Heima er bezt - 01.06.1996, Side 20

irvöld höfuðstaðarins, laus við þessa
glórulausu fátækt, sem var hlutskipti
hans á þessum árum. Og hestlaus
varð hann ekki lengi á ferð sinni.
Hann mætti á leiðinni manni, sem
skuldað honum 30 ríkisdali fyrir
óseld rímnaeintök, og tók af honum
hest upp í skuldina. Það skipti ekki
máli, þótt hesturinn væri húðar-
bikkja, ríðandi kom Sigurður Breið-
fjörð á prestssetrið Stað í Hrútafirði.
En á þeim sömu dægrum og Sig-
urður Breiðtjörð barði fótastokkinn
norður í land, var annað skáld á ferli
um Húnavatnssýslu á leið til Bjarnar-
hafnar að leita sér lækninga í öl-
kelduvatni á Snæfellsnesi, og var
kona hans með í förinni. Þetta var
Hjálmar skáld Jónsson frá Bólu.
Hann kom um háttatíma að Stað í
Hrútafirði og baðst gistingar. Þá var
prestur þar Gunnlaugur Gunnlaugs-
son, ekki talinn mikill kennimaður
og drykkfelldur nokkuð, en kona
hans, Þórdís Gísladóttir, var annáluð
gáfukona. Húsfreyja fagnaði Hjálm-
ari vel og svo Guðnýju, konu hans,
og hvað það horfa til gamans, er hún
mætti hýsa tvö skáld á heimili sínu
þessa nótt, því að Sigurður Breið-
fjörð væri hér kominn og háttaður í
stofurúmi, enda ferðlúinn eftir langa
för.
Þórdís prestskona vísaði þeim
hjónum, Hjálmari og Guðnýju, til
sængur í rúmi því, er Sigurður Breið-
fjörð lá í. Borð eitt lítið var hjá
rúmunum og setti húsfreyja fulla
þriggja pela flösku af brennivíni á
borðið og bað skáldin hressa sig á
henni, ef þeir vöknuðu snemma að
morgni.
Sigurður vaknaði fljótt, er þau
hjónin komu inn og reis upp. Hjálm-
ar sagði þá til nafns síns. Sigurður
segir:
„Ekki vænti ég, að þetta sé Bólu-
Hjálmar?"
Hjálmar svarar:
„Sá er maðurinn.“
Varð þá mikill fagnaðarfundur með
þeim og sátu þeir nóttina alla við
flösku prestsfrúarinnar og ræddu
skáldskaparmál til morguns og fram
á miðjan næsta dag. Þá hélt Hjálmar
áfram ferð sinni vestur til Bjarnar-
hafhar. Sigurður vildi ekki láta svo
tignan gest ríða einan úr hlaði, söðl-
aði færleik sinn, þann er hann hafði
fengið upp í ógoldin rímnaeintök, og
reið með Hjálmari að I Irútafjarðará.
Þegar Hjálmar var kominn út i ána,
kallaði Sigurður á eftir honum:
Sú er bónin eftir ein,
ei skal henni leyna,
ofan yfir Breiðfjörðs bein
breiddu stöku eina.
Hjálmar reið þegjandi yfir fljótið,
en þegar hann var kominn upp á
bakkann hinum megin, steig hann af
baki hestinum, tók hrossataðsköggul
upp af götunni, kastaði í ána og kvað
þessa vísu:
Efég stend á eyri vaðs
ofar fjörs á línu,
skal ég kögglum kaplataðs
kasta að leiði þínu.
Eigi var þetta kveðið í óvirðingar-
skyni við Breiðfjörð, heldur var Bólu-
Hjálmar, er hann mælti svo af munni
ffam, að gera lítið úr ljóðagerð sinni
frammi fýrir þjóðskáldinu. Skildi svo
leiðir með þeim og sáust aldrei síðar.
Hjálmar efhdi heit sitt og orti erfiljóð
um Breiðfjörð að honum látnum.
I Húnaþingi eru bændur ffægir fyrir
gestrisni. Sigurði Breiðfjörð var fagn-
að konunglega á hveijum bæ, en
mestur varð gleðifundurinn hjá Gísla
Konráðssyni, hinum mikla fræðaþul,
sem bjó á hálfum Húsabakka og var
fomvinur Sigurðar frá fyrri Reykja-
víkurdvöl hans, og er hann var á
Grænlandi skiptust þeir á ljóðabréf-
um. Sigurður sagði Gísla, að nú heföi
hann fundið þann mann, sem væri af
náttúmnnar hendi eitthvert besta
skáld á Islandi.
„Þar hefur þú fundið Bólu-Hjálm-
ar,“ svaraði Gísli Konráðsson.
Sigurður Breiðfjörð kom að Húsa-
bakka til Gísla Konráðssonar viku
fyrir Staðarréttir, en það vom mestu
réttir Húnvetninga. Gísli lét það berast
út um sveitina, að von væri á hinu
nafnffæga skáldi, Sigurði Breiðfjörð,
í réttimar. Þetta þóttu mikil fagnaðar-
tíðindi. Á 19. öld var dýrlegasti
drykkjuskapur Islendinga bundinn við
réttir og lokadag, er hlé varð á dags-
verkaönn þjóðarinnar til lands og
sjávar. Aldrei varð hið íslenska ljóð
léttfleygara en á réttardaginn, og
aldrei kenndi Sigurður Breiðfjörð eins
skyldleikans við uppmna sinn og þeg-
ar hann stóð hjá þjóð sinni með fulla
flösku víns og lausbeislað ljóð á vör-
um yfir jarmandi sauðum í rétt.
I Staðarréttum stóð Sigurður
Brciðfjörð næst kóngslegri tign hjá
þessari alþýðu, sem hann var sprott-
inn úr. Hinar ungu stúlkur nærsveit-
anna, heimasætur og vinnukonur,
flykktust í réttimar til þess að skoða
þetta skáld, sem hafði ort til þeirra
mansöngva, sem fleygir vom um allt
ísland, sumar geymdu þá undir kodd-
anum sínum og lásu á vökunni. Og
engin var sú stúlka í Staðarréttum
haustið 1843, að hún hefði ekki
laumað pela í pilsvasa sinn til að
gæða skáldi sínu á, er það kom um
svo langan veg til að vera við norð-
lensk fjallaskil. Danskir kaupmenn
og íslensk yfirvöld grétu þurmm tár-
um, þótt Sigurður gengi hungur-
morða á mölinni á Reykjavík. En í
Staðarréttum var þessi víngarðsmað-
ur talinn verður braglauna sinna.
Hinar húnvetnsku blómarósir leiddu
skáldið undir réttarvegg og skenktu
honum skál og húnvetnskir bændur
gáfu honum lifandi pening, einn gaf
honum lifandi sauð, aðrir góðar
kindur, og Einar Stefánsson, um-
boðsmaður á Reynisstað, lét reka
gjafasauði Sigurðar með rekstri sín-
um til Reykjavíkur. Og þegar Jón
bóndi Sigurðsson í Stafni, sá bikkju
þá, er Breiðfjörð hafði til reiðar, var
hans hestamannasál nóg boðið, og
hann gaf skáldinu fullgóðan reiðhest
til suðurferðarinnar.
Sigurður Breiðfjörð reikaði um í
sælli vímu þessa réttarnótt, skálaði
við hvern mann í góðu og illu, og
þáði gjafir af hverjum manni. I Stað-
arréttum lifði hann í síðasta sinn það