Heimir - 01.02.1910, Blaðsíða 19

H E I M I R
>
139
Þar sem lýst er ungmeyjunni er leitaöi í valnum og fann
ekki unnustann. Hann haföi svikist á burt til þess aö foröa
lífinu og þá vildi hún ekki lifa.
Fyrir frelsi hefir konungurinn mesti, Gustaf Adolf látiö lífiö.
Maöurinn sein skynjaöi svo vel hvaö þetta lí( er, og sagöi þegar
sæma átti hann skrúögöngum og allskonar viröingu í noröurför
hans, í Erfurt, -‘Æ hugsiö ekki um mig, því livaö eregannaöen
vesæll og deyjandi maður, en hugsiö um málefniö og hugsjón-
ina sem barist er fyrir.”
Þetta orö frelsi heyrist oft meöal þjóöar vorrar, en hvaö
þýöir þaö, er þaö hugsjónin forna og nýja, yfirlitiö stóra og víö-
tæka sem horfir til hinna eilífu réttinda allra manna ?
Þaö er ekki svo stórt orö, ekki svo djúpt. Þaö er yfirborös
hugsun sem hálf marar í kafi þröngsýnis og andleysis. Frelsi er
tíðast skiliö sem sérréttindi einstaklinga, skipuleysi, einræni.
Veit þá engi aö frelsi er hugsjón um mannfélagsástand, er
krefur skipulags lögmáls alveg á sama hátt einsog vort eigið líf.
Vér sem lifandi verur þoluin hvorki eld eöa vatn. Líkami
vor hlýtir vissuin lögum, hugsanir vorar eru lagaöar eftir
vissum jeglum er vér nefnum hugsana fræöi, annars eru þær á
ruglingi og tæpast hugsanir. Eins er meö frelsiö. Þaö hlýtir
vissum reglum og ein sú stærsta og inesta er sú þó undarlegt
megi virðast, aö sá sem vill foröa lífi sínu veröur aö glata því.
Þaö er svo rnikiö sem hver veröur aö gefa, af lífi sínu, starfi,
hugsunum til annara. Annars varir ekki frelsiö. Því þaö er
samvinna og samverknaöur, meö jafnaöarviöurkenningu og rétt-
sýni allra á meöal, annars og án þess erekkert frelsi til. -‘Hug-
sið eigi að þaö nægi, efst á blaöi ‘frelsi’ stafa, háleit orð, sein
heimskir fiipra, hefna sín og veröa aö klafa.” Þaö mega allir
reiöa sig á.
En þessi hugsjón er enn ekki nema hugsun sem flýtur ofan
á. Ef vér álítum aö það sé frelsi aö hver megi fara eftir því
sem honum einum sýnist, án nokkurs tillits til annara og að
reglan sé eiginlega sú að þekkja engin lög, enga setninga,
ekkert skipulag. Þá er ekki um frelsi að ræða. Aö eiga stefnu
og lifa henni svo aö lífið týnist allt í þjónustu þess hugtaks,
glatist svo það íinnist, ef vér viljutn nota þaö orötæki, þaö er
aö vera frjáls. R.P.