Vikan - 01.06.1994, Síða 33

TÍMATILFÆRSLA
HÆGT Á FERÐINNI
TIL AÐ LIFA LENGUR
Til þess að eldast vel þurfum við að breyta því hvernig við
upplifum tímann og hvernig við notum hann.
TÍMATILFÆRSLUÆFINGAR
Þegar við erum undir álagi er auðvelt að gleyma því að hægt
er að færa tímann til. Tímatilfærsla getur þó fært okkur bæði
góða heilsu og langlífi og verið andsvar við nútfmahraða.
Á tímatilfærslunámskeiðum er mælt með fimm æfingum:
• Upplifið andartakið. Þetta er ekkert flóknara en að finna
jafnvægi milli framkvæmdatíma og aðgerðarleysisstíma.
Lítið á æfinguna sem smókpásu - en án sígarettunnar.
Slakið á mörgum sinnum á dag og upplifið andartakið með
því að einbeita ykkur að einhverju einföldu, á við öndunina.
Látið skilningarvitin nema allt, sem þau geta, og leyfið til-
finningunum að komast inn í vitundina.
• Takið frá jaðartíma. Veljið einhvern hluta hvers dags og
leyfið engu að trufla ykkur. Ekki svara símanum eða
kveikja á útvarpinu. Reynið að gera eitthvað hægt og
hugleiðslukennt, á við að vinna í garðinum eða ganga í
náttúrunni.
• Verið yfirvegunarlaus. Ekki bóka ykkur í neitt í heilan dag.
Farið eitthvert og lendið í ævintýri. Leitið uppi slembilukku.
Kannið ókunn svæði - án nokkurra tímamarka.
• Skapið „tímaathvarf. Tímaathvarf er lengri tímatilfærsla
sem hefur áhrif á daglegt líf. Frí eru fullkomin til þess arna
ef fólk forðast að verja þeim í skoðunarferðir dag eftir dag.
• Gerðu eitthvað sem þér finnst gaman. Sterkar tilfinningar
að kalla mann inn í núið betur en nokkuð annað. Andartak
getur varað heilan morgun þegar fólk er að gera eitthvað
sem það hefur gaman af. Fæstir láta það þó eftir sér
vegna þess að það skapar sektarkennd.
Jafnvægi á milli framkvæmdamannsins og tilfinningaver-
unnar gerir okkur kleift að lifa lífinu til fulls.
TÍMATILFÆRSLUSIÐIR
Góð aðferð til að læra að meta andartakið er að hægja á sér.
Best er að fólk þrói með sér fasta siði:
• Akið 10 km hægar. Mörg okkar aka hratt, jafnvel þegar við
erum ekki að flýta okkur. Farið nýja leið eða takið betur eft-
ir þeirri gömlu.
• Takið andartak fyrir mat. Borðbæn eða þögult andartak
minnir okkur á að taka eftir matnum - í stað þess að
gleypa hann í okkur.
• Dveljið í innkeyrslunni í fimm mínútur áður en farið er inn.
Sitjið í bílnum og hlustið á tónlist,, dragið djúpt andann -
hvað sem er til að skapa bil á milli vinnunnar og heimilis-
lífsins.
• Látið símann hringja þrisvar áður en þið svarið. Margir
rjúka strax til, til þess að svara símanum sem eykur á æði-
bunuganginn.
• Sýnið sjálfu ferlinu virðingu. Hægið á, hvað sem verið er
að gera, gerið aðeins eitt í einu en gerið það vel og leyfið
ykkur að finna til afkastagleði án þess að finna þörf fyrir að
Ijúka verkinu og vinda sér í það næsta.
HVERNIG Á AÐ ALDURSVERJA HUGANN
Haldið starfinu. Farið aldrei á eftirlaun.
Haldið góðri líkamlegri heilsu.
Gerist sérfræðingar í einhverju. Hverju sem er.
Lærið á píanó. Farið á námskeið í einhverju.
Lærið að taka áföllum.
Ráðið krossgátur.
Farið út með vinum eða finnið nýja leikfélaga.
Lærið frönsku á fjórum árum, ekki á fjórum vikum.
Slökkvið á sjónvarpinu.
Fyllið líf ykkar af alls kyns dásamlegum upplifunum.
Leikið ykkur að leikföngum. Mörgum. Alls konar.
Sleppið bingó. Spilið bridge í staðinn.
útrýma trúnni alfarið. Þá fyrst
yrðum við raunverulega and-
lega sinnuð. Þá fyndum við
fyrir tengslum við hvert annað,
burtséð frá litarhætti, þjóðerni
eða trú. Trúarbrögð hafa
kannski prédikað þetta en
aldrei farið eftir því, aldrei."
Chopra vonast til þess að
fá fólk til að skynja eldra
fólk á annan hátt. Hann trúir
því að þegar þessi vísindi
nái hámarki sínu komi sá
tími að eldra fólk njóti virð-
ingar og ástar. Þegar sá
dagur rennur upp verður
eldra fólk orðið gæslufólk
þjóðfélagsins; í senn viturt
og ungt í anda. Getur það
ekki haft neikvæð áhrif á
þjóðfélagið ef fólk er ungt
lengur og lifir lengur?
Chopra segist hafa séð alls
kyns spár um slíkt: Hvað á
að gera við allt þetta gamla
fólk? Hann telur þó manns-
hugann svo skapandi að
hann geti nýtt slíkt ástand til
góðs. Fæðingum fækkar,
skipting auðs verður jafnari
og eldra fólk fær meiri
ábyrgð. Chopra heldur því
sem sagt fram að eldra fólk
haldi áfram að leggja sitt af
mörkum ef það álíti sig virkt
og að við eigum öll eftir að
njóta góðs af framlagi
þeirra.
HVERNIG HUGURINN
ELDIST
Með aldrinum ákvarðast
starfsemi hugans aðallega
af þremur þáttum - andleg-
um lífsstíl, áhrifunum af ól-
æknandi sjúkdómi og
sveigjanleika hugans.
Allir breytast, innst sem
yst, á heilli ævi. Hugurinn
breytist einnig þótt snigils-
hraðinn sem við skríðum á
dag frá degi, geri það að
verkum að við verðum ekki
vör við hvernig hugarstarf-
semin þróast eftir því sem
við eldumst.
Eftirstríðsárakynslóðir, sem
náðu helstu þroskaáföng-
um (hjónabandi, barneign-
um) tíu árum á eftir áætlun,
hafa kallað á endurmat á
öldrunarferlinu. Rannsóknir
benda nú til þess að tími sé
kominn til að gera bylting-
arkenndar breytingar á
hugmyndum okkar um öldr-
un, sérstaklega hvað varð-
ar sjálfan mannshugann.
Það er nú Ijóst að öldrun
er hluti þroskaferlis sem öll
líffæri okkar ganga í gegn-
um. Samkvæmt viðteknum
skoðunum dregur úr atgervi
hugans um leið og máttur
líkamans fer þverrandi.
Eldra fólk virðist vissulega
oft hægja á sér hugarfars-
lega; það verður málgefið,
gleymið, kenjótt og sumt
hvert hrörnar mjög and-
lega.
Sannleikurinn er þó ekki
alveg svona einfaldur. Sum
I starfsemi nær hámarki sínu
5. TBL. 1994 VIKAN 33
OLDRUN