Heima er bezt - 01.05.1976, Blaðsíða 17

komustöðunum, ungar stúlkur, er líta vilja kyndarann
með seiðfögru augun og bjarthlýja brosið.
Sumarið 1909 gat Haugen loks tekið sér nokkurra
mánaða frí til þess að efna loforð sitt við ömmu sína.
Hann ferðaðist til ítalíu í leit að frændum sínum,
Marcellounum. Hann fann þessa aðalsætt í Feneyjum,
fína menn og stórláta, er engan áhuga sýndu óvæntum
ættingja í snjáðum ferðafötum. Hann hreifst ekki held-
ur af þeim, og bað þá í huganum vel að lifa. Þar með
hafði hann efnt loforðið við ömmu sína og sannfærst
um, að hún hafði sagt satt, og nú ákvað hann að kalla
sig Marcello Haugen, er hann kæmi heim aftur. — Til
þess að gera sér meira úr ferðinni brá hann sér til
Rómar, og svo fór, að þar varð hann peningalaus.
Greiðvikinn landi hans lánaði honum þá eitt hundrað
krónur, og nú lagði hann leið sína heim, fyrst vestur
á bóginn til Frakklands. Þá fór hann um Monte Carlo.
Hann fýsti að koma þar inn í sjálft spilavítið, en fékk
ekki inngöngu sökum fátæklegs útlits síns, fyrr en með
aðstoð norska sendiráðsins. Þar settist hann við eitt
borðið og fylgdist með spilunum. Innan stundar varð
honum ljóst, að hann sá allt, sem hann þurfti að sjá, til
þess að hafa úrslit spilanna í hendi sér. Nú greiddi hann
það sem hann þurfti með sínum síðasta skildingi og
hóf svo leikinn. Og hann vann og vann. — Að stundu
liðinni réð hann að hætta og taka tiltekna lest til
ákvörðunarstaðar. Hann víxlaði peningunum, og allir
vasar urðu troðnir seðlum. Þegar hann kom á járn-
brautarstöðina, var lestin farin, og rétt í því barst
fregn um, að henni hefði hlekkst á og alvarlegt slys
orðið á farþegum. Þá fékk Haugen taugaáfall. Ekki
vegna slyssins sjálfs, heldur vegna þess, að hann hafði
ckki séð það fyrir, en það fannst honum hefði átt að
vera samkvæmt reynslu. Hafði fjarsýnishæfileikinn
raunverulega yfirgefið hann? — Hann leigði sér her-
bergi í litlu hóteli í Monte Carlo, tók peningana úr
vösunum, henti þeim á borðið og fleygði sér í rúmið
í öllum fötum. Hann var dauðþreyttur, en gat ekki
sofnað. Samviskubitið sagði til sín. Eftir stundarhvíld
reis hann á fætur, tróð peningunum aftur í vasana og
skundaði í spilasalinn. Þar settist hann aftur að spilum,
og nú án þess að beita fjarsýninni. Hann vann og tap-
aði á víxl, en smátt og smátt grynntist þó í vösum
hans, þar til lítið var eftir, aðeins nauðsynlegur farar-
eyrir heim. Þá stóð hann upp. Samviskan var komin í
lag.
Eftir heimkomuna tók Marcello Haugen, eins og
hann kallið sig nú, upp sína fyrri iðju og háttu. Hagur
hans fór vaxandi. Blöð gerðu sér tíðrætt um hann, og
furðusögur gengu um lækningar hans og úrlausnir.
Hann rækti starf sitt sem kyndari með fyllstu alúð og
var vel séður af félögum sínum sem áður. Nú notaði
hann hverja stund, sem gafst frá strangri vinnu, nauð-
leitarmönnum til liðs. Hann var trúhneigður maður og
mat sjálfstjórn og heiðarleika öðru meira. Nokkuð
þreytti hann ágengni blaðamanna og forvitinna ein-
staklinga, er vildu reyna hann og leituðu til þess vmissa
bragða. Honum veittist auðvelt að sjá þá í gegn og vís-
aði þeim flestum á bug. Sagt er, að eitt sinn hafi hann
ráðlagt ungri stúlku, er hann skildi að kom af forvitni
einni saman, að hún skyldi nú heldur ganga heim og
skipta um nærklæði, en gera gys að sér, þótt hann kæmi
óhreinn heim frá heiðarlegri vinnu.
í árslok 1913 fékk Marcello Haugen ársorlof til utan-
landsfarar á ný. Um jólin dvaldi hann í Róm, en leit-
aði brátt norður í Mið-Evrópu, þar sem hann dvaldi á
ýmsum stöðum hina örlagaþrungnu mánuði 1914, þeg-
ar heimsstyrjöldin fyrri var að brjótast út. Fátt eitt er
vitað um það, sem á daga hans dreif þá, en ljóst er, að
einnig þar eru dularhæfileikar hans þekktir, og að af
honum er vænst furðulegra hluta. Kunnugt er, að tví-
vegis nær hinn gamli Austurríkiskeisari, Frans Jósef,
honum á sinn fund með mikilli leynd og undir vernd
lífvarðar. Viðræður þeirra leiddu til þess, að keisarinn
bað Haugen að gerast persónulegur ráðgjafi sinn og
bauð honum veglega höll til íbúðar, ef hann vildi setjast
að í Austurríki. Ekki þekktist Haugen það.
Litlu síðar var hann beðinn að koma til Berlínar, þar
sem æðstu menn þýska hersins sátu á rökstólum. í höll
þeirri, sem hann var leiddur til, mætti hann fyrst her-
foringja nokkrum, er hélt einhverju, í annarri hendi
að baki sér, og bað Haugen gera grein fyrir, hvað það
væri. Haugen sagði, að það væri steinn og tók jafnframt
fram stærð hans, lögun og þyngd og af hvaða berg-
tegund hann væri. Þá var honum fylgt inn í stóran sal,
þar sem hershöfðingjarnir sátu, og sjálfur Hindenburg
skipaði forsætið og bar fram spurningar.
Fyrst var Haugen spurður um, hvort árekstur sá, sem
þegar var orðinn milli austurríkismanna og serba,
mundi breiðast út. „Já, og það veltur ekki á mánuðum
eða lengri tíma, aðeins dögum eða vikum,“ sagði Haug-
en. Næst var hann spurður, hvort hann gæti nokkuð
séð fyrir, hvað styrjöld þessi breiddist mikið út, stæði
lengi, og hver yrðu endalok hennar. Ekki er kunnugt,
hverju hann svaraði. En sagt er, að það hafi verið þögull
og þungbúinn hópur, sem hann kvaddi að loknum
fundi. Innan fárra daga var heimsstyrjöldin fyrri skoll-
in á af fullri alvöru.
Ekki verður gengið framhjá einu, sem kom fyrir
Marcello Haugen þetta vor. Hann var þá staddur á
járnbrautarstöð í Austurríki, ásamt vini sínum norsk-
um, Frank Fadum. Þar tóku þeir tali unga, laglega
stúlku. Skyndilega fer Haugen að gera grein fvrir,
hver hún sé, hvar hún eigi heima og hvernig þar sé um-
horfs. Unga stúlkan varð mjög undrandi og varð að
viðurkenna, að allt þetta væri nákvæmlega rétt. Hún
hét María Agnes og var greifadóttir. Faðir hennar var
ekkjumaður og bjuggu þau í nafnkenndu setri við
Dóná.
Þetta varð til þess að Haugen var boðið þangað, og
þau María Agnes urðu mjög heilluð hvort af öðru.
Ekki leiddu þau kynni þó til hjónabands. Hann hvarf
heim, er stríðið braust út, og um þessar mundir var
hann líka í tygjum við aðra konu, sem ól honum dótt-
ur. En sambandi hans og Maríu Agnesar var ekki þar
með lokið. Hann hjálpaði þeim feðginum í nauðum
Heima er bezt 161