Kirkjuritið - 01.04.1975, Page 51

ætl hjá æði mörgum, þegar þeir
ynda sér skoðun um þetta hugtak,
1 ræði, og þá einkum ef nefnd er
hstileg siðfræði. Sumir virðast líta
að uæðina horr|auga fyrir þær sakir,
ún sé safn úreltra hugmynda um
rett og rangt, gott og illt, nánast verk-
ær' 1 höndum íhaldsafla, sem sjá hag
glnn 1 hví a5 viðhalda gömlum siðum.
1 fræðin sé þannig dragbítur á ó-
Ja vaern'*ega framþróun hugmynda
°9 siða, hvimleið vanahugsun, sem
,rnenn til Þsss að sætta sig við
e' r'^andi ástand. Því er þá heldur
e ' að leyna, að þær raddir heyrast
j ule9a. sem nota vilja siðfræðina, sér
a9i kristilega siðfræði, sem viðnám
e9n nýstárlegum viðhorfum, er í fljótu
ra9ði virðast stefna að því að leggja
f0rnar dyggöir , rúst.
Án þess ag fe||a góm á
6SSU sti9i málsins um þær skoðanir,
®em hér eru kynntar, þá tel ég þó rétt
I her|da á, að í þeim gætir misskiln-
^n9s, sem rekja má til ónákvæmni í
^otkun hugtakanna siðfræði og siða-
erti- Skal nú gerð örlítil grein fyrir
essum hugtökum og hvernig þau
ten9jast.
vj Óhætt er ag fuMyr8aj ag aMir búa
^ siðakerfi í einhverri mynd, enda
e^Un samfélag vandfundið, sem
vg 1 varðar veg einstaklingsins frá
g9u til grafar miklum fjölda boða
he g3nna um ®skilega og óæskilega
aiir Un' Ef samtéla9i3 er einhæft í
ska' ver3ur siðakerfið að sama
ein^1 einllætt’ Þ- e- Það, sem tekur til
sarnf9ildir ^ sama hatt fyrir aðra þegna
I elagsins. Sé hins vegar samfé-
s9erðin fjölþætt, eins og raunin er
um háþróað iðnríki nútímans, verður
siðakerfið einnig fjölþætt. Það skiptir
sér þá í deilikerfi, sem mætir einstakl-
ingnum með mismunandi, stundum
allt að því andstæðar kröfur, allt eftir
því á hvaða vettvangi hinar flóknu
samfélagsgerðar hann er staddur.
Þannig hefur vettvangur fjármála og
viðskipta tilhneigingu til að móta
siðakerfi við sitt hæfi, en hið sama
gildir um hinn pólitíska vettvang að
ógleymdum vettvangi einkalífs manna.
Sem dæmi um mismunandi kröfur
siðakerfisins í þessu tilliti, má nefna,
að oft á tíðum gerir siðakerfi einka-
lífsins, t. d. innan vébanda fjölskyld-
unnar, strangari kröfur um heiðarleika
manna, en af þeim er krafizt á öðrum
vettvangi í dagsins önn.
Ekki gefst tími til að fjölyrða um
siðakerfið að sinni, en látið skal nægja
vegna þess sem fyrr var sagt um
íhaldssinnaða náttúru siðfræðinnar, að
slík ummæli eiga næsta vel við um
siðakerfið. Það er söguleg staðreynd,
að sérhvert siðakerfi hefur ótvíræða til-
hneygingu til íhaldssemi, enda felst
það beinlínis í hugtakinu siður, að með
því er skírskotað til atferlis, sem hef-
ur áunnið sér fastan sess í samskiptum
manna. Má reyndar fullyrða, að siða-
kerfið sé sú stofnun í hverri samfélags-
heild, sem hvað sízt er næm fyrir
snöggum breytingum. En eitt er siða-
kerfi og annað siðfræði. Allir búa við
siðakerfi í einni mynd eða annarri,
eins og fyrr var sagt. Siðfræði, hins
vegar, stendur að vísu öllum til boða,
sem kæra sig um að beita skynseminni
til slikra hluta, en ærið margir kæra
sig kollótta. Siðfræðin er að sönnu
49