haustið átti ráðu-
nauturinn landsfrægi leið um sýsluna og
boðaði til áður umræddrar sýningar. Hann
kom úr ferðalagi umhverfis landið og var
syfjaður og illa fyrir kallaður. Inngangs-
ræða hans að athöfninni var því stutt og
með litlum tilþrifum. Honum sagðist svo:
— Ég hafði eiginlega ætlað mér að
fresta þessari sýningu til vorsins, því áætl-
un mín breyttist nokkuð eftir að ég var
hér síðast á ferð. En svo sá ég þó fram á
það fyrir nokkrum dögum, að ég gæti samt
sem áður staðið við loforð mitt. Tíminn
var þó orðinn svo stuttur til þess að koma
boðunum til ykkar, að óvíst er hvort allir
hafa fengið þau. Þrátt fyrir það vona ég,
að sýningin nái nokkurn veginn tilgangi
Sínum, og segi ég hana hér með setta.
Þrjú nautgriparæktunarfélög voru þarna
mætt með gripi sína, beztu kýrnar og svo
griðungana. Auk þess hafði kaupfélags-
stjórinn látið leiða þangað bola sinn til
þess að fá hann dæmdan af sérfræðingi.
Óþarft er að orðlengja hér um sýningu
þessa. Fregnir af henni komu í útvarpinu
kvöldið eftir, og mun hlustendur eflaust
ráma eitthvað í þær enn þá, það er að segja
þá hlustendur, sem hlusta. Vegna hinna,
sem ekki gera það, skal það tekið fram,
að nautið frá kunningja okkar, hreppstjór-
anum, fékk 2. verðlaun, hafði ekki eignazt
nógu marga afkomendur til að hreppa 1.
verðlaun. Um kaupfélagsbola sagði ráða-
nautur það, að útlitsins vegna ætti hann
ef til vill 2. verðlaun, þó ívið væri hann
þunnur um bógana, en hins vegar yrðu
naut að vera í nautgripafélagi til þess að
koma til greina, það væri ekki nóg að vera
í kaupfélagi. Að þessu var hlegið og gerð-
ur að góður rómur. Hélt svo hver heim
til sín.
En það er af hreppstjóra að segja, að
stuttu eftir þessa atburði kemur hann
heim til formannsins, ríðandi upp á gamm-
vökrum hesti, og gengur í félagið.
— Ég heyri sagt, að allt gangi að ósk-
um, og boli minn geri það gott, sagði hann
eftir að hafa fengið sér sæti á rúmi, og
strauk lófanum um beran kollinn, þar sem
einu sinni hafði gróið dálítið af ljósleitu
hári.
— Já, það geturðu bölvað þér upp á,
sagði formaðurinn og nefndi við konuna,
hvort ekki væri eitthvað á þeirri „bláu“
núna, til þess að hygla með góðum gesti.
En í raun og veru var þetta engin spurn-
ing, það var bara hæverska við hreppstjór-
ann, sú „bláa“ var aldrei tóm.
— Ja, sagði hreppstjórinn og byrjaði nú
að strjúka hnjáhollana, — ég hefi nú aldrei
verið á móti félagsskap, sem eitthvert vit
er í, en alltaf viljað sjá, hverju fram yndi
áður en ég tæki mína ákvörðun. Hum. —
Eg held, að það sé bezt, að þú skrifir mig
inn í félagið og látir mig hafa eina af þess-
um bókum ykkar. Ojá, látum þá hafa það.
Hum-hum. —
— Það munar um mannsliðið, sagði
formaðurinn spaklega og sló kumpánlega
á öxl hreppstjórans. Svo var það klappað
og klárt, og hreppstjórinn fékk kýrbók og
nafn sitt innritað á meðlimaskrá Naut-
gripafélags Flatahrepps. 1 því kom hús-
móðirin með þá bláu, og rauk úr stútnum
svo ilmaði um allan bæ.
Næstu daga fékk formaðurinn margar
svipaðar heimsóknir af sveitungum sínum,
og félagsmannadálkurinn lengdist að mun.
En það er oft þannig í lífinu, að þegar
hamingjusólin skín skærast, þá blindar hún
augu vor, svo vér sjáum ekki ógæfuna, sem
lymsk og hægfara læðist að oss, einmitt
þegar vér áttum hennar sízt von. Svo fór
einnig hér, því nú er það, sem raunaþáttur
nautgripafélagsins hefst. Svo var ákeðið
í félagslögunum, að hver félagsmaður
skyldi borga bolatoll fyrir sínar kýr með
fóðrun á nautinu, ákveðinn dagaf jölda fyr-
ir hverja kú. Flestum kom þetta vel í
kreppunni og peningaleysinu, það voru
einhver ráð með að hára skepnunni, jafn-
vel þó túnin hefðu verið með sneggra móti
í ár.
— Ætli helvítis nautið sé of gott til að
éta úthey! tautuðu bændur Flatahrepps
hver í sinn barm um leið og þeir stráðu
þessari fóðurtegund í básinn þess. En hver
við annan sögðu þeir ekki þetta. Hver við
annan sögðu þeir: — Það er auma skepn-
an, þetta félagsnaut, það er sama, hvað
góða töðu maður býður því, það fúlsar við
öllu. Ólíkt er þó að sjá hann núna, tudda-
skinnið, eða þegar hann kom til mín,
þvengmjór og fastur í skinninu. Það mætti
segja mér, að honum hefði verið gefinn
tómur útheysruddi. En ég er nú að vona,
að hann lagist eitthvað, ég hefi verið að
angra í hann fóðurbæti alla þessa viku. —
Það var kominn þorri, og það var ekki
sjaldgæf sjón að sjá tvo menn teyma stórt,
úfið naut gegn um skafrenninginn á mýr-
unum. Annar gekk á eftir með stórt keyri
í höndunum. Það þurfti nefnilega stundum
að berja nautið, því að þetta þunga,
klunnalega dýr átti erfitt með að fóta sig
á hálum áfreðunum og sýndi lítinn áhuga
fyrir því að komast leiðar sinnar. Menn-
imir voru því fullir réttlátrar reiði gegn
því, enda var það félagseign, og því í raun
og veru það sama og einskis eign. Það var
að minnsta kosti erfitt að skilja það, að
maður ætti það, sem aðrir áttu líka,
erfiðast þó að meðhöndla það sem sýna
séreign.
Og nú var það, sem kærum tók að rigna
yfir nautgripafélagsformanninn. Þeim var
ekki beint gegn honum persónulega, enda
þó kuldalega andaði frá þeim í hans garð,
heldur var það verðlaunaskepnan, sem
málið snérist um.
— Það er aumi djöfulsins tarfurinn,
þessi félagstuddi, það líður oft hálftími eða
meira áður en hann lítur við kúnni, stóð
meðal annars í einni. 1 annarri var kvartað
undan því, að kýmar héldu uppi yxmálum
eftir sem áður, og það yrði engin snemm-
bæran næsta ár, slæmt fyrir bömin, gott
ef nokkur kálfur fæddist yfir höfuð næsta
ár. Sú þriðja var bein úrsögn úr félaginu,
ásamt nöpru háði um afskiptasemi hins
opinbera, sem allsstaðar yrði að álíka
miklu gagni og verðlaunaða nautið frá
hreppstjóranum! Farvel, Frans.
— Þetta er tóm helvítis illkvitni í garð
okkar, nefndarmannanna, það er ekkert út
á nautið að setja, sagði formaðurinn með
þjósti, og átti þó sjálfur um sárt að binda
af völdum þess. En hann var töðulítill eins
og fleiri og lét því sitja við orðin tóm að
grafast fyrir orsakir óhappanna.
Fram undir vor stóð hann gallharður af
sér hverja árás félagsbræðra sinna, en þá
var ástandið í hans eigin f jósi orðið svo
ískyggilegt, að hann stóðst ekki lengur
mátið.
— Það er þó grákollótt, ef allar belj-