Heima er bezt - 01.08.1955, Blaðsíða 9

Nr. 8
Heima er bezt
233
Ludvig Schröder,
stofnandi skólans.
Próf. Poul la Cour,
frœgur eðlisfrœðingur, samverkamaður
Schröders.
Jacob Appel,
skólastjóri, kennslumálaráðh erra.
boðið vinum og velunnurum
skólans úr nágrenninu og stúnd-
um lengra að og þótti ávallt heið-
ur að sliku. Yfirleitt var mikið
gert til að gera nemendum skóla-
lífið skemmtilegt í Askov. Farn-
ar voru vor- og sumarferðir á
józku heiðarnar, til Skamlings-
banken, sem er merkur fundar-
staður úr sjálfstæðisbaráttu
Suður-Jóta, og til Fanö, baðstað-
ar og skemmtistaðar við Esbjerg
á vesturströnd Jótlands, og
fengnir voru landskunnir menn
til fyrirlestrahalds í skólanum,
til tilbreytingar í hinni daglegu
kennslu. Það skal tekið fram, að
aldrei sást vin á nokkrum manni
í skemmtiferðum skólans. Hefði
slíkt ekki þótt sæmandi. Svo
strangt var almenningsálitið og
reglan í þeim föðurhúsum. Og
var það áreiðanlega öllum til
góðs.
í Askov var mikið og blómlegt
kirkjulíf, og myndaði skólinn og
sveitin umhverfis hann kjör-
söfnuð (Valgmenighed) eins og
það er kallað á dönsku. Var mjög
vandað til prestsins, því það var
ekki vandalaust að vera prestur í
Askov. Þar voru kritiskar tung-
ur, eins og gefur að skilja í svo
stórum hóp, en þó engar fjand-
samlegar kristindóminum. Meira
að segja komu þeir, sem sögðust
vera fríhyggjumenn, til morgufi-
söngs og heyrðu Faðirvorið beðið,
þennan látlausa en mikla sam-
nefnara allra kristinna manna,
hvað sem þá annars skilur eða
greinir á um.
Margir merkir menn hafa á
liðnum tímum gist Askov, bæði
fræðimenn, skáld og stjórnmála-
og kirkjuleiðtogar danskir og er-
lendir, og flutt þar fyrirlestra,
eins og gefur að skilja um svo
stóran og þekktan skóla. Yrði of
langt mál að telja alla þessa
menn upp. Þó vil ég geta þess, að
okkar ágæta þjóðskáld, séra
Matthías Jochumsson, gisti eitt
sinn skólann og var mikill vinur
og aðdáandi frumherja hans og
þess, sem hann hafði þar séð og
heyrt. En persónulega er mér
minnisstæðust heimsókn Haralds
Höffdings prófessors, hins merka
heimspekikennara Hafnarhá-
skóla. Þegar hann kom, fagnaði
skólakórinn honum með söng, og
var hinn frægi menntamaður svo
hrifinn, að hann skrifaði heim
til Hafnar, að hann vildi helzt
dvelja áfram með skólaæskunni
í Askov. Voru menn auðvitað upp
með sér af slíku lofi frá svo þjóð-
kunnum manni.
Þannig var þá skólalíf í Askov
í stórum dráttum í skólastjóra-
tíð Jakobs Appel, eða á áratug-
unum 1910—1930. Er þó auðvitað
mörgu sleppt, sem yrði of langt
mál að nefna. Einu má þó ekki
sleppa, þegar íslendingum er
sagt frá skólalífi í Askov á þeim
tíma, sem hér um ræðir; það er
dansk-íslenzka heimilinu í skóla-
bænum, en það var heimili þeirra
heiðurshjóna Margrethe Löbner
Jörgensen og manns henn-
ar, Jörgensens kaupfélagsstjóra
í Askov. Það heimili var einstakt
að gestrisni, og þangað voru ís-
lendingar í Askov velkomnir svo
að segja alla daga og áttu þar
marga gleðistund. Þar sáu þeir
svip af landi sínu, glæsilega
mynd af Vatnajökli yfir hljóð-
færinu, og þar voru sungin ís-
lenzk sumarljóð, eins og „Sól-
skríkjan“, „Nú vagga sér bárur“,
„Fuglar í búri“ og fleiri. — Frú
Jörgensen var hámenntuð kona
og var snemma hjrifin af ís-
lenzkunni og íslenzkum bók-
menntum eins og hinn frægi
landi hennar, Rasmus Kristján
Rask forðum. Skildi hún og las
íslenzku til hlítar og þýddi
fyrsta þátt „Heiðarbýlisins" og
„Borgir“ eftir Jón Trausta á
danska tungu. Ást sína á landi
og þjóð sýndi hún svo með því
að gera íslendingum í Askov allt
það gott, sem hún gat. Hún hlaut
þá ánægju að sjá ísland, sem
hún unni svo mjög, sumarið 1920
í boði Sambands íslenzkra sam-
vinnufélaga, og á Sambandið
vissulega þakkir skilið fyrir að
hafa sýnt henni þann sóma.