Prestafélagsritið - 01.01.1925, Side 79

74
Dr. Jón Helgason:
Prestafélagsritið.
má því segja, að séra Skúli hafi ekki átt langt að sækja gáfur
sínar og atgerfi. Séra Gísli hafði verið skrifari hjá Vigfúsi
sýslumanni, en ekki var það með fúsum vilja sýslumanns að
þau áttust séra Gísli og Ragnheiður dóttir hans, að því er
sagt er. Séra Gísli vígðist 1815 til Vesturhópshóla, sem þá
var sérstakt prestakall, en var talið með hinum rýrustu í Húna-
þingi í þá daga. I Vesturhópshólum fæddist sonurinn Skúli
14. ágúst 1825. Heimilisástæður voru erfiðar á æskuheimili
hans og foreldrarnir áttu ekki lund saman, enda kom þar, að
þau skildu samvistir 1831, og bötnuðu heimilishagirnir sízt við
það. Börnin urðu því snemma að sjá fyrir sér sjálf, og um
fermingu réðist Skúli til Jóns prófasts Konráðssonar á Mæli-
felli (t 1850) og þar dvaldist hann unz hann fór í skóla.
Séra Jón var mætur maður og talinn lærdómsmaður mikill
og unnari sögulegs fróðleiks og er ekki nema líklegt, að hann
hafi vakið hjá þessum skjólstæðing sínum þær mætur á sögu-
legum og þjóðlegum fróðleik, sem einkendu hann alla æfi.
Séra Jón veitti því snemma eftirtekt, að Skúli var bókhneigður
unglingur og kom þar að lokum, að séra Jón tók að kenna
honum undirstöðuatriði skólanámsgreinanna og kom honum í
Bessastaðaskóla haustið 1845. Var Skúli þá rétt tvítugur að
aldri. Frá föður sínum fékk Skúli engan styrk til námsins, en
séra Jón styrkti hann með tíu spesíum á ári framan af og
tuttugu síðasía skólaárið. Að öðru leyti varð Skúli að kosta
sig sjálfur með því, sem hann vann sér inn í kaupavinnu á
sumrin, en auk þess fékk hann snemma skólatímans dálítinn
ölmusustyrk af opinberu fé. Hann mun á þeim árum hafa
einna helzt talið sig til heimilis á Mælifelli, en átti að réttu
lagi hvergi heima. Því var það eitt haustið, er hann reið einn
síns liðs suður Kaldadal, að hann mætti manni, sem var á
norðurleið. Maðurinn spurði hann að gömlum íslenzkum sið
til nafns og hvaðan hann væri. Sagði Skúli honum til nafns
síns og kvaðst sem stendur eiga heima »á hesti«. Varð mann-
inum undarlega við, er hann heyrði heimilisfangið og hélt
hann vera að skrökva að sér. En svo stóð á, að maðurinn