Heima er bezt - 01.05.1976, Blaðsíða 6

Eldra fjósið og hlaðan á Efri-Dálksstöðum (byggt 1949).
en kona hans og móðir mín voru systkinadætur. Jæja,
sagði fólkið þegar þetta var allt komið í kring, þetta var
eina ráðið. En það benti bara enginn mér á ráðið. Þetta
er nú sannleikurinn. En þetta hafði dálítil áhrif að
öðru leyti en því að ég fékk jörðina. Það var farið að
líta á mig sem fjármálamann. Þú veist hvað oft þarf
lítið til að breyta áliti fólks á einhverjum. Þetta var nú
sagan um hvernig ég festist hérna, en ósagt skal ég
látið, hvort ég hafi gert rétt eða rangt. Að því hefi ég
oft spurt sjálfan mig, en mig langaði aldrei til annars
en verða bóndi.
— Segðu okkur nú eitthvað frá búskaparháttum þín-
um eftir að þú hafðir farið svo sögulega af stað.
— Svalbarðsströnd þótti um síðustu aldamót einhver
lélegasta sveit Þingeyjarsýslu. Þar var hvergi engja-
blettur, en hún lá vel við ræktun. En það var útvcgi að
þakka, að hér var alltaf góð líðan. Fyrstu árin, sem ég
var hérna, hafði ég alltaf framfæri af sjónum öðrum
þræði. Og ekki nóg með það, menn komu austan úr
Fnjóskadal og fengu hjá mér fisk, eða ég léði þeim
bát, og sóttu þeir sér í soðið um helgar. Hér var því
alltaf nægilegt að borða, sem ekki var nú alls staðar
á þeim árum.
Eins og ég sagði áður þá fargaði ég fénu, en tók að
leggja stund á að fjölga kúm, og um nokkurra ára
skeið hafði ég þann hátt á að selja smjör, skyr og egg
til Akureyrar, og fór með þær afurðir einu sinni í viku,
allt þar til Aljólkursamlagið tók til starfa. Ég seldi þetta
í hús og hafði ágætis konur, sem önnuðust útsölu fyrir
mig, og þær voru blessaðar óánægðar, þegar ég hætti.
— Nú en einhverntíma hefirðu tekið til höndunum
við ræktunarmálin.
— Já, auðvitað var ekki um annað að gera en auka
ræktunina jafnframt því sem kúabúið stækkaði, enda
var um þær mundir að gerast bvlting í ræktunarmálum
hér sem annars staðar. Þegar ég hóf sjálfstæðan búskap
1922 var túnið mælt og var þá 5,17 ha., en ég býst við
að hafa þá verið búinn að rækta hátt á aðra dagsláttu.
Núna er h ð ræktaða land á milli 45 og 50 ha. Svo er
búið að þurrka allt landið upp undir fjall, og það er
hægt að rækta það allt upp undir cfstu brekku.
Nýja fjósið á Efri-Dálksstöðum, sem rúmar 80 gripi.
— En kartöflurnar, sem Svalbarðsströndin var fræg
fyrir, eitthvað hefir þú átt þar hlut að máli?
— Þegar ég kom hingað út eftir unglingurinn, var
sagt að Efri-Dálksstaðir væru eina jörðin á Svalbarðs-
strönd, sem ekki væri hægt að rækta kartöflur, Neðri-
Dálksstaðir væru aftur ein besta jörðin til þeirra hluta,
en þar var þá búið að leggja garðinn niður. Þegar móð-
ir mín heyrði þetta varð hún undrandi, en hingað kom
kona, systir Jóns Guðmundssonar timburmanns á Ak-
ureyri, og hún byrjaði kartöflurækt hér. Árið 1925 kom
svo Halldór Albertsson og keypti jörðina Neðri Dálks-
staði, ákaflega framtakssamur maður. Hann sá þegar,
að kartöflurækt mundi vera arðvænleg, og hóf hana í
stórum stíl. Og síðan breiddist þetta út. Annars er
jarðvegi þannig háttað, að á mörkunum er, að hér eigi
að stunda kartöflurækt, en hér er úrvalsjörð til gras-
ræktar, því að varla bregst hér spretta. Góðæri var í
kartöfluræktinni á árunum 1940—1950, og stunduðu
menn hana mikið þá, að vísu komu léleg ár, og komist
hefi ég að þeirri niðurstöðu, að við hefðum aldrei átt
að fara út í þessa kartöflurækt.
— Er þá kartöfluræktin að leggjast niður?
— Já, samanborið við það sem áður var, en hún hefir
flutst út í Höfðahverfið.
— Hér eru miklar byggingar, einhverntíma hefir þú
tekið þar til höndum?
— Þegar við komum hingað var hér stórt timburhús
en hjallur. Líklega hefir ekki verið meiri húsakostur í
sveitinni nema í Tungu og á Þórisstöðum. Ég bvggði
íbúðarhúsið 1937, en svo var byggt við það 1956 og
býr Kristján sonur minn þar. Húsið er tvær hæðir 140
m2 Fjós byggði ég 1949 fyrir 32 gripi, en nýja fjósið,
sem er nýreist rúmar 80 gripi. Svo er kálfafjós og hlaða
fyrir 4—5000 hesta. Kristján sonur minn hefir nú tckið
við búskapnum, en ég hefi látið jörðina með því skil-
yrði að ég eyddi hér æfikvöldinu. Ég vil ekki fara á
gamalmennaheimili.
— En hvenær kvæntist þú?
— Það var 1928. Kona mín er Friðrika Kristjánsdótt-
ir fædd 9. júní 1902. Foreldrar hennar voru Kristján
Sæmundsson og Kristín Jónsdóttir í Narfastaðaseli.
150 Heima er bezt