Heimir - 01.11.1908, Blaðsíða 16

I l 2
HEIMIR
í þessum sundurlausu rnolum, er eg hefi nú lesiö, hefi eg
eingöngu hreyft viö trúarlegu „Conformity", er kyrkja og keis-
arar reyndu aö koma á, en aldrei hefir tekist. Eg hefi veriö
fjölorður og tekiö langdregna lýsingu af Nikeu þinginu, vegna
þess aö þaö eru fyrstu og alvarlegustu tilrauninrnar, er geröar
voru í kristinni tíö aö hinda mönnum skoðanir og láta alla sam-
Iaga sig eftir fyrirmyndinni, játningunni er þar var samin. Eg
hefi einnig reynt að sýna fram á hvernig þaö mistókst, því altaf
voru fleiri,er leynt eöa þi opúnskátt höfnuöu öllutnþeim ákvæö-
urn, en þeir sem héldu þau. Eins og í háöleik hregöur sagan
npp fyrír oss mynd af jafnvel einum keisara miöaldanna í hinn
heilaga Rómverska ríki, er þó átti aö sjá um aö öllu væri í
skorðum haldið, er hafnaöig því iöllu,— Friöriki II., er sakaö-
ur var urn aö hafa skrífað þá svæsnustu vantrúarbók þeirra
tínra, og sem nefndist: „Þrír svikarar, Móses, Jesús og Mo-
hammed."
Þaö eitt er víst, aö heföí nokkur mögulegleiki verið á því aö'
steypa alla í sama móti, þá heföi miðalda kristnin gjört þaö.
Henni var gefið alt vald til þess af himni og jöröu. Þótt f
ýmsum efnum, persónuóvild heföi hamlaö því á stundum aö
allir yrði á sama máli, þá var þaö ekki altaf, enda margir þeir
óvinir er játuðu afdráttarlaust sömu skoöun. Þaö veröur aö
leita aö orsökunum dýpra en það, og þær finnast í inannseðlinu
og eölislögmálinu sjálfu. Náttúran leikur sér ekki að því aö
búa til alla hlutí eins, ekki jafnvel einstaklinga sömu tegundar
eins. Engin tvö mannsandlít eru alveg þau sömu. Því skyldi
þá hugur rnanna allra hneigjast að sömu sýnum?
I samlögunarhugmynd eða „conformity" í kristnum síö, ofan
allar aldirnar, felst þó sannleikur, sannleikur alls lífs og tilveru
í heiminum, þaö er einingar hugsjónin, heildar einir.g, þar sem
allir eru samverkandi og samstarfandi,en ekki samhugsandi. En
þessi hugsjón var misskilin og afvega færö, er skilyröin fyrir
því voru álitin vera þau, aö allir væri samhugsandi, samtrú-
andi eöa samsálar. Sú eining er hvergi til í alverunnar ríki
nema í þröngri trúspeki. Samverkandi og samstarfandi er öll
tilveran, að því takmarki geta allir menn stefnt og þess nær