Heima er bezt - 01.05.1955, Page 3

Nr. 5
Heima er bezt
131
Bjarni Sigurðsson:
Snjófríður Sigurðardóttir
- Réttvisin og alþýðustúlkan -
Það fóru um héruð Austur-
lands, ýmsir sögur um konu, sem
hét Snjófríður Sigurðardóttir.
Hún var gift Árna Jónssyni, er
ættaður var frá Hörgslandi i
Vestur-Skaftafellssýslu. Snjó-
fríður var þá komin nokkuð á
fertugsaldur, er hún giftist Árna.
Þau eignuðust eitt barn, er Karl
hét og hvarf hann ungur til
Færeyja og settist þar að. Kem-
ur hann því ekki hér við sögu.
Þau Snjófríður og Árni munu
hafa sezt að í Fáskrúðsfirði
strax eftir að þau giftust. Byggði
Árni þeim húskofa á svonefndri
Melrakkaeyri, syðra megin Fá-
skrúðsfjarðar, andspænis Kapp-
eyri, eða öllu innar. Árni var ,
lagtækur og kom húsinu upp
með aðstoð konu sinnar, en það
fór orð af dugnaði hennar og ó-
sérhlífni. Hún fór á sjó með
honum og vann með honum öll
verk karlmanna, sem fyrir
komu, en á vetrum hamaðist
hún við tóvinnu, til þess að geta
selt sem mest af sjóvettlingum,
sokkum og peysum til Frakka.
Á þeim árum kom mikið af
frönskum fiskiskipum (duggum)
til Fáskrúðsfjarðar, snemma á
vorin og lágu þar á hinni góðu
hafskipahöfn, oft lengi.
Ástæður til þess, að þau
byggðu þarna á Melrakkaeyri, á
fremur eyðilegum stað, án allrar
grasnytjar, munu hafa verið
tvær. Önnur var sú, að á þeim
árum gekk fiskur og síld í fjörð-
inn, alveg inn í fjarðarbotn, en
hin sú, að þarna lá mjög vel við
verzlun við frönsku fiskimenn-
ina. Franskt kex þótti þá mikill
fengur á vorin, þegar að svarf
fátækt og fæðuskortur. Frönsku
duggurnar, sem inn í fjörðinn
komu á vorin, skiptu hundruð-
um, og margir bæir í sveitinni
nutu góðs af verzlun við þá. Hitt
er aftur á móti í vafa, hve heið-
arleg sú verzlun var. Svo var
sagt, að skipverjar allt upp að
skipstjóra, hefðu hnuplað skips-
kosti og ýmsum öðrum birgðum
skipsins og selt þýfið á laun
fyrir íslenzkar ullarvörur. Það
var og vitað, að sæi skipstjóri,
að gestir, sem voru um borð,
hefðu meðferðis eitthvað af
birgðum skipsins, sem þeir
höfðu keypt af skipverjum og
borgað, var það tekið af þeim
tafarlaust og með ofbeldi, ef þeir
vildu ekki sleppa því með góðu.
En því var þá aldrei skilað, sem
íslendingar höfðu látið fyrir
vörurnar. Þess vegna lærðu
menn að gæta sin vel, er þeir
verzluðu þarna, um leið og þeir
lærðu hina svonefndu Fáskrúðs-
fjarðarfrönsku. Sú mállýzka var
sett saman úr afbakaðri ís-
lenzku og afbakaðri frönsku,
með einstaka orði úr hreinni ís-
lenzku og hreinni frönsku, eða
orðum úr ensku, norsku og
dönsku. Mest mun þó hafa borið
á mállýzku frá Flandern, með
einstaka innskoti úr lágþýzku og
öðrum erlendum orðum. En
Frakkar og íslendingar vöndust
þessum mállýzkum fljótt og
skildu hverjir aðra furðu vel.
Sýnishorn: „Meistri for den
cas. Stoppar so margi vidd. Me
vilder biskvi. Stoppar for dýr.“
o. s. frv. Ég hafði skemmtun af
því, að heyra menn tala þannig
saman og veltist um af hlátri.
Snjófríður Sigurðardóttir, sem
var greind, einbeitt og ófeimin,
var fljót að nema þessa mállýzku
og læra orð úr hreinni frönsku
öðrum fremur. Henni gekk því
vel að skilia Frakka og þeim að
skilja hana, er hún verzlaði við
þá. Jafnframt þessu kom hún
fljótt auga á þá hættu, sem
þessari verzlun voru samfara,
að teknir yrðu af henni hinir
keyptu munir. Hún bjó sér því
til vítt pils, sem hún kallaði
duggupils, og var í því þegar hún
fór verzlunarferðirnar í frönsku
fiskiskipin. Innan í duggupils-
inu voru tveir stórir vasar, sem
hún nefndi duggupilsvasa. Þeir
náðu frá pilsstreng ofan fyrir
hné. í þessum vösum fól hún
þær vörur, sem hún keypti um
borð í duggunum, á mjög góðu
verði. Hún vissi að Frakkar eru
kurtéisir menn og mundu ekki
leita á henni, þó hún sýndist
stundum nokkuð gildvaxin. í
þessa duggpilsvasa lét hún kex
og svo nefnt Pompólabrauð, á-
samt frönskum færum (strengj-
um), blýsökkum og flöskum o.
fl. Urðu gestir hennar stund-
um forviða, er þeir sáu hve mik-
ið rúmaðist í duggupilsvösunum
og hve mikið hún týndi úr þeim.
En Snjófríður var, auk hins
mikla dugnaðar, mjög gestrisin
og greiðvikin og talin góðgjörn.
Því var það, að hún taldi það
ekki eftir, að gæða gestum sín-
um á því bezta, sem henni
tókst að afla og meðal annars
hressti hún þá stundum á
frönsku koníaki (frönsku
brennivíni) eða rauðvíni, þegar
hún átti það til. Sjálf neytti
hún ekki áfengra drykkja.
Yfirleitt var Snjófríður vinsæl
meðal nágranna sinna og naut
þess oft. Þegar þeir vissu að
skortur bar að dyrum hennar,
reyndu þeir að hlaupa undir
bagga og hjálpa henni á ýmsan
hátt. Og aldrei heyrðist þess
getið, að hjónabandið væri ó-
hamingjusamt, eða að duggu-
ferðir hennar hefðu á nokkum
veg spillt því, en dugguverzlun-
ina stundaði hún vel.
Lýkur þá hér frásögninni um
Snjófríði og búskap hennar,
eftir að hún giftist, og er að
ýmsu leyti stuðst við frásögn
og upplýsingar Níelsar Finns-
sonar er var bóndi á Hafranesi
í Fáskrúðsfjarðarhreppi. Hann
er greindur maður og sannorður