Heima er bezt - 01.05.1976, Blaðsíða 21

GISLI HOGNASON, LÆK, HRAUNGERÐISHREPPI:
Grái
ann var steingrár, sex vetra gamall, með
stærstu hestum, fætur grannir, bógar skásett-
ir, hálsinn langur, hátt settur og grannur við
höfuð, sem var frekar smátt. Ennið dálítið
kúpt. Augun dökk, vel sett og geisluðu þau af festu og
athygli. Eyrun fram og uppstæð og bentu þau einnig
til mikils jafnvægis í skaphöfn. Faxið mikið, ldofið að
miðju og fór vel. Hann var sannarlega augnayndi grái
fohnn, og bar af flestum sínum jafnöldum. Og þrátt
fyrir að gangur hans væri að mestu brokk, var það svo
svifmjúkt og létt, að unun var að sitja hann. Þó vissi
ég, að hann réð yfir hýru spori, en hann var mér ekki
eftirlátur með það, enda ekki fast eftir leitað.
Allur minn veraldlegi auður var grái folinn og reið-
tygin. í fylgd með honum fann ég þó hvorki til fá-
tæktar né smæðar. „Ég var kóngur um stund,“ kórónu-
laus átti ég ríki og álfur.
Það var síðasta vika maímánaðar og vorið var gott,
nægur gróður, sólfar og hiti og smáskúrir, en mikið
snjóbráð til fjalla. Vorverkum var lokið, og því stund
milli anna. Fyrir löngu hafði ég ákveðið að heimsækja
foreldra mína næsta sunnudag, en þau bjuggu í annarri
sveit, austan ár, á efsta bæ hreppsins vestanvert, næst
öræfuhum.
Á næsta bæ við ána var bróðir minn vetrar- og vor-
maður, og hafði ég hugsað mér að fá hann með mér
heim þennan dag.
Og sunnudagurinn kom með sólskin og sunnanþey, en
einhvern óljósan grun setti að mér, ef til vill var það
vegna árinnar, gat það hugsast að hún væri nú ekki
fær? Hún var alitaf mesta forað, stórgrýtt, straumþung
og vöðin tæp. Víðast rann hún í djúpum gljúfrum, er
slitnuðu sundur af snarbröttum grasbrekkum, þöktum
blómskrúði og hvönn. Sums staðar var farvegur hennar
aðeins bergsprungur, þar sem vatnið geistist fram með
þungum gný og soghljóðum, en fram af þessum berg-
göngum myndaði áin víða lygna hylji, djúpa, með
straumhringiðum og brotum fram af, og svo fiúðtr og
hávaðar fram í næsta hyl. Oftast voru vöðin valin á
þessum brotum fram af hyljunum og vanalega skárst í
botninn.
Hann var léttstígur grái folinn, eins og hann vildi
þóknast mér sérstaklega í dag, með því að eftirláta mér
folinn
óumbeðið sitt fagra og sviflétta brokktölt. Faxið lék í
bylgjum við reistan hálsinn, er hann lék sitt fagra hófa-
spil á hörðum valllendisbökkum — í áttina heim. í
brjóstum okkar beggja virtust vaka sömu kenndir —
heimþrá.
Okkur skilaði fljótt yfir frón og vorum árla dags
komnir til bróður míns, sem gat þó ekki komið með,
sökum anna, en ætlaði að ganga með mér niður að
ánni, og sjá hvernig mér reiddi af.
Við héldum að ánni, en ég teymdi gráa folann, sem
gekk léttum, öruggum skrefum við hlið mér, og frísaði
öðru hvoru. Var það fyrirboði?
Stórikambur gnæfði hátt austan ár, hann var grasi
vafinn allt frá ánni upp að þverhníptu hamrabelti, sem
myndaði keilulaga hettu efst á þessu sérkennilega fjalli.
Hér skildu leiðir okkar bræðra. Ég ákvað að komast
yfir ána, en að öðrum kosti snúa við, ef ég teldi hana
ekki færa, en bróðir minn ætlaði að hinkra við á brún-
inni, og sjá hvernig mér reiddi af. Ég skásneiddi brekk-
una niður að ánni, sem var allt annað en árennileg, mó-
rauð af framburði, og kembdi af báru í hallanum fram
af vaðinu, þar sem hún rann í miklum streng, og var
afar stórgrýtt, alla leið fram í næsta hyl, Vogshyl.
Ég sté á bak gráa folanum, hann virtist óhræddur, og
lagði tafarlaust í ána, sem dýpkaði ört, og var ég ekld
nærri kominn út í miðja á, þegar mér varð ljóst, að
þetta var ófæra, sem ég var að leggja út í, og beitti
hesdnum meira upp í strauminn og ætlaði að snúa við,
en er straumþunginn kom á síðu folans við snúninginn,
losnaði hann við botn og straumröstin kastaði honum
út í mesta vatnsflauminn. Mér varð strax ljóst, að það
var vonlaust að hugsa sér að ná landi fyrr en fram í
vogshyl, ef við kæmumst lifandi þangað, fram alla
straumröstina í stórgrýtinu. Hann rétti sig strax við á
sundinu grái folinn, var æðrulaus og virtist skynja að-
stæður, sundtökin fumlaus og örugg og hesturinn létt-
ur á sundinu. Ég reyndi aðeins að halda honum réttum
undan straumi, með mjúku taumhaldi, og einnig að
verjast því að hann kaffærðist, er hann barst yfir stærstu
björgin, sem aðeins sáust af straumkastinu sem á þeim
braut. Þannig bar okkur óðfluga fram. Folinn tók að-
eins einu sinni niðri, er hann lenti á stórum kletti í miðj-
um hávaðanum, en hann rétti sig strax aftur við á sund-
Heima er bezt 165