Bjarmi - 01.11.1985, Blaðsíða 20

Áfram,
Kristsmenn,
krossmenn
Það kemur fram í Heimskringlu
Snorra Sturlusonar að Ólafur helgi
Haraldsson Noregskonungur hefur
haldið áfram verki Ólafs konungs
Tryggvasonar, að kristna Norðmenn.
Ólafur helgi háði hinstu orrustu sína
á Stiklarstöðum. Var þar hart og lengi
barist og margir féllu, þar á meðal
konungur.
I lýsingunni á orrustunni segir
Snorri: „Konungsmenn æptu þá
heróp, en er því var lokit, þá eggjuð-
usk þeir, svá sem þeim var áður
kennt, mæltu svá: „Fram, fram,
Kristsmenn, krossmenn, konungs-
menn!““
Þessa eggjan konungsmanna í hita
bardagans á Stiklarstöðum notar
æskulýðsleiðtoginn og skáldið séra
Friðrik Friðriksson þegar hann þýðir
kunnan, kristilegan söng sem hefur
orðið baráttusöngur í kirkjunni víða
um heim og hefst þannig á frummál-
inu: „Onward, Christian soldiers,
marching as to war“, en í þýðingu
séra Friðriks: „Áfram, Kristsmenn,
krossmenn, kóngsmenn erum vér“.
Séra Friðrik hafði miklar mætur á
fornsögunum og í söngvum hans
kveður oft við þann tón að lærisveinar
Jesú Krists séu kallaðir til stríðs undir
merki Krists konungs.
Höfundur söngsins var enskur
prestur og Iærdómsmaður, Sabine
Baring-Gould að nafni. Hann fæddist
í Exeter í Englandi 28. janúar 1834.
Foreldrar hans áttu herragarð og
veittu honum ágæta menntun. Var
hann við nám í Cambridge og vígðist
til prests árið 1865.
Baring-Gouhl hlaut doktorstitil.
enda samdi hann ýmiss konar bækur
og var sískrifandi. Þar má nefna
guðfræðibækur, vísindarit handa al-
menningi, skáldsögur og ferðalýsing-
ar, m.a. frá íslandi.
Þessi enski prestur og rithöfundur
hefur sagt frá því hvernig söngurinn,
Áfram, Kristsmenn, krossmenn, varð
til. Hann var ortur handa sunnudag-
askólabörnum sem ætluðu á hátíð í
næsta bæ á annan í hvítasunnu árið
1865. Prestinn langaði til þess að
börnin fylktu liði og kæmu syngjandi
á samkomustaðinn en gat ekki fundið
neinn söng sem honum fannst við
hæfi. Hann orti því þennan söng um
nóttina .og var hann síðan sunginn
daginn eftir í fyrsta sinn, þó ekki með
því lagi sem nú er notað.
Núverandi lag er mjög vinsælt,
enda er höfundur þess þekkt
tónskáld, Englendingurinn A. I. Sulli-
van. (Óperan Míkadó eftir Gilbert og
Sullivan var sýnd hér á landi fyrir
skömmu.)
Þegar farið var að nota lag Sullivans
var sem söngurinn fengi byr undir
vængi og hann barst um víða veröld.
Fleiri en einn rithöfundur hafa
samið ævisögu Sabine Baring-Gould.
Einum þeirra segist svo frá að Baring-
Gould hafi orðið ástfanginn af ungri
stúlku sem hét Grace Taylor. Hún var
dóttir fátæks malarasveins og því
miklu neðar í þjóðfélagsstiganum en
hann. En hann fékk leyfi foreldra
hennar til að láta hana ganga í skóla
til þess að hún fengi þá menntun sem
nauðsynlegt mátti teljast svo að hún
gæti verið húsmóðir á stórum búgarði.
Að náminu loknu gengu þau í hjóna-
band og varð sambúð þeirra einkar
farsæl. Þegar Grace lést árið 1916
reisti hann legstein á leiði hennar með
þessari áletrun: „Helmingur hjarta
míns“.
Söngurinn, Áfram, Kristsmenn,
krossmenn, hefur verið mikið notaður
í kristilegu félagsstarfi hér á landi.
Hann er m.a. í sálmabók þjóðkirkj-
unnar. Söngurinn hefur verið þýddur
á yfir eitt hundrað tungumál.
b.
Áfram, Kristsmenn, krossmenn,
Kóngsmenn erum vér.
Fram í stríðið stefnið,
sterki æskuher.
Kristur er hinn krýndi
kóngur vor á leið.
Sjáið fagra fánann
frelsis blakta’ á meið.
Kór:
Áfram, Kristsmenn, krossmenn,
kóngsmenn erum vér.
Fram í stríðið stefniö,
sterki æskúher.
Gjörvöll Kristí kirkja
kveður oss með sér.
Fjendur ótal eru,
ei þó hræðast ber.
Konungsstólar steypast,
stendur kirkjan föst,
bifast ei á bjargi
byggð, þó dynji röst.
Komið, allar álfur,
allra þjóða menn.
Veitið oss að vígi,
vinna munum senn.
Allar englatungur
undir taki’ í söng:
Dýrð og lof sé Drottni,
dýrð í sæld og þröng.
Friðrik Friðriksson
20