Prestafélagsritið - 01.01.1925, Page 30

Prestafélagsritiö.
Búddha og andastefna hans.
25
•Andastefnur þær, sem nú hefir verið lýst, náðu naumast
almennu fylgi, sízt í öllum greinum. Hér hefir verið lýst þeim
stefnum, sem ætla má að hafi sérstaklega búið í haginn fyrir
kenningu Búddha og undirbúið hugi manna fyrir boðskap
hans og lífsskoðun.
Þar á móti lifði þjóðarátrúnaðurinn góðu lífi meðal alþýð-
unnar. Brahmanarnir eða prestarnir reyndu að viðhalda Veda-
trúnni gömlu og enn trúði almenningur á fjölda guða. Og
þjóðtrúin hafði skapað úr Ðrahma-óskapnaði heilabrotamanna
og heimspekinga guðinn Brahma og ímyndunaraflið hélt
áfram að skapa goðasögur. í stað hins þokukenda allsherjar-
Brahma — heimssálarinnar — átti fólkið sér guðinn Brahma,
á borð við Júppíter Rómverja eða Oðin Asatrúarmanna. En
Búddha bygði á grundvelli, sem áður var lagður — bæði á
þjóðtrúnni og draumspeki dultrúarmanna.
Kunnastur allra andans manna Indverja varð hinn tiginborni
Savarthasiddha Gátama. Mikið er frá honum sagt í helgi-
ritum Búddhatrúar, en flest þannig vaxið, að telja verður
skáldskap eða helgisagnir. Sögulegan kjarna þykjast menn þó
finna og skal nú rakinn æfiferill Búddha í fám orðum.
Sveinninn Siddhartha eða Savarthasiddha, sem í helgirit-
unum er talið þýða: »sá er veita mun fullnægju þrá minni«,
— fæddist um 560 f. Kr. í Kapulavastu — borg í norðurhluta
Indlands. Faðir hans hét Súddhódana og móðir Maya —
dóttir höfðingjans Suprabuddha. Segir í helgiritunum, að Súdd-
hódana hafi verið konungur (raja), en ætla má, að svo hafi
ekki verið, heldur hafi hann verið höfðingi, háður nágranna-
ríkinu Kosala. Móðir Siddhartha dó skömmu eftir fæðingu
hans. Forfeður hans töldust til Sakya-æitarinnar. í Kapila-
vastu ólst Siddhartha upp eða Bodhisattva, þ. e. hinn verð-
andi Búddha, eins og hann er nefndur í helgiritunum. Frá
æsku hans er lítið sagt og skal hér aðeins getið spásagnar
einbúans Asita, sem leitaði sveininn uppi í höll Suddhodana
— sjálfur komandi frá Himalaya, tók hann í faðm sér og