Fróði - 01.02.1912, Blaðsíða 29

FRÓÐI
255
’oreiddust þeir út. Lögðu undir sig hverja sm&borg'ina eftir aðra,
uns þeir urðu svo sterkir að þeir lögðu undir sig alt Kínaveldi,
Ilinir fvrstu keisarar af Manchu-flokki voru miklir menn.
Á dögum Péturs mikla og fyrri var Kang he keisari 1721. Hann
var mikilmenni, líklega engu síðri Pétri. Var hennaður mikill og
vísindamaður að auk. Löt hann semja orðabók mikla kínverska
og leit eftlr sjálfur. Ilann ríkti 60 ár. Ánnar var Keen-Lung,
tók við ríki 1725, en sagði af sér 1795 og do 3 árum seinna 88
ára gamall.
Hann var skörungur mikill og hermaður sem frændur hans
og harðskiftinn nokkuð, Vísindi stundaði hann mikið og var bæði
skáld gott og rithöfundur. ðetti hann á fót bókasöfn iVíða og löt
gefa út bækur. Ilann lagðs undir sig land alt suður á Nepaul 0g
Tibet.
Á dögum hans fór fyrst til muna að aukast ensk verslun þar
í landi. Var það austur-indverska verslunarfélagið. Þeir smáfærðu
sig upp á skaftið félagarnir og gekk þó tregt í fyrstu.
Þeir keyftu te 0g silki af Kínverjum, en saldu þeim aftur ópí-
um og græddu á stórfö. En ópium fór illa með Kínverja og gerði
þá vitlausa. En fölagið hirti ekki um það ef að þeir fengu peninga
sína.
Hinum betri al Kínverjum var illa við þessa ópíum verslun og
viidu fá Englendinga til að hætta henni. Loksins samdist svo
árið 1839, að Englendingar seldu í hendur Kínverjum allar þær
ópíum byrgðir, sem þeir áttu til og voru það tuttugu þúsund kistur
rúmar. Þeir eyðilögðu þær undireins. En þegar enska stjórnin
heima fyrir frétti þetta varð hún óð og uppvæg og sagði Kínum
stríð á hendur 1849 fyrir að hafa farið fram á þessa óhæfu að eyði-
leggja eignir Breta.
Bretum gekk sem von var miklu betur því Kínar máttu heita
vopnlausir. Lauk svo stríði þessu 1847 0g urðu Kínar að borga
tuttugu og eina milion dollara og veita Bretum verslunarréttindi
í 4 stórborgum auk þeirra sem þeir máttu versia í áður. Og nú
seldu Bretar ópíum eftir sem áður.
Var nú róstusamt í Kína við og við. Loks risu Kínar upp
undir forustu Ilungs-Sew tseuen, En hann var kínverskur og
kristinn. Skoraði hann á Kína að reka af sér stjórnendur þá sem
sifelt lægju í löstum og svívirðing'um, en virtu einskis alt hið fagra