Menntamál - 01.06.1970, Blaðsíða 12

allt kennaranám eigi aö vera sérnám á háskólastigi.
Hér er um grundvallaratriði að ræða, sem öllu máli
skiptir að sé viðurkennt af stjórnvöldum og almenn-
ingi í landinu. Rökin til þess, að kennaramenntunin
færist upp á háskólastigið, felast í matinu á gildi
starfs kennarans I skólanum og hlutverki skólans I
þjóðfélaginu.
Hér á landi mun ekki hafa farið fram bein úttekt á
þessu af opinberri hálfu. En þá úttekt hefur ráðgjafar-
nefnd UNESCO hins vegar gert, og sent ríkisstjórnum
aðildarþjóðanna, þ. á m. íslenzku ríkisstjórninni íil-
lögur byggðar á þeirri úttekt. Svipuð úttekt hefur íarið
fram í ýmsum grannlöndum okkar með þeirri afleiðingu,
að veruleg breyting hefur verið gerð á tilhögun kenn-
aranámsins. Til marks um þróunina má geta þess, að
á Norðurlöndum (að íslandi undanskildu), Þýzkalandi,
Bretlandi og Bandaríkjunum fer kennaramenntunin nú
fram á háskólastigi.
Satt að segja snýst spurningin ekki um það, hvort við
eigum að gera það sama og grannar okkar hafa þegar
gert. Við teljum það blátt áfram óhugsandi, að hér á
landi séu gerðar lægri kröfur til menntunar kennara
en gilda annars staðar á okkar menningar- og við-
skiptasvæði. Spurningin er hins vegar sú, hvenær ætl-
um við að gera þetta?
Þegar þess er gætt, að enginn hörgull er eða verð-
ur á næstunni á nemendum með stúdentspróf eða jafn-
gildi þess, sem vilja stunda kennaranám, og eftir sem
áður er nægileg aðsókn að hinum ýmsu deildum Há-
skólans, er Ijóst, að breytingunni er unnt að koma á
þegar í stað, ef vilji er fyrir hendi hjá stjórnvöldum.
í þessu sambandi er rétt að minna á þær umræður,
sem fram hafa farið á opinberum vettvangi um málefni
Kennaraskóla islands og ástandið þar, svo og þær álykt-
anir og samþykktir, sem birtar hafa verið þar að lút-
andi frá kennurum skólans og nemendum. Afstaða
stjórnar S.Í.B. kom fram í bréfi iil menntamálaráðherra
dags. 7. maí s.l. En þar ber allt að sama brunni. Eina
leiðin út úr þeim ógöngum, sem skólinn er kominn í,
virðist vera sú að höggva á hnútinn og krefjast stúdents-
prófs eða jafngildis þess til inntöku.
I ályktunardrögunum segir, að lengd námstímans
þurfi að vera 3 ár a.m.k. Það er skoðun okkar, að sér-
nám kennaraefna þurfi að vera svo umfangsmikið, að
slytzti hugsanlegi námstíminn sé 3 ár, enda fer þetta
saman við reynsluna bæði hér og erlendis.
Við teljum, að allir kennarar þurfi að hafa sameigin-
legan námskjarna uppeldisgreina, en síðan velji þeir
sér kjörsvið og sérhæfi sig þannig til ákveðinna starfa.
Um aukningu hinnar verklegu þjálfunar munu allir
sammála, enda eru íslenzkum kennaraefnum aðeins
ætlaðar 5 vikur í þessu skyni á sama tlma og danskir
kennaranemar fá 19 vikur og sænskir 231/2 viku.
Við bendum á nauðsyn þess, að kennurunum, sem
æfingakennsluna annast, gefist kostur á framhalds-
námi og þeim verði sköpuð betri starfsskilyrði en raun
er á, svo tryggt sé, að árangur af starfi þeirra verði sem
beztur.
í lok álytunardraganna er þess krafizt, að skipulögð
verði víðtæk og kerfisbundin endurhæfing starfandi
kennara. Að þessu brýna verkefni hefur að vísu nokk-
uð verið unnið af ýmsum aðilum, en alla heildarstjórn
og skipulag skortir.
Hér er um svo tröllaukið verkefni að ræða, að otór-
átak þarf að gera þegar í stað, ef skólinn á að valda
hlutverki sínu.
Kennaraskólarnir eru auðvitað þær stofnanir, sem
bezt er treystandi til að annast þetta endurhæfingar-
starf. En á því þarf að vera heildarstjórn, og íleira þarf
að koma til. Það verður bæði að gera kennurunum
fjárhagslega kleift að sækja slíkt nám og skólunum
skipulagslega fært að leysa kennara frá starfi, meðan
á náminu stendur, þegar framkvæmdina ber upp á
starfstíma þeirra.
Ennfremur er rætt um, að kennurum séu opnaðar
fleiri leiðir hér innanlands til framhaldsmenntunar og
sérhæfingar á ýmsum sviðum skóla- og uppeldismála.
í þessu sambandi má minna á menntun sérkennara, sem
sumpart verður að sækja út fyrir landssteinana, þörf
skólastjóra og yfirkennara á framhaldsmenntun í stjórn-
unarstörfum o.s.frv.
Starf að nemendavernd, ráðgjöf og handleiðslu í
skólunum og í nánum tengslum við þá krefst sérhæfðs
starfsliðs með mismunandi menntun: skólasálfræðinga,
félagsráðgjafa, námsráðgjafa og starfsvalsleiðbeinenda.
Eðlilegt verður að telja, að þetta starfslið hafi kennara-
menntun og kennslureynslu. Þess vegna verður að
opna starfandi kennurum sérstaka námsmöguleika í
þessar áltir hér innanlands.
Góðir áheyrendur. Þegar rætt er um kennaramenntun-
ina verður að taka mið af hlutverki skólans í samfélag-
inu, ef meta á réttilega hvers þarf af þeim að krefjast,
sem þar starfa. í hinni gagnmerku ályktun UNESCO
ráðstefnunnar í París árið 1966 segir, að skólastarfið
eigi að beinast að því allt frá íyrstu skólaárunum að
þroska skapgerð einstaklinganna, stuðla að andlegri,
siðferðilegri, félagslegri, menningarlegri og hagrænni
þróun samfélagsins — og innræta nemendunum virð-
ingu fyrir mannréttindum og frelsi.
Þetta eru miklar kröfur, og til þess að rísa undir þeim
þarf staðgóða menntun.
MENNTAMÁL
94