Heimilisblaðið - 01.01.1920, Síða 8

6
HEIMILISBLAÐIÐ
Igndrcw garnegie
auðkýfingurinn mikli, er nú dáinn. Hann var
ekki af háu bergi brotinn. Faðir hans var
fátækur vefari í Skotlandi, Pegar drengurinn
var 10 ára, fluttist faðir hans vestur um haf
»til hins gestrrsna bjargarlands alls konar
skipbrotsmanna« — til Bandaríkjanna. Þar
hugðist hann mundu betur geta séð syni
sínum farborða í bráð og leugd. Og honum
varð að trú sinni. Carnegie reyndist afbragð
annara ungra manna að
iðjusemi, ráðvendni og at-
orku; á þeim fótum stóð
fjárafli jians fyrst og fremst.
Hann varð smiður gæfu
sinnar, eða »a selv-made
man«, eins og Ameríkumenn
kalla það.
Einhverntima sagði hann,
að ef menn eins og hann
söfnuðu miklum auði, þá
væri það eins mikið að
þakka iðjusemi þeirra og
umsýslunarfýsi á æskuár-
unum eins og starfi þeirra
i fullu gengi á fullorðinsár-
unum. »Erfiðara veitti mér«,
sagði hann, »að græða fyrsta
þúsundið en fyrstu miljón-
ina«.
Hann sagði enn fremur,
að liann hefði aldrei grætt
fé á gróðabrögðum þeim,
sem tíðkuðust í kauphöll-
unum. Sínar mörgu miljónir hefði hann ein-
göngu grætt á því, að koma stórvirkjum á
fót, en eigi með því að græða á verðbréfum
annara, Verkafólk hans fjölgaði að sama
skapi og miljónir hans, bæði á vinnustofum
og i námum. Ög þegar hann loks dró sig út
úr umsýslaninni miklu, þá hafði hann um
25,000 verkamönnum á að skipa.
»Mér hefir fénast vel«, sagði Carnegie ein-
hvern tíma, »en það er því að þakka, að
verkamenn mínir hafa eigi unnið fyrir mig,
heldur með mér. Þeir voru mínir samverka-
menn; þeim skildist að áhyggjur og áhuga-
mál mín og þeirra voru öll hin sömu«. í
þessu sambandi má geta þess, að Carnegie
var frábærlega sýnt um að leita þá uppi,
sem dugur var í. Margir af þeim, sem fremst-
ir urðu af samverkamönnum hans, bófu
starf sitt á þvi, að gerast sendisveinar eða
námusveinar í kolanámunum (breakerboys).
Schwab, stálkóngurinn núverandi er eitt gott
dæmi þess. Fyrst eftir það, er hann kom í
þjónustu Carpegie fékk bann 2 dali í kaup
Andrew Cnrnegie með vini sinum.
um vikuna, en endirinn varð sá, að þeir
Carnegie urðu sameigendur að hinum frægu
Homestead-námum og unnu námurnar í fé-
lagi og á því græddi Schwab hverja miljón-
iná af annari.
En þrátt fyrir það, þó Carnegie væri mík-
ill vinur verkamanna og allra þeirra, sem
unnu með höndum sinum, þá varð hann þo
til að koma hinu blóðugasta verkfalli af stað,
sem upp hefir komið í Bandarikjunum. Or-
sökin var sú, að Carnegie lét vinna með vél
í námunni, er unnið gat jafnt og 5 hálaun-