Heimir - 01.11.1908, Blaðsíða 9
HEIMIR
i°5
voru. Þaö sem fjölmennast var í svipinn var or'podox, en þaö
varö aftur að römustu vantrú á næsta tímabili.
Hel/.tu skoöanirnar er ríktu þá um þetta leyti, er flestir í
öllum meginatriöum hölluöust aö, voru í fyrsta lagi kenningar
Páls frá Samosata og Aríusar öldungs frá Alexandría er þá kem-
ur fyrst til sögu, viövíkjandi guöi, aö liann sé ein og óskift vera
og aö Jesú sé mannleg vera, gæddur yfirburðum andlegrar speki
um aöra menn fram, en alls ekki guö eöa fööurnum jafn. Þó
er sagt aö Aríus hafi, til sitnko nulags, veriö til meö aö ganga
inn á aö Jesú hifi veriö yfirnáttúrleg vera en óæöri föðurnum
og af honum sköpuö. Eins og vér höfum séö, kemur þessi
skoöun óslitin neöan aldirnar frá postulatíöinni sjálfri, frá gyð-
inga kristninni, h'tiö eitt blönduö hjá Aríusi grísk-egypzkum
fræöurn. Áftur á móti var hin skoöunin sú, aö Jesú væri út-
genginn af föðurnum, guö í sönnum skilningi, og að guðdómur-
inn væri einn í þremur persónum.
Deildar meiningar voru þó um það hvort Kristur hefði haft
bæöi guölegt og mannlegt eöli til að bera og ollu megnum deil-
um síðar. En eins og játningin ber með sér og segir: „hann var
sama eðlis og faöirinn", varö deilan snörpust um mannlega eöl-
iö, hitt var talið sjálfsagt innan þrenningarflokksins.
Þessar skoöanir koma fram hver móti annari á allsherjar
þinginu í Nikea 325. Til þings þessa var boöað af Constant-
ínusi keisara, meö því augnamiöi aö menn kæmu sér niöur á
einn allsherjar trúarlæidóm, er oröiö gæti trúarlögbók hins ný-
kristna Rómverska ríkis og grundvöhur til trúaruppfræöslu rík-
isins. Constantínus haföi gjört kristnina aö ríkistrú, í því
augnamiöi aö sameina ríkiö og hugi manna. Það hafði boriö
lítiö á deilum þar meöan á ofsókninni stóö. Þinginu stefndi
hann saman til þess aö fá eina almenna )'firlýsingu á því hvaö
kristindómur væri og lagöi útlegð og bann viö ef menn ekki
kæmi sér saman.
En í staö þess að fá eina almenna yfirlýsing þess hvaö krist-
indómur væri, fékk hann eina ágæta sýningu þess hve kristnir
menn geta rifist og bitist hjartanlega og heiftarlega. Það aö
allir aö lokum skrifuöu undir þingjátninguna nema 3, var því