Heimir - 01.03.1914, Page 23

HEIMIR.
143
Stríðið.
Eyrir hálfri öid liefði stríð milli Norðurálfu stórveldanna ekki
þótt neitt undur. Þá var það þvert á móti talið sjálfsagt að cf nokk-
urt deiluefni var til milli tveggja eða fleiri þjóða, yrði það orsök
stríðs. En svo mikið liefir hugsunarhátturinn breýzt á síðustu
áratugum, að margir töldu það óhugsanlegt að stórveldum heims-
ins lenti framar saman í stríði. Enginn ófriður hafði lengi átt sér
stað milli Norðurálfu þjóðanna, að Balkanskaga þjóðunum undan-
teknum, og nokkur deiluatriði milli ýmsra þjóða höfðu verið lögð
í gerð og jöfnuð á friðsamiegan hátt. Auk þess var það kunnugt
að stjórnir sumra stórveldanna, svo sem Englands, vildu varðveita
friðinn í lengstu lög. Yfirleitt sýndist friðarhugmyndin svo langt
á vcg komin í hinum mentaða heimi, aö margir formælendur hennar
voru farnir að gjöra sér vonir um, að stríð eins og þau sem háð voru
á fyrri hluta nítjándu aldarinnar, á Napóleons tímabilinu. ættu sér
ekki stað framar.
En nú eru slíkar vonir að engu orðnar. Þær voru ekkert ann-
að en liugsjón nokkurra mannvina. Eyr en menn varir eru fimm
stórveldin í Norðurálfunni komin í þlóðugt stríð. Um allan heim
eru menn mintir á það, að ennþá er hnefarétturinn látinn skera úr
málum; ennþá er hermanna fjöldi og stærð fallbyssanna lielzta
tryggingin fyrir því að hver þjóð geti varðveitt tilveru sína. Nú geta
þeir sem lialdið hafa fram að liinn gífurlegi herkostnaður, er allar
þjóðir hafa á sig lagt á síðustu árum, væri nauðsynlcgur, réttlætt
sína afstöðu og sagt til hinna:— hvar stæðum við nú, ef þið hcfðuð
fengið að ráða.? Þrátt fyrir allar spárnar og þrátt fyrir allar vonir
friðarmannanna er nú svo komið, að stríð, sem eflaust verður voða-
legra en flest önnur, sem sagan getur um, er komið upp milli lielztu
menningarþjóða heimsins.
Hverjar eru orsakir þessa stríðs.? Margan mun furða á því af
hvað smáum orsökum á yfirborðinu það hefir getað risið- Morð
ríkiserfingjans austuríska og konu hans virðist ekki vera nóg orsök
til þess, áð Austurríki segi Serbíu stríð á hendur, þó að það í sjálfu
L