Vikan - 21.10.1993, Síða 48

KVIKMYNDIR
TEXTI: BERNARD GRANOTIER
KATRÍN MIKLA
Dýrmætasta eign franska
kvikmyndaheimsins eru
leikararnir Catherine
Deneuve og Gérard Depardi-
eu. Hin síunga, Ijóshærða
gyðja Catherine er tákn glæsi-
leika Parísar. Létt í fasi,
íklædd fatnaði frá Yves Saint
Laurent, ilmandi af Chanel og
með smávegis andlitsfaröa frá
Dior gegnir hún tveimur mjög
ólíkum hlutverkum í senn -
hlutverki kvikmyndastjörnunn-
ar heimsfrægu og hlutverki
fulltrúar þjóðar sinnar, Frakka.
Á sama hátt og ísland er
persónugert í Fjallkonunni er
Marianne ímynd Frakklands. (
stjórnstöðvum allra franskra
borga og bæja má sjá styttu
af Marianne. Brigitte Bardot
var fyrirmyndin að styttunni
allar götur fram til 1985. Eftir
það hefur Catherine Deneuve
verið hin nýja Marianne.
Nýjasta kvikmynd hennar,
Indókína, vann tii fimm verð-
launa á kvikmyndahátíðinni í
Frakklandi árið 1993 og fyrir
leik sinn I henni var Catherine
kjörin besta leikkonan í aðal-
hlutverki. Leikstjóri myndar-
innar, Régis Wargnier, samdi
hlutverk Eliane Devries sér-
staklega með Catherine
Deneuve í huga. Þar sem
Víetnam, sem áður var frönsk
nýlenda og myndin gerist
einmitt á þeim slóðum, kom
eftirminnilega við sögu
Bandaríkjanna bauðst Wargn-
ier liðsstyrkur frá Hollywood
við gerð myndarinnar - en
með þeim fyrirvara þó að
bandarísk leikkona færi með
aðalhlutverkið. Wargnier hafði
þá þegar ákveðið sig og
Deneuve fór með aðalhlut-
verkið í myndinni. Hún skilaði
óaðfinnanlegum leik.
í kvikmyndinni verður Jean
Baptiste, framagjarn, ungur
sjóliðsforingi, alvarlega ást-
fanginn af Eliane Devries sem
er tuttugu árum eldri en hann.
Slíkur er kynþokki Catherine
enn þann dag í dag og slík
fegurð hennar, sem er engu
minni en þegar hún birtist
fyrst á hvíta tjaldinu á miðjum
sjöunda áratugnum, að áhorf-
endum finnst sem ástarsen-
urnar í myndinni gætu jafnvel
verið að gerast í raunveruleik-
anum. f þokumistrinu líkist
draumkennt landslagið einna
helst japönsku málverkí og
þjóðlegur klæðnaðurinn undir-
strikar áhrifin.
Eliane Devries var plant-
ekrueigandi fyrir heimsstyrj-
öldina og hún dregst einnig
inn í pólitísk átök þegar bylt-
ing kommúnista hefst, bylting-
in sem átti eftir að færa þjóð-
inni sjálfstæði árið 1954.
Catherine Deneuve sannar
enn á ný leikhæfileika sína í
myndinni - hvort sem hún
túlkar viðkvæma móðurina,
harðan húsbónda á plantekr-
unni eða þegar hún tottar
ópíumpípuna að hætti ný-
lenduherranna.
KLAKADROTTNINGIN
Catherine Deneuve er bæði
vel menntuð og vel gefin.
Fegurð hennar er klassísk -
fullkomin. Um hana hefur ver-
ið sagt að hún hafi góðan
smekk en sé frekar dul, jafn-
vel nokkuð kuldaleg og til
baka. Alveg frá því að stjarna
hennar skaust upp á himininn
hefur hún verið þekkt fyrir að
vera fremur sérlunduð. í ný-
legu viðtali við tímaritið
Empire sagði hún: „Fólk var
alltaf að segja mér hvað ég
væri falleg. Aftur á móti fannst
mér, þegar ég var unglingur,
ég vera bara ósköp venjuleg
stúlka. Núna langar mig þó til
að trúa þessu og segi jafnvel
við sjálfa mig þegar ég lít í
spegilinn að ég sé nú bara
nokkuð falleg eftir allt saman.
Ég held nú samt að leyndar-
málið liggi aðallega í þessum
hjúp sem ég virðist hafa
sveipað um mig; ég tel að
fólki þyki einmitt mikið til þess
koma. Ég er viss um að ef ég
væri hlýleg, hefði mjúka rödd
og væri sýknt og heilagt glað-
leg myndi andlit mitt fljótt falla
í gleymsku. Ég er ekki hættu-
lega konan, „femme fatale",
heldur frekar sú manngerð
sem hefur sig ekki svo mikið I
frammi."
Sá sem varð fyrstur til að
koma auga á að sakleysislegt
og fíngert útlit leikkonunnar
mætti jafnvel nota til að túlka
andstæður þess, hinar
„dekkri" hliðar mannverunnar
og jafnvel siðleysi, var
Jacques Demy. (upphafi kvik-
myndaferilsins, eins og til
dæmis I kvikmyndinni Les
Parapluies de Cherbourg
(1963), er Catherine ímynd
sakleysisins í hlutverki ungu
stúlkunnar sem verður barns-
hafandi og en síðan svíkur
elskhuginn hana. Roman Pol-
anski sneri blaðinu við og í
kvikmynd hans Repulsion
(1965) leikur Catherine ógn-
vekjandi geðklofa. Luis Bunu-
el gekk lengra og í myndinni
Belle De Jour (1967) (Dagens
Skonhed) leikur Catherine
venjulega húsmóður sem
eyðir hluta úr sólarhringnum
sem góðborgari en öðrum
hluta sem vændiskona. (
myndinni undirstrikar leikstjór-
inn að undir sakleysislegu
yfirbragði geti leynst duldar
hvatir. í kvikmynd Francois
Truffaut, Le Dernier Metro frá
1980, fer Catherine með hlut-
verk konu sem á erfitt með að
velja á milli eiginmanns síns
og elskhuga.
í þeim sextíu kvikmyndum
sem Catherine Deneuve hefur
leikið í hefur hún farið með
hin margvíslegustu hlutverk.
Leikstjórinn George Cukor
hefur hælt henni á hvert reipi
fyrir þá hæfileika hennar að
geta farið með hvaða hlutverk
sem er og hann telur að hún
haldi áhorfendum föngnum
vegna einstakrar fegurðar,
kynþokka og greindar.
SJÁLFSTYRKING
Þótt námskeið í sjálfstyrkingu
fyrir konur hafi veríð feiki-
vinsæl síðastliðin ár er vist að
Catherine Deneuve hefur
aldrei sótt slíkt námskeið. Hún
var feministi áður en sú stefna
náði nokkrum vinsældum í
Frakklandi og í viðtali við
blaðamann Vanity Fair sagði
hún nýlega: „Ég giftist ekki
feðrum barnanna minna
tveggja. Mig langaði að eign-
ast börn og það skipti mig
engu máli hvort ég var gift
eða ekki, sérstaklega vegna
þess að ég hef verið fjárhags-
lega sjálfstæð síðan ég var
nítján ára. En það sem fór
verst með mig voru illar tung-
ur. Sjálf er ég ekki þituryrt en
ég þekki leikreglurnar. Ef ein-
hver kýs að yfirgefa konuna
sína vegna mín dettur mér
ekki í hug að hafa samvisku-
bit út af því. Hvað veit ég
nema ástmaður minn verði
ástfanginn af annarri konu á
rnorgun?1'
Ef til vill eru þessar skoð-
anir leikkonunnar skiljanleg-
ar með tilvísun til reynslu-
heims hennar. Hún fæddist í
París 22. október 1943 og
voru báðir foreldrar hennar
leikarar. Þegar hún var sext-
án ára uppgötvaði leikstjór-
inn Roger Vadim leikhæfi-
leika hennar og með honum
á hún tuttugu og níu ára son,
Christian. í sjálfsævisögu
sinni kvartar Vadim yfir því
að Catherine hafi verið
stjórnsöm. Sjálfur var hann
hálfgerður kvennabósi og
kvæntist þremur kvikmynda-
stjörnum, dönsku leikkon-
unni Anette Stroyberg, hinni
frönsku Brigitte Bardot og
bandarísku kvikmyndastjörn-
unni Jane Fonda. Ef til vill
var hann ekki barnanna
bestur (sambúð heldur.
Sorgin knúði dyra hjá
Catherine Deneuve þegar
systir hennar, Francois Dor-
léac, sem var upprennandi
leikkona, fórst í bílslysi aðeins
25 ára gömul. Ári síðar giftist
Catherine breska Ijósmyndar-
anum David Baily og var
svaramaður hans enginn ann-
ar en poppgoðið Mick Jagger.
Eftir skilnað þeirra, fyrir tutt-
ugu árum, eignaðist Cather-
ine dótturina Chiara með
ítalska leikaranum Marcello
Mastroianni. Sá var harðgift-
ur. Síðan hafa ástarsambönd
leikkonunnar ekki komið upp
á yfirborðið.
Er þá eitthvað sem skyggir
á velgengni þessarar heims-
frægu leikkonu? Helst virðist
það vera hræðsla hennar við
elli kerlingu ef marka má ný-
legt viðtal við hana í tímaritinu
Les Cahiers du Cinema. Þar
er hún spurð hvort ekki sé
orðið tímabært fyrir hana,
komna á þennan aldur, aö
snúa sér að nýju framtíðar-
starfi og gera leikhúsið að
næsta vettvangi sínum.
Catherine Deneuve fyrtist við
orðalagið „komin á þennan
aldur" og sagði það ekki einu
sinni hafa hvarflað að sér að
fara að leika á sviöi. Aðdá-
endur hennar f kvikmynda-
heiminum geta því andað ró-
lega - hún hefur ekki enn leik-
ið í sinni síðustu mynd. □