Heimilisblaðið - 01.07.1952, Blaðsíða 8

116
lýsa þeim öllum, hverju ein-
stöku fyrir sig. Af hinum ná-
lægari fjöllum er Búrfell veg-
legast. En vestan til við það
blasir Þjórsárdalurinn við,
sem perlan í forgrunni þessa
mikla listaverks.
Eftir að hafa virt fyrir mér
alla þessa dýrð, sný ég at-
hygli minni að Heklu á ný.
Það er komið undir hádegi
og þokukúfurinn á henni virð-
ist færast í vöxt og er ég orð-
„ inn með öllu vonlaus um að
honum muni létta af fjallinu
þá um daginn. Tel ég því væn-
legast, að láta hér staðar
numið og halda eigi lengra.
Ég var eðlilega allt annað
en ánægður yfir þessum mála-
lyktum. Ákvörðun mín um
að komast á Heklutind var að
engu orðin. Ferðin hafði raun-
verulega misheppnazt. En hér
varð engu um þokað, og brátt
er ég lagður af stað að nýju
og held nú til baka, nálega
sömu leið og ég kom.
I bakaleiðinni kem ég að
Gamla-Næfurholti, sem er
eyðibýli. Var bærinn fluttur
þaðan þegar Hekla gaus, árið
1845, eins og kunnugt er, og
stendur nú undir Bjólfelli.
Næfurholtsbærinn gamli hef-
ur staðið hátt, dálítinn spöl
fyrir austan Rangá. örskammt
frá bæ j arrústunum má sjá
hraunálmuna, sem var ein að-
alorsök þess, að bærinn var
fluttur.
Sérhvert eyðibýli á sína
sögu, eins og hvað annað, sem
vera skal, og húsarústirnar
í Næfurholti eiga sér vissu-
lega undursamlega fortíð. Ég
ber ósjálfrátt lotningu fyrir
þessum eyðilega stað, sem
staðið hefur af sér svo marg-
ar eldraunir af völdum Heklu-
gosa liðinna alda. Og meðan
ég virði fyrir mér þessar
fornu rústir, taka furðulegar
myndir áð svífa mér fyrir
hugskotssjónum. Kynlegir við-
burðir aftan úr rökkri for-
tíðarinnar birtast mér, á æv-
intýralegan hátt. Það eru ekki
lengur rústir einar á túninu
í Næfurholti. Þar er kominn
reisulegur bóndabær, í forn-
íslenzkum stíl. Árið 1300, seg-
ir hin dulda vitund mín. —
Það er hásumar. Sólin stráir
geislum sínum yfir blóm-
skrýdda jörðina. Loftið er
þrungið gróðurilmi. — Út við
sjóndeildarhring í suðri, hand-
an við sléttuna miklu, sem
blundar í blámóðu sumar-
dagsins, svífa hvít ský, eins
og tröllaukin seglskip vaggi
þar á öldum úthafsins. Þau
fara ört stækkandi, dökkna
og bruna inn yfir landið. Sval-
ur vindur af landsuðri fylgir
beim eftir.
Allt í einu heyrist annar-
legur gnýr úr austurátt (þ. e.
frá Heklu) og í sömu and-
ránni verður fólkið í Næfur-
holti þess vart, að jörðin
skelfur undir fótum þess og
bærinn riðar, svo að nærri
liggur, að hann hrynji til
grunna. En þetta er aðeins
forboði þeirra geigvænlegu
viðburða, sem nú eru að hefj-
ast. öllum verður litið til
Heklu, því að menn grunar,
að af hennar völdum muni
þetta stafa. Og sjá! Upp af
toppi hennar rís ægilegur
mökkur, er geysist með ofsa-
hraða upp í himinhvolfið og
breiðist þar út á svipstundu.
HEIMILISBLAÐl®
Himinninn formyrkvast og a
skömmum tíma leggst niða
myrkur yfir Heklu og um
hverfi hennar. Næfurholtsba?1'
inn hverfur í það mikla myrk
ur, eins og dropi í hafið-
Gnýrinn frá Heklu er nú oið
inn að ógurlegum dunum
brestum, eins og fjallið se
að
molast í sundur. Vikri riguir
niður og í sífellu þjóta leifV
andi eldingar gegnum myr^
an geiminn, boðandi ógnir
tortímingu.
Sunnanvindurinn færist 1111
skyndilega í aukana og hinI1
ferlegi voðamökkur, sem brý2*'
án afláts upp úr eldfjallinU’
sveigir til norðvesturs. Lanð
sveitinni er borgið frá yfir
vofandi eyðingu. — En y^11
byggðir og óbyggðir norðurs
ins geysist gosmökkurinn’
með dauðann sjálfan fyrlí
förunaut.
Hér lýkur þessari furðusý11'
Sjónarsvið ímyndunaraflsinf
lokast og húsarústirnar
við
Næfurholtstúninu blasa
mér á ný, hjúpaðar hulið-
blæju eilífrar þagnar.
myndaflug og staðreyn^
höfðu runnið hér sarnan
ég
eitt, svo að þar kann
naumast nokkur skil á-
1 fornum annálum er viru
eskjan um gos þetta gey**1 ’
sem hófst í júlímánuði arl
1300, og er talið eitt hið
urlegasta Heklugos, er sÖgu
fara af. — Og annálarP1
greina frá mörgum öðruU
iUÍ1
geigvænlegum Heklugos ^
frá liðnum öldum, auk Þe
her
sem rúnaletur jarðlaganna
þeim vitni. Hekla hefur verl
athafnasöm í meira lagi-
hennar er saga stórfeli^1’3