Menntamál - 01.04.1931, Page 11

MENNTAMÁL
57
listamenn, sem annars telja ]rað ekki virðingu sinni samboðið
að ræða uppeldismál.
En tímarnir breytast, og athyglin dróst brátt frá því fagur-
fræðilega og að þvi siðferðilega i uppeldismálunum. En frarn-
ar öllu börðust umbótamenn fyrir því, sem nefnt hefir verið
starfrœkt uppeldi. Merking þeirra arða er nokkuð á reiki.
Stundum er átt við sjálfstarf barnanna yfirleitt, stundum handa-
vinnu og líkamserfiði i ýmsum myndum. Og stundum er átt
við það uppeldi, sem beinist að framleiðslustarfsemi — líkam-
legri eða andlegri — og gerir hana að takmarki og tilgangi
uppeldisins.
Þeir uppeldisfræðingar vorra tíma, sem þessari stefnu fylgja,
hafa einnig oft hneigst að því, sem kalla mætti frjálst uppeldi.
Þeir vilja, eins og Roussseau, sem telja má brautryðjanda starf-
ræns og frjáls uppeldis, létta af börnunum skólaokinu, svo
að þau geti vaxið og þroskast í samræmi við sitt eigið eðli
og náttúru. Lco Tolstoj og Ellcn Kcy hafa bæði barist fyrir
frjálsu uppeldi. Sú kennsluaðferð, sem l)ezt er sniðin eftir þess-
ari stefnu, er þó víst Dalton-aðfcrðin, sem ungfrú Parkhurst
hefir sett sarnan og iðkað um nokkurra ára skeið. Fræðslu
barna frá níu ára aldri og upp eftir er þá hagað líkt og há-
skólafræðslu. Lexíur eru engar um hönd hafðar, en við og
við eru börnin látin hlýða fyrirlestrum. Aðalstarf kennarans
er það, að sjá börnunum fyrir verkefnum, sem þau vinna úr
upp á eigin spýtur, fá aðeins stuttar bendingar, t. d. um það,
hvar þau eigi að leita i bókum. Annar meginþáttur í starfi
kennarans er sá, að fara yfir og athuga úrlausnir barnanna,
sem oftast eru skriflegar.
Nú á síðustu áratugum hefir viða verið reynd sjálfstjórn
i skólurn. í Bandaríkjunum var gripið til þess ráðs til umbóta
í barnaskólum, þar sem mjög erfitt hafði reynst að halda stjórn
og reglu. Fyrsta tilraunin gafst vel og varð til þess, að svip-
aðar tilraunir voru gerðar viðar, bæði i Ameríku og Evrópu.
Eitt af þvi, sent sérkennir umbótaviðleitni í skólamálum vorra