Heima er bezt - 01.05.1976, Blaðsíða 23

ÞORSTEINN STEFANSSON:
Framtíéin nullna
Síðastliðið haust kom út íslenzk skáldsaga, sem á sér nokkuð
óvanalegan feril. Nefnist hún „Framtíðin gullna“, en höfundur-
inn, Þorsteinn Stefásson, hefur verið búsettur í Danmörku um
langt árabil og þar kom bókin fyrst út. Hlaut hún hinar beztu
viðtökur og höfundurinn var heiðraður með H. C. Andersen
bókmenntaverðlaununum. Næst var bókin gefin út í Englandi
af hinu heimskunna bókaforlagi Oxford University Press og
hlaut ágæta dóma. Þá verður bókin gefin út í Þýzkalandi hjá
Verlag Herder, Freiburg og í U. S. A. hjá Thomas Nelson,
New York. „Heima er bezt“ vOl kynna lesendum sínum þessa
ágætu skáldsögu og birtir hér fyrsta kafla sögunnar.
/ f .
slenzkur sumarmorgunn. Sólin er nýkomin upp.
Döggin glitrar á grasi og hagablómum. Áin hlykkj-
ast niðandi fram eftir dalnum. Beggja megin sjást
dreifðir bóndabæirnir: hvít hús með dökkleitum
þökum, sem reykurinn liðast frá upp í tært morgun-
loftið. Túnin umhverfis eru orðin bleikgul að lit; það
bendir til, að haustið sé í nánd. Efra getur að líta rauð-
brúnar fjallshlíðar; þarna vex lyngið og birkikjarrið.
Þar fyrir ofan sleppir gróðrinum, en gráleitir fjalla-
tindarnir gnæfa við himin í einmanalegri tign. Til
vesturs blasir við hafið, eyjar og nes. í norðri rísa fjöll-
in sveipuð bláleitri móðu.
Roskinn halur kemur gangandi upp með ánni; hann
er klæddur brúnum buxum og bláum vaðmálsjakka.
Bakið er álútt og knén bogin. Hann ber ferðapoka.
Hann hefir girt buxurnar ofan í sokkana, og íslenzku
leðurskórnir hans virðast óhemju stórir í hlutfalli við
hann sjálfan, en hann er fremur lítill vexti. Maðurinn er
orðinn rennblautur af að ösla gegnum döggvott grasið
á engjunum og vatnið bullar upp með skóvörpunum
við hvert fótmál. Andlitið er kafrjótt, og svitinn perlar
af jafnrauðum skallanum. Við og við lyftir hann vinstri
hendi, sem hann heldur á húfunni sinni í, og þurrkar
sér um ennið. Augu hans hvarfla inn eftir dalnum. Ekki
þó til þess að virða fyrir sér náttúrufegurðina. Hann
kærir sig kollóttan um hana. Ferðapokinn, sem er fullur
af bókum, hvílir þungt á herðum hans, og ennþá er
drjúgur spölur heim að Fossi, bænum, þar sem hann
ætlar fyrst að bjóða þær. Úr vatnsbláum, útstæðum
augum hans má lesa sérkennilegt sambland — sársauka,
tortryggni og ótta, en um leið þrjózku, já, næstum
óskammfeilni. Hann staðnæmist skyndilega og leggst
endilangur á árbakkann. Með annarri hendinni styður
hann við pokann á baki sér, en grefur hinni djúpt mður
í mosavaxinn bakkann til þess að halda jafnvæginu.
Höfuðið teygist lengra og Iengra niður, svo að æðarn-
ar á sinaberum hálsinum þrútna og stríkkar á hverjum
andlitsdrætti, og nú slokar hann vatnið í sig úr ánni.
Hann rís hægt á fætttr og strýkur með annarri hendinni
yfir magann, tekur með hinni fyrir brjóst sér, dregur
djúpt andann og stynur.
Síðan heldur hann áfram með ánni upp dalinn.
Bærinn Foss stendur á bak við grýttan ás og dregur
nafn sitt af fossi í ánni. Húsið er gamalt, byggt úr
timbri, með rauðu bárujárnsþaki, en hvítmáluðum
tjörupappa á hliðunum. Lágreistur skúr, hlaðinn úr
torfi og grjóti, stendur við annan gafl þess. Hvíta máln-
ingin á húsinu er víða skellótt, og fáeinir naglar standa
út úr tjörupappanum, þar sem hanga þrjár endur með
blóðuga hálsa og nokkrar fiskspyrður. Bak við bæinn
er grasivaxinn torfkofi og hlaða. Á kofanum er aðeins
eitt lítið gluggaop, og þar inni situr grábröndóttur
köttur og nýtur sólskinsins. Hann bíður rólega mjalta-
tímans; því að þetta er fjósið. Enn er þó langt til mjalta,
og kyrrð yfir öllu á bænum, utan bláleitir reykjarhring-
irnir, sem liðast upp um reykháfinn. Á skúrþakið við
húsgaflinn, undir tveim opnum gluggum, hafa verið
látin gúmmístígvél, til að þurrka þau innan. Allt um
kring er hólótt túnið, og á víð og dreif á því nokkrar
gulleitar heysátur. Neðst í túnjaðrinum sést maður, sem
er á hreyfingu fram og aftur. Það er Ásvaldur, bónd-
inn á Fossi. Hann stendur þarna í óræktarsmáþvfi og er
að slá síðustu spilduna á þessu sumri. Stundum lýtur
hann niður til þess að taka upp steinvölur, sem ljárinn
hefir rekizt á, og kastar þeim út fyrir girðinguna. Svo
heldur hann áfram að láta ljáinn renna gegnum grasið í
dældunum og kroppar samvizkusamlega hvert strá af
þúfnakollunum. Þetta krefst mikillar leikni og þolin-
mæði. En Ásvaldur ætlar ekki að skilja neitt gras eftir
innan túngirðingarinnar — enda þótt sonum hans finnist
sjálfsagt ekkert eftir þar lengur. „Því oftar sem borið
er niður, því fleiri verða stráin í hlöðunni“, er uppá-
haldsorðtak Ásvaldar, og hann keppist við ótrauður. Af
og til neyðist hann þó til þess að stanza, meðan hann
brýnir ljáinn. Hann lítur snöggt heim að bænum, í
hvert sinn sem hann er búinn að því; það er bersýnilegt,
að eitthvað amar að honum.
Heima er bezt 167