Eimreiðin - 01.01.1952, Page 80

FÖÐURTÚN.
Höfundur þessarar stóru bókar, sem
kom út í Reykjavík 1950 og er 564
bls. i stóru broti, er Páll V. G. Kolka,
héraSslæknir i víðlendu og erfiðu hér-
aði, góður læknir, sem mikið er vitj-
að. Það þarf meira en meðalmann
að gáfum og starfsþreki (dugnaði) til
þess að afkasta slíku verki i tóm-
stundum frá umfangsmiklu embætti,
því læknar verða að vera með allan
hugann við störf sin, meðan á þeim
stendur, og fylgjast vel með nýjung-
um i læknisfræðinni.
Þegar ég las bók þessa fyrst, tók
ég eftir ýmsu í henni, sem mér likaði
ekki. Var það allt viðvíkjandi mann-
lýsingum, hinir kaflarnir féllu mér
strax mætavel, svo sem landslagslýs-
ingar, um sögu héraðsins, skaphöfn
manna þar. Ég held t. d. að það sé
alveg rétt athugað, að einstaklings-
hyggja hafi þróazt í Húnaþingi frem-
ur en öðrum sveitum norðanlands,
þar sem ég þekki til. Ég hef nú lesið
bókina aftur, vandlega, og hefur hún
vaxið við það í áliti hjá mér. Sé ég
nú, að ómögulegt er að gera svo öll-
um liki, þegar um það er að ræða að
lýsa fólki i heilli sýslu, margt hlýtur
að falla burtu, sem æskilegt væri að
getið væri. Þó er sumt, sem virðist
augljóst, að ekki hefði átt að sleppa.
Til dæmis er erfitt að skilja, hvers
vegna höfundur getur þess ekki, að
Magnús Stefánsson á Flögu var mað-
urinn, sem braut á bak aftur verzl-
unarkúgun danskra selstöðuverzlana á
Blönduósi á siðasta tugi 19. aldar.
Svo rammt kvað að þessu, að þegar
Magnús fyrst kom með vörur til
Blönduóss, þá ungur og félitill bóndi
(á Flögu), ætluðu þjónar Dana að
verja honum að komast í land með
vörurnar, og kom til átaka á bryggj-
unni. Þess er getið í bók Kolka, að
Magnús hafi um tima verið auðug-
asti maður í sýslunni. Ekki veit ég
hvort þetta er rétt, en hitt er víst,
sem ekki er getið í bókinni, að óbein-
línis hefur hann stórauðgað Austur-
Húnvetninga með þvi að bæta vöru-
verð þar. Það er einkennilegt, að
mynd er ekki af þessum öndvegis-
manni, sem um áratugi stóð í fremslu
röð Austur-Húnvetninga, þótt góðar
myndir séu þar af ýmsum mönnum,
sem litt koma við sögu héraðsins. —
Konu Magnúsar, frú Helgu Helga-
dóttur, er alls ekki getið, var hún þó
kennslukona á Blönduósi, áður en
hún giftist, merk og ágæt kona. —
Að vísu má segja, að allt kemst ekki
að í bókinni, en þvi miður er mörgu
sleppt þar, sem nauðsynlegt er að
geta, en svo mikið sagt um annað,
sem óþarfi er, þar sem þess er getið
itarlega í öðrum bókum. Einnig
mætti sleppa getgátum um launbörn
látinna manna, slúðursögum, sein
óprýða hverja bók. Vil ég nefna hina