Eimreiðin - 01.01.1947, Side 40

20
VESTUR-ÍSLENZK SKÁLDKONA
EIMREIÐlN
af því a8 hún skildi við manninn, þótt hann drykki bæði og liefói
framlijá lienni. Fyrri þátturinn segir frá áminningar-ræðn prests-
ins til hennar, þessarar konu, er vakið liefur lineyksli í söfnuð-
inum, og verður prestur þó feginn að sækja hana til sonar sín?-
jjegar á lífinu liggur. Það kennir lionum að nteta liana á annaii
veg. I seinni sögunni sækir maður liennar liana sjálfa til frill*1
sinnar í barnsnauð, og síðast situr liún yfir honum sjálfum ;l
banasænginni. Þannig gerir liún upp við líf sitt.
Þröngsýni prestsins, ranglæti almenningsálitsins og kjafthætt*
fólksins er rist all-napurt níð í Jiessum sögum, því þótt ekki set*
stóryrðin, þá er undiraldan þykkjuþung.
Þessar sögur eru í lausum tengslum við tvær aðrar, „Undir
iitfall“ (1926) og „Bæjarprýðin“. (1932?), á þann veg, að sönu*
persónurnar, Solveig og Ófeigur stórbóndi í Lundi, konta fyru'
í þeim öllum. Þessar tvær sögur eru að vísu af öðru tæi, en j)ó
er dálítið ýtt við trassaskap og framtaksleysi landa í „Bæjar-
prýðinni“, er segir frá glettum ungs fólks, kennara og ritstjóra-
í íslenzku smáþorpi.
Menningarleysi landa fær líka slæma sneið í „Rödd liró])-
andans“ (1935), en á hinn bóginn er amerískur yfirdrepsskapur
rekinn af bólmi með íslenzkri breinskilni í „Bálför (1937).
Þótt Guðrún hafi, eins og nú er sýnt, stundum deilt á landa
sína, þá væri |>að að gefa alranga bugmynd nm bana að kalla
bana ádeiluhöfund; ekkert er í ráun og veru fjær eðli bennar.
Viðborf bennar til lífsins er, sem fyrr segir, fullkomlega jákvætt,
og jafnvel í ádeilusögum þeim, er nú voru nefndar, er þungamiðj-
an ekki ádeilan, lieldur lýsingin á fólkinu, sem fyrir ranglætini*
verður eða stigið hefur víxlspor. Guðrún dáir lietjulund og
mannskap þessa fólks. Og það er bvorttveggja, að ekki hefui'
verið mulið undir landnemana, enda verða jieir ekki uppnænur
fyrir smámunum. Svo er jiað um Steinunni ljósmóður og Ofeig
bónda í Lundi, svo er það líka um gömlu hjónin í „Traustir
ináttarviðir“ (1938) og athafnamanninn í „Salt jarðar“ (1939)-
Gömlu ,lijónin í „Traustir máttarviðir“ liafa lifað saman langu
ævi, þau bafa yrkt bina nýju jörð og séð hana bera sér „gulbu*
kornstanga móðu“. En nú befur þrumuveður lagt kornið, svo
þau sjá fram á sveltu í búi í náinni framtíð. En bæði saman erti