Eimreiðin - 01.01.1952, Blaðsíða 85

EIMIiEItílN
RITSJÁ
73
bundinn og óbundinn, sendi frá sér
a markaðinn bók skönimu fyrir síð-
ustu jól. Það er fyrsta bók þessa höf-
undar, en nokkur kvæði og ein smá-
saga höfðu óður birzt eftir hann hér
t Eimreiðinni.
Nú er það svo, að margir virðast
kallaðir, en fáir útvaldir, þvi miður,
a rithöfundabekk vorrar kynslóðar i
landinu. Getur það verið, að ofvöxtur
utgáfustarfsemi eftirstríðsáranna, sam-
fara meiri framlögum fjárveitinga-
valdsins til höfunda, hvort sem bera
ttttfn með rentu eða ekki, á einu fjár-
hagsári nú en veitt var áður á heilli
öld, lokki óreynda unglinga út á þessa
braut? Spurningin er verð íhugunar.
Það er svo sjaldan sem ný bók vekur
°skipta athygli og umtal meðal fólks-
lns í landinu, þrátt fyrir bókafjöld-
ann, sem út kemur árlega. Það er svo
s)aldan sem sönn skáldlist opinberar
S16 á meðal vor. Mikið er það hrylli-
^e6 tilhugs un, ef það ætti fyrir bók-
ttienntaþjóðinni islenzku að liggja, að
höfundar hennar yrðu eintómir
brauðbitir og andagift þeirra kafnaði
1 tómri keppni um að komast á
skáldalaun. Hamingjan forði oss frá
slikri framvindu!
»Einum unni ég manninum“ heitir
saga sú, er hér um ræðir. Höfundur-
lnn ó heima á Akureyri, Árni Jóns-
son að nafni. (Útg.: Bókaútgáfan BS,
Ak. 1951). Þetta er harla athyglis-
Verð bók, þótt ekki sé gallalaus. Hún
6æti alveg eins hafa heitið: Einni
unni ég konunni, eða öllu fremur,
ttieð hliðsjón af efninu. En liklega
befur viðlagið gamla freistað höfund-
arins, og tekur ekki að finna að slíku.
önnur aðalpersóna sögunnar, ungur
niaður, verður bani annars, í ölæði að
Vlsu, en undir áhrifum ofurástar á
brúði hins vegna. Djöfullegt vald
duldra hneigða ris úr djúpum sálar i
ölæði, svo hún missir alla sjálfsstjórn.
Eros og Bakkus leggja saman í seið-
inn. Og á andartaki dynur ógæfan
yfir unglinginn, meinhægan og
óreyndan í viðureign við tignirnar og
völdin, við andaverur vonzkunnar í
himingeimnum.
Eitt er það einkenni frásagnar þessa
höfundar, að hann ritar svo raunsætt
og sennilega um persónur og um-
hverfi, að lesandinn freistast til að
álykta, að hér sé verið að segja frá
liðnum atburðum, sem hafi í raun og
veru gerzt. öllum, sem við sögu
koma, er lýst með nafni og jafnvel
ættir raktar, og á þetta jafnt við um
aukapersónur sem aðalpersónur. Út-
liti þeirra og háttum er lýst út í æs-
ar. Ártöl og dagsetningar, er atburðir
gerast, eru skráð með sömu ná-
kvæmni og væri hér annálsritari að
verki. Staðalýsingar eru eigi siður nó-
kvæmar. Lýsingin á Skjaldfannardal,
þar sem fyrri hluti sögunnar gerist,
er á við nákvæmustu sóknarlýsingu
eða þá héraðslýsingu úr Árbók Ferða-
félagsins. Allt veldur þetta æðimikl-
um málalengingum frá sjálfu sögu-
efninu, en setur um leið þann veru-
leikablæ á umhverfi þess, að lesand-
inn verður alsannfærður um trúleik
sögunnar, sem gerist í þessu um-
hverfi. Og þó höfum vér fyrir satt, að
sagan styðjist ekki við neina sann-
sögulega atburði, Skjaldfannardalur,
bæirnir og annað umhverfi ásamt
ibúum hans sé hreinn tilbúningur, og
að ekki verði hér greindar sundur
sannreyndir og skáldskapur, því að
allt, sem sagan hermir, sé uppspuni
frá rótum.
Gott og vel. En þá hefðu líka færri
orð dugað til að lýsa upp það leik-
svið, þar sem örlagaríkir atburðir sög-