Eimreiðin - 01.01.1947, Blaðsíða 66

46
FRJÁLS ÞJÓÐBORGARASTEFNA
eimreiðin
liægra verk, þegar þeir liafa náð sambandi sín á milli. — Reynt
mun verða að lialda því fram, að sérstakt þjóðborgaraliugtak
sé aðeins lieilaspuni, sem eigi sér enga stoð í veruleikanum. —-
Gegn þessu kemur strax sii staðreynd, að allsstaðar, þar sem
pólitísk stéttasamtök eru lítil, er þjóðborgarinn sterkari og frjáls-
ari. En samtímis því, að stéttarflokkur verkamanna á Bretlandi
varð til um síðustu aldamót, fór þó frjálsborgarahreyfingin þar
að færast í aukana. Hún liefur þó engan sérstakan flokk myndað,
en starfar meira og minna í aðalflokkunum þremur. — Það er
þessi stefna eða þessi kraftur, sem liefur lengi verið kjölfesta
brezku þjóðarinnar, en þó tiltölulega nýlega vakið Iiana til vit-
undar um, að hún er öndvegisþjóð hinnar demókratísku breyf-
ingar í lieiminum. Það er hugarstefna frjólsborgarans, sein
liefur skapað og breitt iit frá sér þá bjargföstu trú, sem hefur
unnið tvö síðustu og stærstu stríð veraldarsögunnar. Ekkert annað
en vitund um réttan málstað gat unnið slíkt kraftaverk eins og
ástæðurnar voru. — Hversu margir séu vitsvitandi enn liluttak-
endur þessarar lireyfingar, veit enginn, en svo sterk er liún, að
fiokkavaldið sýnist einskis mega sín gagnvart henni. Það var
ekki Verkamannaflokkurinn, sem vann síðustu þingkosningar,
þótt svo sýndist. Það voru hinir frjálsu þjóðborgarar. Vegna þess
að þeir eru frjálsir, eru þeir ekki bundnir við neina ákveðna
flokksáætlun, og þess vegna veit núverandi stjórn ekki, live lengi
bún getur notið stuðnings þeirra. — Það er eftirtektarvert, að
þessi stefna skuli jnega við því eða þora að eiga það á bættu að
tryggja sér ekki rétta, þjóðræðilega þingskipun og framkvæmda-
vald. En það sýnir aðeins bið brezka frjálsborgaralega sjálfs-
traust og liið liáa mat á gömlum venjum. — Stjórnlegum frum-
býlingum, eins og oss,' mundi ekki tjá annað en að tryggja strax
livað með öðru — frjálsborgarastefnuna og þjóðræðilegt skipulag
á þingi og stjórn.
Eins og áður var sagt, var það einmitt um síðustu aldamót, að
frjálsborgarastefnan brezka rankaði við sér og ldeypti þá af
stað alþjóðlegri demókratískri flóðbylgju, sem olli straumhvörfuin
í heimspólitíkinni. — Það var stríð brezku stjórnarinnar við Búa,
sem vakti svo megna gremju frjálst hugsandi borgara þjóðarinnar,
að brezka stjórnin varð að gera róttæka brevtingu á afstöðu sinni
til allra þeirra þjóða, er sýndu sig að vilja vera demókratískar