Nýjar kvöldvökur - 15.11.1928, Blaðsíða 17

NYJAR KVÖLDVÖKUR
175
15. Warsjáwa.
Hún var höfuðborg Póllands endur fyrir löngu
og er nú orðin pað aftur, eftir að Pólland var end-
urreist sem sjerstakt ríki. Hún hefir um 770.000
íbúa og stendur við Weichsel-fljótið, sem skiftir
henni í tvent: Warsjáwa og Praga. í Praga búa
einkum fátæklingar, og er sá hlutinn dimmur og
óþrifalegur. — í sjálfri Warsjáwa er töluvert aj
skrautbyggingum, sumpart frá þeim tíma, er pólskir
konungar sátu par, og sumpart frá tímum Rússa
Sumt af pessum síðustu byggingum, t. d. stóra
grísk kapólska kirkju, hafa Pólverjar nú rifið nið-
ur. Minti hún pá of mjög á ógæfu og ápján pjóð-
arinnar. Næstum priðjungur af íbúum borgarinnar
eru Gyðingar og búa margir peirra í hinni óvist-
legu „Ghetto“. Af hinum tveim priðjungunum er
helmingurinn rómversk-kapólskur, en hinn grísk-
kapólskur eða Lútherstrúar. — Verslun og hand-
iðnaður er aðalatvinnan. Meðan borgin var undir
Rússa gefin, hrörnaði henni talsvert, en sem höf-
uðborg í ríki, sem telur yfir 36 miljónir manna,
bíður hennar efalaust mikil og fögur framtið. Mik-
ið setulið er nú í Warsjáwa og er par forseti lýð-
veldisins og pingið. — 1526 er Warsjáwa nefnd í
fyrsta skifli sem aðsetursborg hertoganna af Ma-
sowiens. 1550 varð hún höfuðborg Póllands, og
meðan konungur PóIIands var kosinn, voru hin al-
ræmdu „kosninga-ping“ haldin par. — Eftir Ver-
salafiiðinn, sem gerði enda á heimsstyrjöldinni,
varð Warsjáwa höfuðborg í hinu nýja Póllandi.
15. Madrid.
Höfuðborg Spánar hafði eftir siðasta manntali
(1920) kringum 720,000 íbúa. Hún stendur við
fljótið Manzaneres og pað merkilega við legu
hennar er, að hún er bygð á hásljettu, sem Iiggur
655 metra yfir sjávarflöt og Iandið í kringum hana
er mjög strjálbygt. Umskiftin frá hinum strjálbygðu
sveitum og hinni fjölmennu borg stinga mjög i
stúf. Veturinn par getur verið mjög kaldur og
sumrin mjög heit. Fólk í Madrid segir oft, að pað
hafi „3 mánuði vetur og 9 mánuði helvíti". Veru-
lega heilnæmt er loftslagið ekki. Nýjar tröllaukn-
ar vatnsleiðslur hafa á síðari tímum bætt mjög
heilbrigðisástandið. — 6 brýr eru yfir Manzanares-
fljótið, sem pornar nærri upp á sumrin. „Dettu
ekki i fljótið,* segja Spánverjar, „pví að pá fót-
brotnarðu".
Madrid er einhver dýrasta borg að lifa í. Aðal-
atvinnuvegirnir eru hand- og vjelaiðnaður. Sjer-
staklega má nefna tóbaksiðnaðinn, prátt fyrir missi
nýlendanna. Listasöfnin eru ákaflega rik, og pjóö-
fræðisöfnin geyma feikilegt verðmæti úr sögu frum-
byggja Ameriku. Pá pýðingu fyrir heiminn, sem
Madrid hafði á 16. og 17. öld, hefir hún að vísu
mist, en pó er Madrid enn fortakslaust miðstöð
Spánar. Landstjóri yfir hjeraðinu Madrid og bæj-
arráð stjórnar borginni. Málið er kastiliönsk
málíska. 1561 varð Madrid fyrst höfuðborg Spán-
ar. Áður var Toledo höfuðstaðurinn.
Tvær kínverskar smásbgur.
1. Hrekkir.
Einhverju sinni bjó líkur víxlari í Pekinp.
Hann þótli ekki um of samviskusamur,
þegar um fjárgróða var að ræða.
E'nn góðan veðurdag bar svo við, að
verkamaður nokkur kom inn í búðina til
hans og sýndi honum digra silíurstöng, sem
hann vildi skifta fyrir verð sitt í peningum.
Ennfremur rjetti hann fram brjef og bað
hann um að lesa það; sjálfur hvaðst hann
vera ólæs.
Víxlarinn las: »Kæri bróðir! Sem sfendur
hefi jeg vinnu hjer í suðurfylkjunum, jeg
hefi það gott og mjer græðist talsvert fje.
Jeg get því gert mjer þá ánægju að senda
þjer þessa silfurstöng á afmælisdaginn þinrr,
hún er tíu dala (Tael) virði í peningum.
Jeg mun bráðlega skrifa þjer dálítið greini-
legar af högum mínum.
Frá bróðir þínum, syni móður þinnar.«
Víxlarinn rjetti manninum brjefið aftui!
lagði silfurstöngina á vogina, og með mikl-