Heima er bezt - 01.12.2000, Blaðsíða 17

lengra sem á líður ævina þykir mér
meiri fengur að því að hafa mátt
lifa þessa tíma og kynnast fólkinu
sem þá byggði Skarðshreppinn. Og
í framhaldi af umræðunni um
Lestrarfélagið vakna hjá mér
margar Ijúfar minningar sem
tengdust því að sækja bækur til
lestrar og skila öðrum.
Árni Þorvaldsson bóndi í Hólkoti
var bókavörður fyrir Reykjaströnd-
ina og það var alltaf gaman að
koma í Hólkot, má eiginlega segja
að yfir því hafi legiö ákveðinn
„sjarmi". Reyndar hef ég fengiö
það staðfest að ég er fráleitt einn
um þessa tilfinningu. Árni var
maður afar lágvaxinn og baðstof-
an að sama skapi bæði lítil og
lágreist. Ámi bjó einn lengst af
þeim tíma sem mínar bókaferðir
náðu yfir, en þrátt fyrir það var
alltaf notalegt að koma í Hólkot.
Hann var ákaflega gestrisinn og
oftast bæði spaugsamur og glett-
inn. Litla baðstofan bar vott um
þrifnaö og snyrtimennsku og alltaf
kostaði hann kapps við að eiga
með kaffinu eitthvert meðlæti.
„Reynið að gera ykkur gott af
þessu, það er nógur sykur og nógir
peningar í Hólkoti", sagði hannn
gjaman með glettniblik í auga og
bætti gjarnan við að hann bæði
gestina í guðs bænum að sulla ekki
niður á dúkinn, sem var gamalt
dagblað, sett á litla borðið til þrifn-
aðar. Svo stóð hann við gömlu
kolaeldavélina og tottaði pípu sína
á meðan hann hitaði vatnið í katl-
inum, en kaffiketillinn í Hólkoti
var enginn venjulegur gripur. Það
var gömul netakúla sem kollurinn
hafði verið haganlega sagaður of-
an af. Hvorttveggja, lokið og kúlan
með snyrtilegum koparhöldum,
sem gestgjafinn hafði greinilega
sjálfur unnið, því hann var hag-
virkur í betra lagi og vandvirkur
jafnframt.
Þrátt fyrir aö torfbæir væm víðast
hvar á Reykjaströndinni á mínum
uppvaxtarárum, man ég einna
best eftir Hólkotsbænum. Og enn í
dag get ég rifjað upp nánast hvern
krók og kima í þessum bæ og fyrir
vit mér slær þessari sérkennilegu
lykt sem var gjaman ólík frá ein-
um bæ til annars og hafði grópast
með ámnum inn í torfið og viðinn.
Þessi lykt var einhvers konar partur
af sálinni í þessum bústöðum
mannvistar, sem að sjálfsögðu
höfðu sál, eins og þeir íbúar sem
þar eyddu ævinni á hverjum tíma.
Nafni minn var gleðimaður að
upplagi og sóttist eftir að vera vel
ríðandi. Og um langt árabil var
hann líka þeirrar gæfu aðnjótandi
að vera áberandi best ríðandi
„Þetta er bara
enginn mannskapur;
ekki nokkur mannskap-
ur“, sagði hann og
stundi mœðulega.
maður allra sinna sveitunga á
fannhvítum gæðingi sem Draum-
ur hét og dóttir hans hafði eftirlát-
ið honum er hún yfirgaf föðurhús
og flutttist til Reykjavíkur til náms
og ílentist þar síðan.
Draumur var fágætur að fegurð
og kostum og án efa enn í dag
ógleymanlegur mörgum sem sáu.
Nú verð ég að vona að mér fyrir-
gefist þótt mér dveljist ofurlítið hjá
Árna vini mínum í Hólkoti. Þrátt
fyrir glaðværð á ytra borði og jafn-
vel fyrirhyggjulitla gestrisni, var
hann að hinu leytinu svartsýnis-
mabur hinn mesti og nostursleg
fyrirhyggjusemi varð honum oftar
en ekki til tjóns fremur en gagns.
Og bærist talið að búskaparhorf-
um, heyskap og tíðarfari, fylltist
rómurinnn þvílíkum kvíða að
manni ósjálfrátt rann til rifja.
Aldrei kom svo samfelldur góðviðr-
iskafli um sláttinn að Ámi hirti
hey sín inn meira en vel hálfþurr,
svo sannfærður var hann um það
hverja stund að núna væri hver
síðastur að bjarga því sem bjargað
yrði, því óstöðvandi hellirigning
væri yfirvofandi. Af þessu leiddi
svo óhjákvæmilega það að þessi
nákvæmi og nosturssami búmaður
átti aldrei að vetri nema hálfónýt-
an heyrudda, sem engri skepnu
var bjóðandi. Og hvort sem þessu
var um að kenna eða klaufalegri
óheppni, þá urðu vanhöld á
skepnum meiri og tíðari hjá hon-
um en öðmm bændum sveitarinn-
ar.
Ef útlit var fýrir hlýindi og hláku
að vetri til eftir samfellda ótíð og
jarbbönn svo ekki hafði tittlingur í
nef sér, varð nafni minn hamstola
af kvíða og taldi einsýnt að þama
yrði aðeins um „spilliblota" ab
ræða.
Líkt og aðrir bændur á Strönd-
inni sótti hann aðdrætti til heimil-
isins á Krókinn og reiddi heim með
sér á hestum ábur en bílaöldin
rann upp. Hann forðaðist auðvitað
allt slór í þessum ferðum en flýtti
sér sem mest hann mátti því
ósköpin öll af búverkum biðu hans
heima auk þess sem glórulaus
óveður vom ævinlega yfirvofandi.
Ámi hélt áfram búskap í Hólkoti
meðan heilsa og þrek leyfði.
Nokkmm ámm fyrr en hann brá
búi barst í sveitina maður að nafni
Emil Gunnlaugsson. Emil bjó að
nokkurri fötlun en bar sig manna-
lega og sagði af sér hreystisögur
sem menn brostu ab í laumi.
Reyndar var þessi maður nokkurs
konar kalkvistur samfélagsins og
festi ekki rætur lengi á sama stað
en settist tímabundib að hjá fólki
sem þekkti hann og fannn til sam-
úbar með honum.
Þab er svo ekki að orðlengja að
fljótlega eftir að fundum hans og
Árna bar saman, samdist með
þeim á þann veg að Emil fluttist í
Hólkot sem nokkurs konar vinnu-
hjú hjá Áma, sem batt vonir við
að hafa fengið þama liðsauka til
að létta sér útistörfin. Þetta snerist
Heima er bezl 449