Prestafélagsritið - 01.01.1925, Blaðsíða 34

Prestafélagsritið.
Búddha og andastefna hans.
29
hans við freistarann Mara, sem lauk með sigri hans. Litlu
síðar varð úrslitastundin f lífi hans, er hann vaknaði og varð
Búddha. Búddha er part. perf. af sögninni budh, sem þýðir
að vakna — vita, og hluttaksorðið merkir því: hinn vaknaði
eða upplýsti. Sjálfur er Búddha látinn lýsa þessum umskift-
um á þá leið, að andleg augu hans hafi opnast og að hann
hafi öðlast þrefalda vizku. I fyrsta lagi mundi hann eftir
öllum sínum fyrri æfiskeiðum hér á jörðu — í öðru lagi fékk
hann séð og skilið örlög sín og annara eftir dauðann, á því
tímabili, sem liggur á milli dauða og endurfæðingar, og í
þriðja lagi fékk hann þekt og skilið orsök og eðli þjáninganna
og fann leiðina til lausnar frá þjáningum endurfæðinganna.
Þegar Gátama var orðinn Búddha, tók hann brátt að kenna.
I helgiritunum er sagt, að hann hafi í upphafi viljað dylja
vizku sína fyrir heiminum, með því að hann vissi, að fáir voru
hæfir til að skilja boðskap sinn: »Kenning mín er torskilin,
óaðgengileg skynseminni einni saman, mörgum mun finnast,
sem við íhugun hennar missi þeir fasta grund undan fótum
sér, eigi vil eg opinbera óverðugum þau sannindi, sem ég
hefi áunnið mér með þrautum og baráttu*. Svo er Búddha
látinn mæla. En fyrir fortölur guðanna lét hann til leiðast,
»að koma af stað hjóli (Dhamma) kenningarinnar« eins og
það er orðað í helgiritunum. Hann hóf að kenna í Benares
og fékk brátt lærisveina. Hélt áfram starfi sínu áratugum
saman og andaðist loks í hárri elli, 80 vetra gamall. í lífi
sínu hafði hann þegar áunnið sér Nirvana eða lausn frá lífs-
þránni og öllum þeim ástríðum, sem henni fylgja. Er sagt að
hann hafi lifað í Nirvanaástandi öll síðustu æfiár sín, en því
ástandi er lýst sem sæluástandi í ástríðuleysi (apathia) og sálar-
friði. í dauðanum inngekk hann loks í »hið mikla Nirvana-fyrir-
handan (Mahaparinirvana)«, og skal hér síðar farið fám orð-
um um þýðingu þess eða hvað menn ætla að Iiggi í því orði.
Búddha mun hafa orðið vel ágengt og mætt lítilli mót-
spyrnu. Hann mun og eigi hafa verið nein »hrópandans rödd«
Segn hjátrú og ósiðum landa sinna, en lifað í kyrþey, án
þess að egna prestana eða aðra til mótstöðu. Fór um landið