Heima er bezt - 01.12.2000, Blaðsíða 12

Ágúst Sigurðsson frá Möðruvöllum
Tilgátan
um aldauða íslenzku landnámsþjóðarinnar á Crænlandi.
ýnt þykir af fornleifarannsóknum að s.n.
Sarqaq-menn hafi numið nyrztu héruð
Grænlands fyrir um 4500 órum. Steinald-
armenn af Asíukyni eins og Samar og
Eskimóar. Var búseta þeirra í yztu norðri
d löngu hlýviðrisskeiði. Þegar kólnaði, flæmdust þeir
austur og suður hina hrikalegu strandlengju. Fóru loks
fyrir Hvarf og voru lengi dleiðis norður að Baffinsflóa,
þar sem bdtlausu fólki auðnaðist að nd vestur um og
komu þar í land forfeðranna í heimskautahéruðum
Kanada. Fró því sagði í síðasta þætti.
Einnig eru menjar um Dorset-fólkið, skylt hinum, en
steinöld liðin, og eru verksummerki meiri. Haldin við-
líka leið d aldalangri ferð veiðimannanna; en Dorset
fólkið dtti báta og komst vesturum til kuldahéraða ætt-
feðranna nokkru sunnar en Sarqaq-þjóðarbrotið löngu
áður.
Svo er það miklu síðar, einnig á tímabili hlýnandi
veðurs, að 3ja og 4ða landnámsþjóð koma til Græn-
lands. Var það fyrir rúmum þúsund árum: Kynsmenn
Dorset-fólksins, Eskimóar, mjög blandaðir Indíánum í
Norður-Ameríku, og svo íslenzku landnemamir, sem
borin voru norsk og írsk gen í merg og bein. Hinir fyrr-
nefndu eru kallaðir Ný-Eskimóar í fræðibókum, en sjálf-
ir segjast þeir heita og vera Inúítar, einu menn. Eru þeir
stofninn í grænlenzkri þjóð frá aldauða hinna fyrri
Grænlendinga á 16. öld.
Inúítar
Lengi fyrst voru hinir 3ju landnemar af Eskimóakyni
norðar en þar, sem heitir Thule, frumstæðir veiðimenn
og hjarðþjóð. Þokuðust þeir hægt og bítandi suður með
vesturströndinni við Baffinsflóa, unz þeir komu í Vestri-
byggð. Talið, að það væri laust eftir 1350. Lauk sam-
skiptum svo, að aldarfjórðungi síðar voru íslenzku
Grænlendingamir fallnir til síðasta manns. Ekki hafa
þeir vitað svo mjög hvorir af hinum í fýrstu, enda
ókunnugt, að þingsóknarmenn úr Vestribyggð bæri
fregnir að Görðum af framandlegu fólki í grennd. Inúít-
ar voru úti við ströndina, þar sem nú heitir Nuuk
(nesoddi) úti fyrir Godthaabsfjarðarklasanum. Eru þeir
firðir margir og afar langir, Rangafjörður og Ánavík
nyrzt, en Agnafjörður syðst. Hér stóð hin sögulega nor-
ræna byggð og var öll lengst inni í fjörðunum, þéttust í
botni Agnafjarðar. Milli bæjahverfanna í hinum 4
kirkjusóknum em ófæmr og forvaðar og lítill samgang-
ur fólks á sumar, en traustur lagnaðarís milli falljökuls-
báknanna hinn langa vetur.
1379, þegar ekki höfðu komið þingmenn úr Vestri-
byggb, að sögn í 2-3 sumur, var eftirgrennslan hafin.
Búsmali, sem lifað hafði á útigangi, var í allri eyði-
byggðinni . Hvorki Grænlendingar né aðrir, enda var
ekki leitað Vestribyggðarmanna úti við Davíðssund, um
eyjar og annnes, en þar vom heimkynni Inúítanna.
Þeir lifðu að mestu leyti á selnum, sem gaf kjöt og feiti á
ljóskolurnar, klæðnað og skæði, skinn á bátana.
Löngu síðar (1897), þegar dr. Helgi Pjeturss rannsak-
aði lands- og lifnaðarhætti, hafði hann spurn af, að af
fjölda selveiðiskipa höfðu veiðzt hundmð þúsunda af
selnum við Austur-Grænland. Færi slíku fram, hyrfi sel-
urinn og þar með dæi hin einkennilega, grænlenzka
Inúíta-þjóð út. Voru þá taldar 11 þúsundir lands-
manna. Mjög margir blendingjar, en Eskimóa-genin
svo sterk, að ekki væri auðvelt að sjá, hvort væri kyn-
blendingur Inúítakonu og Evrópukarls eða frumstæði-
legur niðji Eskimóa og Indíána. Ekki ýjar dr. Helgi að
barneignum Vestribyggðarmanna og Inúíta, né heldur
verður slíkt lesið úr máli Sigurðar Breiðfjörðs rímna-
skálds, sem var beykir á Grænlandi 1831-1834 og
kenndi hákarlaveiðar.
Frá hroðalegum skiptum hinna 2ja landnámsþjóðar-
brota í Vestribyggð er áður sagt, og eru ekki minnstu lík-
ur á sammna kynjanna. Ekki frekar en íslandsböm
byndi hjónskap með álfum, sem fjöld var af í hjátrúar-
heimi þjóðarinnar.
444 Heima er bezt