Heimir - 01.11.1908, Blaðsíða 3

H E I M I R
99
arfa sína í óákveöinn tírna. Hafi einhver meölinrur þjóöHHfcS-
ins svo eklci viljað viðurkenna vald þessara ýmsu setninga, hefir
hann strax brennimerkst sem óvinur mannfélagsins, hættulegur
meölimur þjóöfélagsins, og samfélag hans hefir fundiö ráð til
þess að koma honurn einhvernveginn úr vegi. Harrn er andlæg-
rrr þjóöfélaginu, ■— „Nonconformist."
Strax á fyrstu tíö byrjar þessi tilraun og saga hennar nær
ofan til vorra tíma.
Skoðanirnar og setningarnar, er ávalt bera hærra hlut í
þessari baráttu fjöldans gegn einstaklingnum, eru nefndar þær
„réttu" og þær „sönnu". Hinar, er ósigur bíöa, nefnast ýnrist
,villa" eða „sérkenningar". Þaö eru réttar kenningar, „Crþo-
doxar," sem meginafliö styöur, á hverju senr fylgi þeirra byggist.
Þaö sem setningunr þeim og siöum, er fjöldinn fylgir franr,
gegn öllrrnr nýjungum og tilbreytingum einstaklinganna, er oft-
ast talið til gildis, er aö þær sé gamlar, hafi jafnan veriö til, sé
samaldra „hæöununr eilífu" og hafi veriö til áöur en fjöllin fædd-
ust. Þessi aldur á að sýna sannleiksgildi þeirra, þvr' menn hafa
skapaö sér þá hugmynd uirr sannleikann aö hann sé einn og ó-
unrbreytanlegur og hafi veriö frá ómrrnatr'ð æ lritrn sami. Þessi
skoöun, eða kenrring urn eðli sannleikans, er raunar sú er flestir
játa, en hér er blandað satrran sannleikanum sjálfunr og skiln-
ingi nranna á sannleikanum, því það er skilrrirrgur á sannleik-
an-urn er franr kemirr í kenningum og laga setningum. Eir
skilningi rnanna hefir jafnan veriö ábótavant. I rautr réttri
byggist því ekki gildi nokkurrar kennirrgar á aldri hennar, hve
langt er síðatr að nrenn skildu sannleikann þannig, heldur hve
skilningurinn var fullkominn þá, hvort menrr skildu sannleik-
ann rétt.
Með því að Orþodoxían, í hinunr víötæka skilningi rétt trú,
réttur siöur, rétt lög, byggir sannanir st'nar á aldri kenning-
anna, veröur stefna hennar jafnan r'haldsenri, sú, aö sporna viö
öllunr unrbreytingum. Ef engu nrá breyta er öll franrþróun
ónröguleg. Hún veröur þá tálnrun allra franrfara. Og barátta
hennar snýst þá allajafnast upp r' baráttuna gegn franrförununr.
Barátta þessi getur þó aldrei sigraö, þvt' þar grípa inn r' og