Nýjar kvöldvökur - 01.04.1938, Blaðsíða 49

BÓKMENNTIR
95
ið en vér gerum og minnast þeirra og
reyna að treysta sambandið við þá. Vænti
ég þess þó, að hér eftir verði gert meir
að gagnkvæmum heimboðum en verið
hefir, enda mun smágreiðast um sam-
göngur og ferðalög vestur og að vestan
eftir því sem tímar líða.
HILLINGALÖND nefnast fjórtán sög-
ur, sem nýkomnar eru út í Rvík eftir
skáldkonuna Guðrúnu H. Finnsdóttur í
Winnipeg. Frúin hefir ennþá verið lítt
kunn hér á landi, en sögur hafa birst eft-
hana bæði í bókinni Vestan um haf og í
blöðum og tímaritum vestan hafs. Eru
sögur þessar skyndimyndir úr lífi landa
vestra og fjalla um örlög þeirra og afdrif
og þau menningaráhrif, sem þeir hafa
orðið fyrir í hinni nýju heimsálfu. Fjaila
sumar þeirra um hinn einkennilega
klofning, sem verður í sálarlífi innflytj-
endanna, þar sem þeir standa öðrum fæti
í íslenzkri sveitamenning en hljóta á hinn
bóginn að verða að samlagast gerólíku
menningarumhverfi. Fyrsta sagan, „Utan-
garðs“, lýsir þessari tilfinningu prýðilega.
í sál konunnar, sem flutt var af sveitinni
heima og kemst þar í álnir, er háð hörð
barátta milli ættjarðarástarinnar, hinnar
eðlisgrónu heimþrár, og skynseminnar, að
vera þar, sem lífsskilyrðin eru betri: „Mig
hefir alltaf langað til að geta náð sjálfri
mér í eina heild í stað þess að vera tví-
skipt“. En niðurstaðan verður þessi, að
hún sér að þarna verður hún að vera, af
því að hún veit að ætt sín muni blómgast
þar betur. Hún finnur og kann að meta
frelsi og gæði hinnar nýju fósturjarðar,
en þó er alltaf eftir einhver hluti af henni
heima. Við slíka tilfinningu hafa margir
átt að berjast, sem lifað hafa beggja meg-
in hafsins. Löndin toga í menn sitt á hvað,
svo að í andlegu tilfinningalífi sínu verða
þeir utangarðs, þykir vænt um báðar fóst-
urjarðirnar, en una sér einmitt þess vegna
ekki fullkomlega á annarri. Ætla ég að
þetta sé talsvert algengt einkenni á mörg-
um Vestur-íslendingum og lykillinn að
skilningnum á þeim mörgum hverjum.
Frú Guðrún H. Finnsdóttir er fædd á
Geirólfsstöðum í Suður.-Múlasýslu og
fluttist tvítug vestur um haf árið 1904. Er
hún gift Gísla Jónssyni skáldi og prent-
smiðjustjóra í Wirmipeg, ættuðum frá Há-
reksstöðum í N.-Múlasýslu, bróður Einars
Páls, ritstjóra Lögbergs. Er hún kona
fljúgandi gáfuð eins og sögurnar bera
með sér. En þær eru í stuttu máli sagt
hver annarri betri, sagðar á furðulega
svipmiklu og þróttauðugu máli og lýsa
skapríku og djúpúðgu lundarfari. Meðan
orðfæri landanna vestanhafs er líkt þessu,
er ekki ástæða til að örvænta um afdrif
íslenzkunnar þar. Að vísu má sjá áhrif
enskunnar á einstöku orðum og orðatil-
tækjum, en yfirleitt er þó málið á sögun-
um merkilega sviphreint og með skáldleg-
um tilþrifum. Það er veruleg prýði að
þessari bók meðal íslenzkra bókmennta
og hafi þær íslenzkar konur í Reykjavík
þökk fyrir, sem stuðluðu að útgáfu henn-
ar og leituðust með því við, að efla þekk-
ingu heima-íslendinga á bókmenntastarfi
landa vorra vestan hafs, hugsunarhætti
þeirra og lífskjörum.
Önnur bók eftir Vestur-íslending, sem
ég hefi lengi ætlað að minnast á er: Norð-
ur-Reykir, kvæði eftir Pál S. Pálsson
Winnipeg. Þau komu út árið 1936 og veit
ég ekki um, hvort þau eru nokkursstaðar á
bókamarkaðinum hér heima. En Páll hef-
ir um mörg ár verið Vestur-íslendingum
kunnur sem ágætt gamanskáld og ofj; vak-
ið gleði með kveðlingum sínum í sam-
kvæmum. En það er þó ekki þessi hlið á
kveðskap hans, sem kemur fram í þessari
bók, heldur eru þetta meiri alvörukvæði
frá ýmsum tímum æfinnar. En því er eins
háttað með höfundinn og verið hefir um
ýmsa þá, sem oftast hafa spaugsyrði á