Heima er bezt - 01.06.1996, Síða 6

Bernskan
„Ég er fædd í Stóradal, Svínavatnshreppi, í Austur-
Húnavatnssýslu, þann 17. október 1945, um kaffileytið.
Foreldrar mínir eru Guðfinna Einarsdóttir fædd 19. des-
ember 1921 og Jón Jónsson fæddur 11. apríl 1912 og d.
14. október 1965. Faðir minn var frá Stóradal. Móðir
hans var Sveinbjörg Brynjólfsdóttir, ættuð frá Eyrar-
bakka, og faðir hans, Jón Jónsson frá Stóradal. Foreldrar
móður minnar voru Þóra Valgerður Jónsdóttir og Einar
Guðmundsson. Hún var fædd á Fáskrúðsfirði en hann
var úr Þingvallasveitinni. Þau bjuggu í Reykjavík.
Astæðan íyrir því að móðir mín kom í Húnavatnssýsl-
una var sú að hún kom í Kvennaskólann á Blönduósi,
kynntist föður mínum og fór ekki aftur. Þær voru nokkuð
margar stúlkurnar, sem komu í Kvennaskólann á þessum
árum, kynntust þar mönnum sínum og settust að. (Þetta
var nokkur konar „miðlun“. Það fjölgaði kannski í sveit-
unum aftur ef þessar „miðlanir“ væru endurreistar.)
Við erum fimm systurnar, ég er elst en hinar heita:
Sveinbjörg Brynja, Sigurbjörg Þórunn, Margrét Rósa og
Elínborg Salóme.
Mér finnst þegar ég hugsa til baka til bernskunnar, að
alltaf hafi verið gott veður og lífið ánægjulegt. Auðvitað
komu hríðar og slagveður en við nutum þess líka að vera
úti í hvaða veðri sem var. Það var stórt heimili í Stóradal,
tvíbýli og mikill samgangur á milli. Við bjuggum í stór-
um torfbæ, byggðum 1884, en hann brann þegar ég var
15 ára.
Bruninn í Stóradal
Faðir minn var að kenna á bíl vestur á Reykjaskóla þeg-
ar þetta gerðist. Við Sveinbjörg systir mín höfðum her-
bergi uppi á lofti, en einhverra hluta vegna þá vildi
mamma að við svæfum niðri þessa nótt. Það varð okkur
til lífs. Stór hluti bæjarins var brunninn þegar mamma
vaknaði við lætin í hundunum. Hún rétt komst til að
vekja fólkið og hringja neyðarhringingu. Þá var sveita-
sími og ein löng hringing var neyðarkall og allir sem
gátu, komu til hjálpar. Þessa nótt voru 10 manns heima
og urðu sumir að fara út um gluggana. Það var brunninn
allur sá hluti bæjarins sem enginn svaf í. Tveir hundar
brunnu inni, það var ekki möguleiki að ná þeim.
Við misstum mest allt okkar þama. Þá átti ég eina bláa
peysu með grænlensku munstri og gati á olnboganum,
gallabuxur, strigaskó og nærbuxur. Annað var það ekki.
Það var ekkert samráð haft um hverju ætti að reyna að
bjarga en allir reyndu að grípa með sér það sem var óbæt-
anlegt, bæði muni og bækur. Við hoppuðum inn og út um
gluggana til að reyna að bjarga einhverju, hvergi var hægt
að fara inn um dyr. Slökkviliðið kom líka en þá var allt
bmnnið. Bærinn var allur viðarklæddur að innan og
brann því mjög fljótt.
Æskumyndir af
Þóreyju.
Mamma henti út
Flateyjarbók, sem
er geysilega stór og
þung og er enn í
Stóradal. Margt af
bókunum sem
náðust voru ónýt-
ar, brunnar að
hluta til. Við
hoppuðum inn og út til að
reyna að ná einhverju, sem var auðvitað vitleysa og
á ekkert skylt við hugrekki. Við einfaldlega hugsuðum
ekkert um hættuna sem var því samfara.
Eitt af því sem ég náði, var útskorin hilla, sem amma
átti. Hún var skrúfuð föst á panilvegg með þremur skrúf-
um, en mér tókst að brjóta hana frá og hluti af panilnum
fylgdi með. Þessi hilla var skorin út af Ríkharði Jónssyni
og var afmælisgjöf frá sveitungunum til ömmu minnar,
en nú prýðir hún vegginn hér hjá mér. Þarna brann mikið
af ómetanlegum gripum. Ég fann ekki til ótta meðan á
þessu stóð. Það var ekki fyrr en á eftir sem ég fór að
hugsa. Það kemur óneitanlega fát á fólk þegar það vaknar
við það að allt er að brenna í kringum það og allt á kafi í
reyk.
202 Heima er bezt