Vikan - 31.08.1939, Blaðsíða 19

Nr. 35. 1939
VIKAN
19
PÉTUR SIGURÐSSON:
Skesnmtireið um SnœfelEsnes
Bjöm á Borg bjó sig vel með nesti og allan
útbúnað, og jafnvel tjald að borða í, ef við
skyldum hreppa rigningu. En á tjaldinu
þurftum við aldrei að halda. Við riðum
svo eins og leið liggur vestur sveitir: Mikl-
holtssveit, Staðarsveit og Breiðuvík. Mið-
dagsverð snæddum við undir berum himni,
og voru það engin ókjör, því að veður var
yndislegt og nóg að snæða: hangiket, salt-
ket, flatbrauð, heimabakað pottbrauð,
harðfiskur, reyktur lax, pylsur, niðursoð-
ið kjöt og fleira, og ekki að gleyma rúg-
brauðinu frá Reykjavík,en þaðvar tekiðað
mygla, hafði verið illa bakað, og ekki er
um það að tala ennþá, að brauðgerðarhús-
in í Reykjavík fáist til þess að ganga frá
rúgbrauðunum innpökkuðum í loftþéttan
pappír, eins og þrifnar þjóðir gera.
Ekki komum við við á bæjum fyrsta
daginn nema á Staðarstað, og drukkum
kaffi hjá ungu presthjónunum þar, og svö
stönzuðum við augnablik í Búðarósi. Þar
hittum við sýslumanninn og spurði ég
hann, hvort hann gæti gefið mér einhverj-
ar hroðalegar málaferlasögur til þess að
krydda með ferðasöguna. En sýslumaður
er gildur maður á velli og kallar víst ekki
allt ömmu sína. Lét hann ekki mikið yfir
málaferlum þeim, sem okkur hafði verið
sagt, að hann ætti í, einhversstaðar á þess-
um slóðum. Einn, sagði hann þó, að hefði
brotið orfið sitt, er hann hefði ætlað að
kljúfa andstæðing sinn með því í herðar
niður, en hitt þá aðeins jörðina, eins og
hent gat góða bardagamenn í gamla daga.
Svo var það fyrirsát og eitthvað fleira,
sagði sýslumaður.
Um kvöldið fórum við að Hamarsend-
um, sem er eitt helzta býlið í Breiðuvík-
inni, og vestarlega. Breiðavíkin er falleg
sveit og vel hýst. Ég tók eftir því, er við
riðum framhjá bæjum, að verið var að
steypa ýmist íbúðarhús eða hlöður á fleiri
stöðum, og víða voru fyrir steinsteypuhús
og hlöður. Á Hamarsendum er vel byggt
og raflýst. Gott var þar að koma, ferð-
lúinn og lystugur. Sigmundur Jónsson hef-
ir búið á Hamarsendum í 40 ár. Þangað
kom hann með eina kú og tvo hesta, ekk-
ert annað, og fjögur börn, en alls hafa
þau hjón átt 11 börn, 9 eru á lífi og víst
öll uppkomin. Þrír fullorðnir synir eru á
heimilinu og einn þeirra giftur. Árið 1932
var hið veglega steinsteypuhús reist á
Hamarsendum og raflýst, og er nú orðin
mikii breyting á jörð og húsum frá því er
Sigmundur kom þar fyrir 40 árum. Eg sé
eftir að hafa ekki spurt hann betur frétta,
©g mun hann hafa sögu að segja, ekki síð-
ur en margur annar, sem „fyrst hefir
strítt'yfir veglaust og grýtt“. Ég veit ekki,
hvort ég má hafa orð á því, en einhver
sagði mér, að Sigmundur mundi jafnvel
hafa borið björg í búið á bakinu alla leið
Síðari hluti.
austan úr Vík í Mýrdal og þarna vestur
undir Jökli, á hinum fyrri og erfiðu árum
búskaparins.
Ég spurði menn um drauga þarna undir
Jöklinum, en fékk það svar, að lítið bæri
á þeim. Draugum fækkar vanalega, þar
sem fólkinu f jölgar og byggðin eykst. Þeir
kunna illa við sig í fjölmenninu og menn-
ingunni.
Morguninn, sem við fórum frá Hamars-
endum, var rigning, en varla höfðum við
riðið úr hlaði, er létti til og gerði hið
indælasta veður. Þennan dag riðum við
fyrir Jökul og alla leið út í Ólafsvík.
Stönzuðum góða stund hjá séra Kjartani
Kjartanssyni í Gíslabæ á Hellnum, sem
áður var prestur á Staðastað. Frá Gísla-
bæ er óviðjafnanlega fögur útsýn, og víða
leizt mér vel á landið, þar sem leið okkar
lá meðfram Snæfellsnesf jallgarðinum. Ekki
er annað að sjá en að einn eða tveir bænd-
ur gætu lifað sæmilegu lífi í Laugabrekku,
en þar var áður kirkjustaður. 1 ógáti rið-
um við inn í kirkjuna, sem er nú næstum
jöfnuð við jörðu, og hefir verið torfkirkja.
Fyrir framan, þar sem altarið hefir verið,
er allmikill legsteinn, og er þar grafinn
Matthías Guðmundsson, sem eitt sinn var
klaustursumboðsmaður á Stapa. Skammt
fyrir ofan Laugabrekku er Bárðarlaug.
Þar kvað Bárður Snæfellsás hafa laugað
sig, en ekki er laugin heit. Séra Kjartan
fylgdi okkur nokkuð út fyrir Laugabrekku,
en undir Purkhólum áðum við og snædd-
um miðdagsverð. Ekki treysti ég mér til
að telja upp mörg örnefni á þessari leið,
og eru þó sum hressileg, eins og til dæmis
Hreggnasi. Fyrir ofan Öndverðuneshóla,
sem sumir kalla Hóla-hóla, og mætti þá
búa til Hóla undir Hólahólum, ekki ólíkt
„Fæti undir Fótarfæti" hjá skáldinu. Já,
fyrir ofan þessa hóla, er eldgígur einn
mikill, og má skeiðríða inn í hann, því að
vatnsrennsli hefir lagt í hann vitt og mik-
ið vikurgólf. Þetta er geysilega mikill
cirkus, barmarnir mosa og grasi vaxnir,
og mætti þar sitja áhorfendur í tuga eða
hundruð þúsunda tali.
Klukkan rúmlega 8 um kvöldið riðum
við í hlaðið hjá séra Magnúsi Guðmunds-
syni í Ólafsvík. Þar voru auðvitað nætur-
gestir fyrir, en ekki stóð á gistingu. Kl.
11 horfðum við öll hugfangin á þetta æfa-
forna náttúru-undur, sem alltaf er nýtt
—, sólarlagið, sem var óviðjafnanlega
fagurt þetta kvöld í Ólafsvík. Tveir smá-
sveinar tóku að sér að gæta hesta okkar.
Hétu þeir Kristinn og Kristmundur. Tví-
vegis fóru þeir á fætur um nóttina til þess
að gæta hestanna og skiluðu þeim svo
heim í hlað, þegar til þurfti. Þetta voru
ósviknir snáðar. Klukkan 4,30 um nóttina
vaknaði ég við það að líkast var sem her-
bergið væri hellt fullt af gulli. Ég hraðaði
mér fram úr. rúminu og horfði út um
gluggann. Logagyllt braut blasti við inn
allan Breiðafjörð, en þar var drottning
dagsins og ljóssins að lyfta engilfögrum
vanga sínum af mjúkum svæflum Ránar,
og greiddi gullhár sitt, er féll í léttum
bylgjum árroðans um mar og moldu. Hví-
lík dýrð! Nú hefði verið gaman að ríða
einn Eyrarsveitina.
Miðvikudagurinn rann upp sólskins-
bjartur og heitur. Við kvöddum prests-
hjónin í Ólafsvík og þeystum úr hlaði á
viljugum reiðskjótum okkar. — Nú var
framundan löng dagleið, en ógleymanleg.
Fyrst var Fróðárhreppurinn, svo lá leið-
in yfir Búlandshöfða. Þykir sumum hann
glæfralegur, en við bárum okkur auðvitað
vel. Prófastsfrúin reyndist hetja í hverri
raun og mjög þolin í þessu ferðalagi, sem
var óneitanlega þreytandi, þótt skemmti-
legt væri. Rétt innan við Búlandshöfðann
áðum við, snæddum miðdagsverð og hit-
uðum kaffi. Þar blasti við okkur Stöðin,
sem Danir kalla Líkkistu, og Kirkjufell,
sem þeir kalla „Sukkertoppinn“. Þeir eru
svo skáldlegir.
Þegar riðið er yfir eiðið, sem tengir þetta
háa, strýtumyndaða og einstaka fjall við
landið sjálft, þá lítur það út hér um bil
eins og „Matterhorn“, og þótt lægra sé,
mundi verða fullerfitt að komast upp á
það. Nú skeiðuðum við í heitu sólskininu
eftir söndum og vöðlum, á fjörunni, yfir
f jarðarbotnana inn úr Grundarfirðinum og
horfðum hugfangin á hrikalega fjallasýn
og fagurt land. Eru þarna há og hrikaleg
f jöll, sem heita Helgrindur. Fannir eru þar
eilíflega, og sennilega líka forynjur og
tröll. Eyrarsveitin er ein hin fegursta á
landi hér, og var gaman að skeiða þarna
í yndislegu veðri á góðum klárum. Við
töfðum all lengi hjá prestinum á Setbergi
og þáðum þar góðgerðir. Þar virðist vera
myndarlega búið. Svo riðum við norður
Tröllaháls og seinast yfir hið óskaplega
Berserkjahraun og alla leið í Bjarnarhöfn
og náttuðum þar. Húsbændur í Bjarnar-
höfn heita Bæring Elísson og Árþóra Frið-
riksdóttir. Næturgestir voru þar einnig
fyrir, en ekki stóð á gistingu. Nú höfðum
við ekki til okkar ráða nema fimmtudag
og föstudag, því að séra Björn átti að
jarðsyngja heima í prestakalli sínu á laug-
ardag, og einhversstaðar var ,,lægð“ á
ferðinni, og því útlit fyrir veðurbreytingu.
Við hurfum því frá þeirri áætlun okkar
að ríða inn Skógarströnd, en fórum styttri
leiðina suður Kerlingarskarð og heim í
sveitir, þar sem við hófum þessa skemmti-
reið okkar fyrir fjórum dögum.
Ég hefi farið fljótt yfir sögu. Fefða-
lagið gekk tálmunarlaust og var hið
skemmtilegasta. Sólin hafði stráð geislum
sínum á veg okkar hvarvetna, landið sýnt
okkur fegurð sína og gefið okkur nokkuð
af gæðum sínum, því að hvarvetna, sem
Framh. á bls. 21.