Heima er bezt - 01.09.1965, Side 2

Rannsóknir í þágu
atvinnuveganna
LOKAGREIN
Eitt af mörgu, sem betur mætti fara í atvinnulífi voru,
er útflutningur afurða landsins. Þrátt fvrir tækni aldar
vorrar, flytjum vér enn mikinn hluta af framleiðslunni
út hálfunninn eða óunninn og láturn öðrum þjóðum
eftir að fleyta rjómann af hagnaðinum af þeim, með
því að breyta þeim í dýra, fullunna vöru. Engum, sem
liugsar þetta mál, blandast hugur um, að þetta er óvið-
unandi ástand. Þjóðinni fjölgar ört, og sífellt þarf að
sjá fleiri vinnandi höndum fyrir verkefnum. Hráefnis-
lindir landsins, hafið og gróðurmoldin, eru fjarri því
að vera ótæmandi. Þótt vafalaust megi auka afurðir
þeirra frá því sem nú er. Oss er því lífsnauðsyn, að
flytja út vinnu landsmanna, í fullunnum varningi. En til
þess svo megi verða þarf rannsóknir og kunnáttu. Enn
ber að sama brunni, að rannsóknir vegna atvinnuvesra
vorra eru grundvöllur þess, að þjóðin megi aukast og
henni líða vel efnalega. Og þótt íslendingum tækist á
sinni tíð, allt um fátækt og vesaldóm að halda við merki-
legri menningu, eru þeir tímar nú liðnir. Og vér megum
vera þess fuilvissir, hversu haldnir sem vér erum af
rómantískum hugsjónum, að íslenzk menning og sjálf-
stæði mun koðna niður jafnskjótt og vér fáum ekki
haldið til jafns við aðrar þjóðir á sviði atvinnu- og efna-
hagsmála. En til þess þarf fyrst af öllu þekkingu. Ég er
þess fullviss, að eftir svo sem eina öld, ef til vill fyrr,
verða niðjar vorir steini lostnir yfir þeirri villimennsku
og fákunnáttu vorrar kynslóðar að hafa ausið upp
milljónum smálesta af fiski til þess eins að brevta hon-
um síðar í skepnufóður eða jafnvel í áburð í sveltandi
heimi. Með hverju ári sem líður eykst matvælaþörf
mannkynsins. Það er því ekki einungis málefni vort
einna, hvað gert er við þau matvæli, sem vér öflum úr
djúpurn hafsins. Það er alþjóðlegt ntál. En þótt menn
furði þetta í framtíðinni, verða þeir þó ef til vill enn
meira undrandi yfir að heyra, að vér höfum eftir-
látið erlendum mönnum það starf, sem oss bar sjálfum
að vinna. Ég mun ekki taka fleiri dæmi, því að ég tel
mig hafa bent á nægilega margt til þess að sýna og
sanna, að vér megum ekkert til spara í því efni, að
rannsóknir þessar megi verða sem víðtækastar. Þær
hljóta jöfnum höndum að fjalla um rannsóknir á nátt-
úru lands vors og tæknimöguleikum til að nýta þau
gæði sem vér eigum, en jafnframt þeim verður að fylgja
hagrannsókn. Þetta verður allt samanslungið, og enginn
þátturinn má bila.
Vér fögnum nú endurheimt handrita vorra úr útlegð
þeirra í dönskum söfnum. Er það mjög að vonum, þar
sem hér er um að ræða hinn dýrsta þjóðararf vorn. Eins
og vænta ntá búum vér oss undir að veita þeim verðuga
viðtöku, og að kosta miklu fé til varðveizlu þeirra og
rannsókna. Enginn mun telja slíkt eftir.
Margt er rætt um að setja á stofn sjónvarp, sem kost-
ar hundruð milljóna, og verður þungur árlegur skattur
á þeim, er það nota. Enda þótt ýmiskonar annarleg sjón-
armið hafi blandazt inn í þetta sjónvarpsmál, mun þó
eitt vera nokkurnveginn víst. Þeir, sem sjónvarpinu hafa
kynnzt af eigin raun, vilja ekki missa það, og eru fúsir
til að leggja á sig býsna hátt skattgjald, til að halda því
og fá meira.
Fjarri sé mér að amast við fjárveitingum til rannsókna
á handritum vorum og íslenzkum fræðum. Ekki sé ég
heldur ástæðu til að reka hornin í þá menn, sem óska
þess munaðar að hafa sjónvrarp í húsum sínum, og ótal
margt fleira mætti telja upp af menningarmálum og
lífsþægindum, sem vér bæði veitum oss og viljum ekki
missa fyrir nokkurn mun. Sumt af því er og þess eðlis,
að vér getum naumast án þess verið, ef vér viljum teljast
menningarþjóð.
En um leið og vér veitum oss þessi lífsins gæði, skul-
um vér minnast þess, að ekkert af þessu fáum vér veitt
oss, nema atvinnu- og efnahagslíf vort standi í blóma. Ef
vér höfum ekki í augnablikinu fé til allra þeirra hluta,
sem hugur vor girnist, eða vér þurfum að láta vinna,
þá virðist einsætt að beina kröftunum fyrst og fremst
að þeim hlutum, sem eru hornsteinar undir allri þjóð-
félagsbyggingunni. Og hvort sem vér viljum horfast í
augu við staðreyndirnar eða ekki, verður því ekki
haggað, að tilvera og hagur þjóðarinnar hvílir á ræktun
jarðarinnar, öflun fiskjar og hagnýtingu orkunnar, sem
landið á. Og þessir hlutir verða ekki nýttir að fullu
nema með rannsóknum og þekkingu.
Oft er rætt um það, að vfirbygging þjóðfélags vors
sé of stór og kostnaðarsöm. Of margir menn flýi fram-
leiðslustörfin, til þess að vinna hin svonefndu fínu störf.
Nokkuð er satt í þessu. Vér erum ofhlaðnir af skrif-
stofubáknum, alltof margir taka uppeldi sitt af því að
deila vörum meðal fólksins, alltof margir ganga með þær
grillur, að þeir séu listamenn, og að list þeirra eigi að
314 Heima er bezt